انتقال دادرسی کیفری در حقوق اتحادیه اروپا و امکان‌سنجی پذیرش آن در حقوق ایران؛ با نگاهی به مبانی فقهی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

چکیده

در صورت ارتکاب جرم توسط یکی از اتباع خارجی، کشور محل وقوع جرم مطابق اصل صلاحیت سرزمینی قوانین کیفری، حق رسیدگی و صدور حکم دارد. اما امروزه انتقال دادرسی کیفری به عنوان یکی از نهادهای نوین حقوق جزای بین­الملل، با توجه به فوایدی که در جهت پیشبرد اهداف عدالت کیفری دارد، مورد استفاده بسیاری از کشورها قرار گرفته است. در مقررات اتحادیه اروپا، شرایط شکلی و ماهوی و موارد و استثنائات انتقال دادرسی کیفری بیان شده است. از سوی دیگر، با استناد به برخی آیات قرآن کریم و دیگر مبانی فقهی می­توان ادعا کرد که در اسلام منعی برای پذیرش این نهاد وجود ندارد و با توجه به اختیاری­بودنِ آن و این که انتقال دادرسی کیفری همانا یک موافقت­نامه است، می­توان در موقع تدوین آن، موازین شرعی را هم رعایت نمود و می­توان این نهاد را در اکثر جرایم حتی با کشورهای غیر اسلامی پذیرفت. این مقاله، به بررسی مقررات اتحادیه اروپا در موضوع انتقال دادرسی کیفری و امکان­سنجی پذیرش آن در حقوق کیفری ایران با توجه به مبانی فقهی می­پردازد.

تازه های تحقیق

انتقال دادرسی در امور کیفری در سطح بین­المللی، نتایج و فواید و آثار مثبت فراوانی دارد و گامی در راستای تضمین اهداف دادرسی عادلانه محسوب می­شود؛ از جمله این که موجب تسهیل انجام دادرسی و تسریع در رسیدگی می­شود و در راستای حمایتِ هرچه بیشتر از حقوق متهمان می­باشد و باعث ایجاد دادرسی کیفری واحد و اجرای دقیق مقررات مربوط به تعدد و تکرار جرم می شود؛ همچنان که از صدور محکومیت­های متعدد علیه متهم نیز پیشگیری می­کند و علاوه بر صرفه اقتصادی، موجب تضمین بیشتر اجرای عدالت نسبت به مجرمان می­گردد.

بنابراین پیشنهاد می-شود همان­طور که در حقوق داخلی موضوع احاله پرونده کیفری از یک حوزه قضایی به حوزه قضایی دیگر پیش­بینی شده است، در سطح بین­المللی نیز انتقال دادرسی کیفری را پذیرفت و از این نهاد کارآمد استفاده صحیح و مطلوب نمود؛ همان­طور که در اتحادیه اروپا مورد استفاده قرار می­گیرد. جمهوری اسلامی ایران نیز می­تواند با تعیین شرایط و جزئیات و حصول توافق و با رعایت مصلحت و توجه به موازین شرعی، انتقال دادرسی کیفری به سایر کشورها را در تمامی جرایم و یا حداقل در قلمرو جرایم تعزیری و اقدامات تأمینی و تربیتی مورد پذیرش قرار دهد. همچنین می­توان در لایحه همکاری­های قضایی بین­المللی در امور کیفری، موضوع انتقال دادرسی کیفری را مشروط به عمل متقابل به صورت قانون تصویب نمود و از این نهاد نوین حقوق کیفری جهت نائل شدن به عدالت کیفری و دادرسی منصفانه و پیشرفته نهایت استفاده را برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Transfer of Criminal Trials in European Union Law and Possibility of Its Adoption in Iranian Criminal Law; With a Look at Islamic Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Hassan Poorbafrani 1
  • Hassan Badri 2
1 Associate Professor In Isfahan Univercity
2 Islamic Azad Univercity Isfahan (Khorasgan) Branch
چکیده [English]

In the case of crimes committed by foreign nationals, the country where the crime is committed, according to the principle of territorial jurisdiction of criminal law, have the right to a hearing and judgment. But today the transfer of criminal proceedings as one of the new institutions of international criminal law, with regard to its benefits, has been used by many countries. The provisions of the European Union, expressed the formal and substantial conditions and cases and exceptions of transfer of criminal proceedings. According to some verses of the Quran and other sources of Islamic jurisprudence can be argued that in Islam there is no prohibition to accept this institution. Given its optional nature and the fact that the transfer of criminal proceedings is an agreement, at the time of its compilation it is possible to adhere to the religious standards and can be accepted in most crimes even with non-Islamic countries. In this paper, the European Union regulations on the issue of transfer of criminal proceedings and feasibility of accepting it in Iranian criminal law According to the Islamic jurisprudence will be discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transfer of criminal trial
  • European Union law
  • Iranian law
  • Islamic Jurisprudence
قرآن کریم
1- آخوندی، محمود، 1381ش، آیین دادرسی کیفری (اندیشه­ها)، ج4، چ2، قم، اشراق (دانشگاه قم).
2- ارفع­نیا، بهشید، 1388ش، حقوق بین ­لملل خصوصی، ج1، چ2، تهران، بهتاب.
3- اسکندری، محمدحسین، 1379ش،قاعده مقابله به مثل در حقوق بین­الملل از دید اسلام، چ1، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
4- آشوری، محمد، 1380ش، آیین دادرسی کیفری، ج1، چ5، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
5- اصغری، سید شکراله، 1372ش، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات، چ3، تهران، کیهان.
6- امیرارجمند، اردشیر و همکاران،، 1388ش، مجموعه اسناد بین­المللی حقوق بشر، ج2، چ3، تهران، جنگل.
7- پرادل، ژان؛ کورستنز، گرت، 1386ش، حقوق کیفری اروپایی، ترجمه محمد آشوری، ج1، چ1، تهران، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی(سمت).
8- پوربافرانی، حسن، 1396ش، حقوق جزای بین­الملل، چ10، تهران، جنگل.
9- پوربافرانی، حسن و همکاران، 1393ش، انتقال محکومان به حبس در موافقت نامه­های بین­المللی با نگاهی به مبانی فقهی، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش1.
10- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1382ش، ترمینولوژی حقوق،چ1،  تهران، گنج دانش.
11- حر عاملی، محمدبن الحسن، 1403ق، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، چ5، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
12- حسینی، غیاث­الدین، بی­تا، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد البشر، ج1، بی­چا، تهران، خیام.
13- حسینی­نژاد، حسینقلی، 1383ش، حقوق کیفری بین­الملل اسلامی، چ3، تهران، میزان.
14- خالقی، علی، 1383ش، انتقال محکومان، تحولی بزرگ در شناسایی اعتبار احکام کیفری خارجی در ایران، فصلنامه حقوق، ش64.
15- خمینی، روح الله، 1392ش، تحریرالوسیله، چ4، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
16- خویی، ابوالقاسم، بی­تا، البیان فی تفسیر القرآن، بی­چا، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
17- خویی، ابوالقاسم، 1386ش، مبانی تکملة­المنهاج، ج41، چ، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
18- دانش، تاج­زمان، 1376ش، حقوق زندانیان و علم زندان­ها، چ3، تهران، دانشگاه تهران.
19- دهخدا، علی­اکبر، 1337ش، لغت­نامه 50 جلدی، بی­چا، تهران، سیروس.
20- رمضانی نوری، محمود، 1376ش، فرهنگ حقوقی مدین،چ3،  قم، مدین.
21- شریعت­باقری، محمدجواد، 1393ش، تصویب موافقت­نامه­های همکاری­های قضایی بین­المللی مشکلات و راه­حل­ها، فصلنامه دیدگاه­های حقوق قضایی، ش66.
22- شهری، غلامرضا؛ ستوده جهرمی، سروش، 1377ش، نظریه­های اداره حقوقی قوه قضائیه در زمینه مسائل کیفری، ج1، چ2، تهران، روزنامه رسمی کشور.
23- طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1376ش، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چ9، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
24- طوسی، ابی­جعفر محمدبن الحسن، بی­تا، التبیان فی تفسیر القرآن، ج3، بی­چا، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
25- عمید، حسن، 1378ش، فرهنگ فارسی عمید، 2 جلدی، چ15، تهران، امیرکبیر.
26- قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 4/12/1392
27- قانون اساسی جموری اسلامی ایران، مصوب 6/5/1368
28- قانون مجازات اسلامی ایران، مصوب 1/2/1392
29- محقق داماد، سیدمصطفی، 1393ش، حقوق بین­الملل؛ رهیافتی اسلامی، چ1، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
30- معین، محمد، 1364ش، فرهنگ فارسی، چ7، تهران، امیرکبیر.
31- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1382ش، تفسیر نمونه، ج4، چ27، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
32- میرمحمدصادقی، حسین، 1380ش، حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)، چ1، تهران، میزان.
33- نجفی، محمدحسن، 1385، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج40، چ4، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
34- نصیری، مرتضی، 1370ش، حقوق چندملیتی،چ1، تهران، دانش امروز.
35-  Additional Protocol to the Convention on the Transfer of Sentenced Persons. Strasbourg, (18 December 1997)
36- Convention implementing the Schengen Agreement (CISA). (19 June 1990)
37- Convention On The Transfer Of Sentenced Persons. Strasbourg, (21.III.1983)
38- European Convention on the Transfer of Proceedings in Criminal Matters. Strasbourg, (15.V.1972)
39- Library of the European Parliament (28/01/2013) EU rules on transfer of sentenced persons. Author: Francesca Ferraro.
40- Model Agreement on the Transfer of Foreign Prisoners and Recommendations on the Treatment of Foreign Prisoners. Adopted by the Seventh Crime Congress, Milan, (26 August-6 September 1985) and endorsed by the General Assembly in resolution 40/32
CAPTCHA Image