عملکرد داعش از دیدگاه قواعد حقوق اسلامی و حقوق بین الملل بشردوستانه

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر.

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی؛ مدرس دانشگاه

چکیده

پس از حمله نیروهای ائتلاف به افغانستان و عراق، گروه های مسلّح مبتنی بر عقاید و باورهای مذهبی در هر دو کشور ظهور و گسترش یافت. اگرچه ساختار کلّی و مانیفست این گروه ها منبعث از تفکرات گروه القاعده بود، اما عملکرد و دیدگاه هرکدام از گروه ها، در پاره ای از مسائل، متفاوت از سایر همفکرانشان بروز می کرد. اما وجه اشتراک تمامی این گروه ها، داشتن افکار ایدئولوژیک و استناد به مبانی دین اسلام و مذهب اهل سنت در اقداماتشان می باشد. با این حال، با ظهور داعش و اقدامات و عملکرد غیرانسانی و هولناک آن در سوریه و عراق، هم در هنگام بروز درگیری ها و هم پس از سیطره بر شهرها و روستاها سؤالات بی­شماری در ذهن ناظران و منتقدین مطرح شده است. در این نوشتار این رفتارها از دیدگاه حقوق بشردوستانه بین المللی و احکام و قواعد حقوق اسلامی بین المللی (السیر) بررسی شده و تفاوت عملکرد این گروه با قواعد حقوق بین الملل و حقوق اسلام مورد بحث قرار گرفته است.

تازه های تحقیق

‌شروع تحوّلات سیاسی و اعتراضات مردمی که با دخالت قدرتهای غربی به جنگ تمام عیار داخلی تبدیل شد، بیش از همه موجب قدرت گرفتن گروهی گردید که بدون رعایت هرگونه ضوابط قانونی و اخلاقی و شرعی، پیشروی‌های قابل ملاحظه‌ای را در عراق و سوریه کسب نموده و بخش اعظمی از مناطق دو کشور را به اشغال خود درآورد. با ملاحظه اقدامات انجام گرفته توسط داعش و مقایسه آن با قواعد و مقررات بین المللی شک و ابهامی در نقض قواعد بین المللی توسط این گروه وجود نخواهد داشت چرا که در دسته‌های بررسی شده در تحقیق حاضر، مشخص گردید که میان داعش و حقوق بین الملل فاصله عمیقی وجود دارد و هر روز به روز، این از هم گسستگی بیشتر می‌گردد اگرچه اقداماتی که تاکنون جامعه‌ی بین المللی بایستی در برابر این نقض قوانین انجام می‌داد انجام نداده و می‌توان انفعال آنرا به وضوح مشاهده نمود. شدّت جنایاتی که توسط این گروه مرتکب شده است اگر بیشتر از جنایات ارتکابی در یوگوسلاوی سابق یا روآندا نباشد، کمتر نیست اما شاید به دلایل سیاسی که ناشی از منافع دولت‌های قدرتمند است، مانع مقابله واقعی و برخورد با عوامل این جنایات می‌گردد. ضعف دیوان کیفری بین المللی در تعقیب عوامل داعش مشاهده شد که موجب بی کیفری اعضای داعش خواهد شد. شاید لازم است تا جامعه‌ی بین المللی برای جبران خلأ قانونی ناشی از عدم صلاحیت دیوان کیفری بین المللی، مبادرت به ایجاد دادگاه بین المللی ویژه برای رسیدگی به جنایات داعش نماید اما چگونه و با مشارکت چه کسانی مشخص و معلوم نیست؟! اما در ضمینه ارتباط عملکرد این گروه با قواعد حقوق اسلامی، می‌توان گفت، اگرچه در برخی مسائل اقدامات داعش در نگاه اوّل ممکن است با برخی فتاوی سازگار باشد اما در اکثر موارد خلاف نص صریح قرآن و سیره‌ی نبوی و حتی سیره خلفای راشده است که این گروه خود را ادامه دهنده راه آنان می‌شمارد، می‌باشد. به هر روی انتظار می‌رود تا مراکز علمی اسلامی جهان اسلام نسبت به مقابله‌ی فکری عمیق با این گروه اقدام نمایند و تعارض نظرات این گروه و تفاسیر آنان از متون دینی را با اسلام اصیل و سیره نبوی را آشکار نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Performance of Islamic State of Iraq and Syria (ISIS) from the View of Rules of Islamic Law and International Humanitarian law

نویسندگان [English]

  • Karan Roohani 1
  • Farid Soltangheys 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Branch of Qaem Shahr.
2 Ph. D. Candidate in Public International Law, Islamic Azad University, Central Branch of Tehran & University Lecturer
چکیده [English]

After the invasion of Coalition forces into Iraq and Afghanistan, armed groups based on religious beliefs emerged and expanded in both countries. Although the general structure and manifest of these groups were rooted in Al Qaeda thoughts, performance and viewpoint of each of these groups in some issues were different from their other like-minded ones. However, the common aspect of these groups is having an ideological thinking and reference to foundations of Islam and Sunni religion in their acts. Nonetheless, with the emergence of ISIS and its inhumane and terrific acts in Iraq and Syria both during the conflicts and after the domination on cities and villages numerous questions have been raised by observers and critics in this regard. In the present article, these conducts are investigated under the view of International Humanitarian Law and rules and decrees of Islamic International Law (Siyar) and the difference of this group with the rules of International Law and Islamic Law is discussed.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISIS
  • International Humanitarian Law
  • Islamic Law
  • Siyar

مراجع

1. ابن عساکر، علی بن حسن، 1415 ق ،تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر،. ج60.
2. ابن هشام، عبدالملک،1375 ق، سیرة رسول الله (ص)،مصر، شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی الحلبی وأولاده ،ج2.
3. بخاری، محمد بن اسماعیل، 1422ق،دمشق، دار طوق النجاه،چ1،ج5.
4. ترمذی، محمد بن عیسی، 1430 ق، سنن الترمذی، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، ج5.
5. تقی زاده انصاری، مصطفی، اصفهانی نژاد،محمود، 1393ش ، محدودیت ها بر اصل حاکمیت در کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی از دیدگاه حقوق بین الملل، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هشتم، ش 4.
6. تولایی، محمود، 1377ش، مروری بر روند کنوانسیون منع توسعه، تولید و ذخیره سلاحهای بیولوژیک و بایدها و نبایدهای بیوتکنولوژی،  مجله سیاست دفاعی، ش 25.
7. جعفری، فریدون،1390 ش، حمایت از اموال فرهنگی و تاریخی در پرتو اساسنامه دیوان کیفری بین المللی، مجموعه مقالات همایش حمایت از اموال فرهنگی و تاریخی در حقوق بین الملل، تهران،چ1.
8. حمید الله، محمد،1386 ش، سلوک بین المللی دولت اسلامی، ترجمه مصطفی محقق داماد،تهران،مرکز نشر علوم اسلامی،چ4.
9. ذاکر حسین، محمد هادی،1394ش، اهمال دیوان کیفری بین المللی در مواجه با داعش، پایگاه دیپلماسی ایرانی.
10. زمانی، سید قاسم،1394ش، ماهیت حقوقی داعش دولت یا بازیگر غیردولتی، فصلنامه علمی پژوهشی دولت پژوهی، مقاله 5، دوره 1، ش 1.
11. سبحانی تبریزی، جعفر،1385ش، فروغ ابدّیت، قم، بوستان کتاب، چ 21.
12. سرخسی، محمد بن احمد،1971م، الشرح السیر الکبیر،بی جا، الشرکة الشرعیة لاعلانات،بی چا.
13. سلیمی، صادق، مولایی جم، ابراهیم،1395ش، چالش های دیوان بین المللی کیفری در رابطه با اصل منع بی کیفری؛مطالعه موردی داعش، فصلنامه سازمان های بین المللی، سال دوم، ش ششم.
14. شریعت باقری، محمدجواد،1390ش، اسناد دیوان کیفری بین المللی،تهران، انتشارات جنگل،چ2.
15. ضیایی، سید یاسر، 1391ش ، تاملی بر وضعیت شورشیان در حقوق بشردوستانه بین المللی، فصلنامه آفاق امنیت، ش 17.
16. ضیایی بیگدلی،محمدرضا،1393ش،حقوق جنگ (حقوق مخاصمات مسلحانه)،تهران،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چ3.
17. طباطبایی، محمد حسین،1374ش، ترجمه تفسیر المیزان ، قم،دفتر انتشارات اسلامی، چ5.
18. طبری، محمد بن جریر،1387ق، تاریخ الرسل و الملوک،بیروت، دار التراث، بی چا.
19. طرسوسی، ابراهیم بن علی،بی تا، تحفة الترک فیما یجب أن یعمل فی الملک،پایگاه المکتبة الشاملة، چ2.
20. طوسی، محمد بن حسن، 1375ق،الاقتصاد الهادی الی طریق الارشاد، تهران، انتشارات کتابخانه جامع چهل‌ستون‌،بی چا.
21. فلک،دیتر، 1392ش، حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، ترجمه سید قاسم زمانی و نادر ساعد،تهران،انتشارات شهر دانش،چ3.
22. قرطبی المالکی، محمد بن فرج، 1426ق،أقضیة رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم،بیروت، دار الکتاب العربی، بی چا.
23. لسانی، سید حسام الدّین، یدائی امناب، محسن، 1394 ش، امکان رسیدگی به جنایات داعش در دیوان کیفری بین المللی از دیدگاه حقوق بین الملل، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، ش4.
24. محقق داماد، مصطفی، 1383ش،حقوق بشردوستانه بین المللی، رهیافت اسلامی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چ1.
25. محلاتی، سروش،1395ش، بررسی فقهی «بکارگیری سلاح‌های شیمیایی» در اقوال فقهای قدیم و معاصر،بی جا،شبکه اینترنتی اجتهاد، بی چا.
26. مظاهری، محمد مهدی، ملّایی، اعظم،1393ش، نقش فرقه گرایی در عقب ماندگی تمدنی مسلمانان (مطالعه موردی گروه داعش)، مقاله ارائه شده در بیست و هشتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، تهران،بی چا.
27. مقدسی، مطهر بن طاهر،بی تا، البدء و التاریخ، پور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌چا.
28. ممتاز، جمشید، رنجبریان، امیر حسین، 1387ش،حقوق بین الملل بشردوستانه مخاصمات مسلحانه داخلى، تهران، نشر میزان،چ3.
29. ممتاز، جمشید، شایگان، فریده، 1393ش، حقوق بین الملل بشردوستانه در برابر چالش های مخاصمات مسلحانه در عصر حاضر، تهران، شهر دانش، چ 1.
30. موسی زاده،رضا،1391ش، بایسته‌های حقوق بین الملل عمومی، تهران،بنیاد میزان، چ23.
31.  نورى، حسین بن محمد تقى، ‏1408ق،مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، بی چا،ج28 .
32. هنکرتز، ماری و همکاران،1391ش، حقوق بین الملل بشردوستانه عرفی، کمیته بین المللی صلیب سرخ، ترجمه دفتر امور بین الملل قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران و کمیته بین المللی صلیب سرخ،تهران،انتشارات مجد، ،چ2،ج1.
33. "Al-Qaida linked group moves to patch up rift among insurgent factions"(2007). International Herald Tribune. Associated Press.
34. Amnesty International (AI). (2013). Rule Of Fear: ISIS Abuses In Detention In Northern Syria.Retrieved from:http://www.amnesty.org.uk/sites/default/files/updated_rule_of_fear_isis_abuses_in_detention_in_northern _syria.pdf
35. "Ancient artefacts destroyed in Iraq"(2014). News.com.au. Retrieved 28 April 2016.
36. "ISIS Destroys Shiite Mosques And Shrines In Iraq, Dangerously Fracturing Country".(2014) The Huffington Post. Retrieved  April 28, 2016
37. "Islamic State destroys ancient Mosul mosque, the third in a week". (2014)theguardian.com.
38. "Museum of Lost Objects:(2016) The Winged Bull of Nineveh - BBC News". BBC News.
39. Denis MacEoin (2014). "The Destruction of the Middle East". Gatestone Institute.
40. Gander, Kashmira (2015). "Isis 'kills four children' as it reportedly destroys ancient church in Iraqi city of Mosul". The Independent.
41. http://www.dailymail.co.uk/news/article-2938199/Burned-alive-cage-ISIS-release-video-claiming-horrifying-murder-captured-Jordanian-pilot.html
42. http://www.ibtimes.co.uk/isis-sex-slaves-19-women-executed-refusing-have-sex-militant-fighters-1514446
43. http://www.longwarjournal.org/archives/2010/04/al_qaeda_in_iraqs_to.php
44. https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-02-29/isis-chemical-weapons
45. https://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/press%20and%20media/press%20releases/Pages/otp-stat-08-04-2015-1.aspx-Julia Brooks, Attacks on Cultural Heritage in Armed Conflict, Harvard Humanitarian Initiative'sHumanitarian Academy at Harvard, Publication Date: Monday, August 3, 2015, Available at: http://www.atha.se/blog/ihl-briefing-2
46. Human Rights Watch , World Report 2015, © 2015 by Human Rights Watch.
47. Jonte van Essen, )2012( , De Facto Regimes in International Law, Merkourios - International and European Security Law - – Volume 28/Issue 74, Article, pp. 31-49.
48. Khalid al-Taie (2015). "Iraq churches, mosques under ISIL attack". mawtani.al-shorfa.com.
49. Leith Fadel.(2016) "ISIS Captures the Northern Sector of Ancient Palmyra". Al-Masdar News. Retrieved 22 April 2016
50. Nick Gutteridge. "Islamic State: ISIS digs up saint's bones after bulldozing Christian church in Syria".Express.co.uk
51. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2017). Report on the Blue Shield on the situations where cultural property is atrisk in the context of an armed conflict, including occupation. Paris.
52. Yoon, Sangwon (2015). "Islamic State Circulates Sex Slave Price List". Bloomberg. Retrieved 28 April 2016.
 
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار