تعارض تعریف قانونی عقد با بیع با رویکردی به فقه و حقوق غرب

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم

چکیده

مقاله حاضر به بررسی تعارض مواد 183 با ماده338ق.م. پرداخته است. سبب این تعارض نیز محور بودن تعهد در تعریف عقد در کنار تملیکی قلمداد شدن ماهیت بیع در قانون مدنی است؛ لکن از آن‌جا که این تعارض در سطحی وسیع‌تر میان تمامی عقود تملیکی مورد اشاره در قانون مدنی و تعریف عقد در قانون مدنی قابل طرح است، موادی دیگر از قانون مدنی نیز در حاشیه به چالش خوانده شده‌اند و حتی این تکاپو به محدوده یکی از عقود غیر تملیکی یعنی نکاح نیز کشانده شده است. چنین تعارضی اگرچه در اکثر کتب قدمای حقوقدانان مدنی، مطرح نشده است، ولی اکثر حقوقدانان برجسته معاصر و صاحب‌نام در زمینه حقوق مدنی با تأثر از مفهوم عقد در حقوق غربی به‌ آن پرداخته و بعضاً با آن به‌عنوان یک تعارض پایدار (مستقر) برخورد کرده‌اند. تلاش‌ ما در این‌جا معطوف آن بوده است که ضمن بررسی انتقادی نظرهای قائلین به این تعارض و معرفی راه‌حل‌‌های قابل ارائه در این باره، به مدد منابع قانون مدنی ایران به‌ویژه فقه امامیه و از طریق تبیین تفاوت مفهوم تعهد در حقوق غرب با آنچه در حقوق بومی ایران قابل معرفی است، این تعارض را موضوعاً منتفی معرفی کنیم و از این رهگذر، استواری قانون مدنی را به اثبات برسانیم.
  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conflict betweenContract Definition and Sale Definition in Islamic Jurisprudence and Western Legal Systems

نویسنده [English]

  • Mahdi Dadmarzi
چکیده [English]

 
In this paper we review the conflict within Article 183 and Article 338 of Iranian Civil Code. The source of this conflict lies in the major role that obligation and the possessory nature of the contract of sales play in defining contracts. However, as this kind of conflict may also be observed between all other possessory contracts that have been referred in Civil Code, we have analyzed this aspect with some other articles of Civil Code even in the field of marriage contracts. This conflict has not been taken into account in much of the earlier literature on civil law. Nonetheless, many contemporary prominent jurists and famous authors have focused on this conflict, providing an effect on the notion of obligation in the Western law. Our aim in this article is then to provide a critical study of the conflict and to provide solutions for it. We offer the best interpretation with an emphasis on the distinction between the concept of obligation in Islamic jurisprudence and in the Western legal systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • promise
  • Contract
  • possessory contracts
  • obligatory contracts
  • sales
  • conflicts of law
  • Civil Code

مراجع

  1. آخوند خراسانی، محمدکاظم(1409)، کفایه الاصول، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع).
  2. امامی، سید حسن(1371)، حقوق مدنی، چ9، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج1.
  3. امینی، منصور(1382)، «انتقال مالکیت در قراردادهای خصوصی»، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ش37.
  4. باز، سلیم رستم(1406)، شرح المجله، ط3، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  5. بجنوردی، حسن(1389)، القواعد الفقهیه، نجف، مطبعه الآداب،  ج1.
  6. پاشا صالح، علی(1348)، مباحثی از تاریخ حقوق، تهران، سازمان چاپ دانشگاه تهران.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1380)، فلسفه حقوق مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش.
  8. ــــــــــــــــــــ (1370)، ترمینولوژی حقوق، چ5، تهران، کتابخانه گنج دانش.
  9. ــــــــــــــــــــ (1379)، مجموعه محشی قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش.
  10. حائری شاهباغ، سیدعلی(1376)، شرح قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش.
  11. سنهوری، عبدالرزاق(1998)، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، ط2، بیروت، منشورات الحلبی،  ج1.
  12. ـــــــــــــــ (بی‌تا)، نظریه العقد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  13. ـــــــــــــــ (بی‌تا)، الوسیط فی شرح القانون المدنی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج4.
  14. شایگان، سید علی(1324)، حقوق مدنی ایران، چ3، تهران، چاپخانه مجلس.
  15. شهیدی، مهدی(1380)، حقوق مدنی (تشکیل قراردادها و تعهدات)، تهران، انتشارات مجد، ج1.
  16. صدر، سید محمدباقر(1980)، تعارض الادله الشرعیه، ط2، بیروت، دار الکتاب اللبنانی.
  17. صفایی، سید حسن(1351)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران، مؤسسه عالی حسابداری، ج2.
  18. عبده(بروجردی)، محمد(1380)، حقوق مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش.
  19. عدل، مصطفی (منصورالسلطنه) (1331)، حقوق مدنی، چ5، تهران مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر.
  20. غروی اصفهانی، محمدحسین(1409)، بحوث فی الفقه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
  21. کاتوزیان، ناصر(1374)، حقوق مدنی (دوره عقود معین 1)، چ6، تهران، شرکت انتشار.
  22. ــــــــــــــــ (1371)، حقوق مدنی خانواده، چ3، تهران، شرکت انتشار، ج 1.
  23. ـــــــــــــــ (بی‌تا)، حاشیه المکاسب، چاپ سنگی.
  24. نوری، محمدعلی(1380)، عقود و تعهدات قراردادی... از قانون مدنی فرانسه، تهران، کتابخانه گنج دانش.
    1. H.G.Beale,(1999((general editor), Chitty on contracts,London, Sweet and Maxwell, 28 ed., Vol.1.

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار