تاثیر زیستگاه بر بزهکاری در آموزه های حقوق اسلام و غرب

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی.

2 استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

زیستگاه و محیط اجتماعی یکی از عواملی بسیار مهمی است که در خلق و خو و رفتار فرد تاثیر گذاشته و در صورت همبستگی با سایر شرایط می‏تواند شخص را به سمت جرم سوق دهد و یا در پیشگیری از جرم مفید واقع شود. کتله، امیل دورکیم و انریکو فری از جمله اندیشمندانی هستند که معتقدند زیستگاه و محیط اجتماعی در صورت همبسته بودن با برخی عوامل می‏تواند موجب بروز جرم گردد. آموزه‏های اسلامی نسبت به این مسأله بی تفاوت نبوده، بدین معنا که با تقسیم محیط اجتماعی به زیستگاه فیزیکی و محیطی، ارتباط بین آن و جرم را مورد بررسی قرار داده و در همین راستا تشویق به زیستن در برخی مناطق و دوری گزیدن از بعض نواحی را توصیه کرده­اند. این عوامل به دو دسته کلان و خرد تقسیم می­شوند. برخی از این عوامل کلیت داشته و برخی اینگونه نیستند. نوشتار حاضر با روش تحلیل مفهومی، آموزه‏های اسلامی را مورد بررسی قرار داده و تأثیر زیستگاه فیزیکی و محیطی بر جرم را اثبات می‏نماید.

تازه های تحقیق

عوامل مختلفی در ارتکاب جرم دخیل هستند، از جمله عوامل جغرافیایی و محیطی. با بررسی متون دینی مشخص شد که محیط بشر؛ چه زیستگاه جغرافیایی او و چه محیط اجتماعی او بر ارتکاب جرم و یا پیشگیری از ارتکاب جرائم تاثیر دارد. جرمشناسان غربی در نظریه های جغرافیایی و دمایی جرم به تاثیر محیط زیست و شرایط آب و هوایی بر روی نوع جرم تاکید داشته اند . آنچه که موجب تمایز تئوری های اسلامی از نظایر غربی خود می شود توجه به عوامل مختلف اعم از مکان و زمان و شرایط انسانی در جهت ایجاد مانع در جهت ارتکاب جرم و یا تسهیل وقوع در گرداب هلاکت و جرائم است. این عوامل به دو دسته کلان و خرد تقسیم می شوند عوامل کلان مانند نهی از سکونت و یا عبور از برخی مکان ها و شهرهای کوچک و بی بهره از علم و پیشرفت و مناطق کمتر توسعه یافته به صورت کلی و نهی از سکونت از برخی شهرها و مکان ها به صورت خاص و در مقابل تشویق به سکونت در شهرهای بزرگ و آباد و بهره مند از علم و دانش و مظاهر برخورداری که محل سکونت عالمان و دانشمندان است. عوامل خُرد مانند توجه به معماری بنا و حفظ حریم خصوصی ساکنین خانه در مقابل افراد خارج از آن از یک سو و از سوی دیگر رعایت حریم خصوصی اشخاص خانه نسبت به یکدیگر مانند والدین نسبت به فرزندان و میزبانان نسبت به میهمانان، پرهیز از نگهداشتن برخی حیوانات مانند سگ و یا تماثیل در خانه و تشویق به نگهداری برخی دیگر از حیوانات و پرندگان مانند کبوتر در منزل، لزوم استحکام بنا و روشن بودن فضای منازل و معابر در تاریکی از دیگر توصیه هایی است که در منابع دینی در جهت کاهش آسیب ها و  پیشگیری از جرائم ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Habitat on Delinquency in the Teachings of Islamic Law and Law of the West

نویسندگان [English]

  • Mahdi chegeni 1
  • Adel Sarikhani 2
  • mohammad sadegh azadfar 3
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Ayatollah Boroujerdi University
2 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, University of Qom
3 . Ph. D. Student in Criminal Law and Criminology, Imam Sadeq University.
چکیده [English]

The habitat and the social environment are of the most important factors influencing the person's mood and behavior and, in the case of association with other conditions, can lead the person to crime or could be useful in preventing the crime. Kathleen, Emile Durkheim and Enrico Ferry are among the thinkers who believe that habitat and social environment, if correlated with some factors, could result in crime. Islamic teachings are not indifferent to this issue, which means that by dividing the social environment into the physical and environmental habitat, they examine the relationship between it and the crime, and in this regard, have recommended encouraging living in some areas and avoiding others. These factors are divided into two categories: macro and minor ones. Some of these factors are general and some are not. The present paper, through a conceptual analysis method, examines the Islamic teachings and proves the impact of physical and environmental habitat on the crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Habitat
  • Islamic Teachings
  • Crime
  • Prevention

مراجع

1)     قرآن کریم
2)     نهج البلاغه
3)     ابن ابی الحدید، عبدالحمید ابن هبه الله، 1404ق، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبه آیت الله العظمی المرعشی النجفی، چ 1، ج 20.
4)     ابن اثیر، مبارک بن محمد، 1367ق، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چ1، ج1.
5)     ابن بابویه، محمد بن علی (صدوق)، 1406ق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چ1.
6)     ------------------------، 1362ش‏، الخصال،قم، جامعه مدرسین‏، چ 1.
7)     ابن منظور ،جمال الدین محمد بن مکرم، 1414ق،‌ لسان العرب‌، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چ3،ج5و12.
8)     برقی، احمد بن محمد1371ش، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، چ1 .
9)     ‏تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد1410ق، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الإسلامی‏، چ1.‏
10)  تهرانی، مجتبی ، 1395ش، ادب الهی ،کتاب سوم( تربیت فرزند)، تهران، موسسه فرهنگی پژوهشی مصابیح الهدی، چ1.
11)  جرج ولد، ترجمه علی شجاعی،1380ش، جرم شناسی نظری، تهران، انتشارات سمت، چ1.
12)  حاجی ده آبادی، محمدعلی و خیری، علی، 1391ش، عوامل اجتماعی موثر در پیدایش کجروی  و جرم از دیدگاه ابن خلدون، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش4.
13)  ----------- و همکاران، 1387ش، دانشنامه امام علی علیه السلام، مدخل پیشگیری از جرم، قم، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ4، ج5.
14)  حر عاملى، محمد بن حسن، 1409ق، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌ ، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چ 1.
15)  حمزه نژاد، مهدی،1393ش، اصول طراحی خانه از منظر اسلامی و الگوهای کاربردی معاصر، فصلنامه پژوهش های معماری، ش4.
16)  راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1383ش، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران ، انتشارات مرتضوی، چ 3، ج 1.
17)  سلیمی، علی، 1388ش، هم نشینی و کجروی،قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ1.
18)  سلیمی، علی و داوری، محمد، 1394ش، جامعه شناسی کجروی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،چ 6.
19)  شعیری، تاج الدین محمد بن محمد بن حیدر،1363ش، جامع الاخبار، قم، انتشارات الرضی، چ1.
20)  صاحب بن عباد، اسماعیل،1414ق،‌ المحیط فی اللغة‌ ، بیروت‌، عالم الکتاب‌ ،چ1، ج 10.
21)  طباطبایی، محمد حسین،1374ش، المیزان فی تفسیر القرآن،قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ2،ج7و15.
22)  طبرسی، احمد بن علی،1403ق، الإحتجاج على أهل اللجاج،مشهد، نشر مرتضی، چ1،ج1و3.
23)  طبرسی، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو،چ1، ج8.
24)  عالی پور، حسن، 1389ش، ماهیت جرم، مجله پژوهش حقوق و سیاست، ش 28.
25)  عریضی، علی بن جعفر، 1409ق، مسائل علی بن جعفر و مستدرکها، قم، موسسه آل البیتعلیهم السلام لاحیاء التراث، چ 1.
26)  عمید، حسن، 1374ش، فرهنگ عمید،تهران، انتشارات امیرکبیر، چ4 ، ج1.
27)  فراهیدی، خلیل بن احمد،1409ق ، العین، قم، موسسه دار الهجره، چ1، ج6.
28)  فولادی، محمد، 1376ش، نظارت اجتماعی، مجله معرفت، سال ششم،  ش 21.
29)  کریمی، یوسف،  1377ش، روانشناسی اجتماعی، تهران، نشر ارسباران، چ 1.
30)  کلینی، محمدبن‌یعقوب، 1407ق، الکافی، تهران، دارالکتب‌الإسلامیة ، چ1، ج5 و 8 ‏.‏
31)  مجلسى، محمد باقر، 1403ق، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چ 2، ج73.
32)  محسنی ،فرید، 1393ش، جرم شناسی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چ1.
33)  نجفی توانا، علی، 1377ش، جرم شناسی، تهران، خیام، چ 1.
34)  نوری، حسین بن محمد، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چ1، ج1و3 و8.
35)  واسطی زبیدی، محب الدین سیدمحمد مرتضی، 1414ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع،  چ1، ج 18.
36)  وایت، راب و فیونا، هینز، 1395ش، جرم و جرم شناسی، ترجمه علی سلیمی، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه، چ 5.
37)  وثیق، بهزاد، 1390ش، مفاهیم سکونت در آیات و روایات، مجله مسکن و محیط روستا، ش 129.
38)  ملکی، مهدی ، 1389ش، جغرافیا، جرم، بوم، انتشارات دانش.
39)  کی نیا، مهدی، 1379ش، مبانی جرم شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، چ4.
40)  شکویی، حسین، 1369ش، جغرافیای اجتماعی شهرها، تهران، نشر جهاد دانشگاهی ، چ2.
41)  میر خلیلی، سید محمود، 1391 ش،جامعه شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، پردیس قم.
42)  شامبیاتی، هوشنگ، 1392ش،کنش های متاثر از محیط وراهبردهای مهار پدیده مجرمانه، مجله تحقیقات حقوق تطبیقی ایران و بین الملل، ش 19.
43)  رضا، نوربها، ، 1384ش، زمینه‌ی حقوق جزای عمومی، نشر دادآفرین، چ14.
44)  نجفی ابرند آبادی، علی حسین، 1384ش، تقریرات جامعه شناسی جنایی، دانشگاه تربیت مدرس.
45)        Burgess, obert & Akers, Ronald L. (1966). “A Differential Association-Reinforcement Theory of Criminal Behavior.” Social Problems, 14.
46)        Clarke, R. V. (1980).Situational crime prevention, Chicago: University of Chicago Press.
47)        Ferri, Enrico, (2009), Criminal Sociology, BiblioBazaar.
48)        Gaylord, Mark S., and John F. Galliher. (1988). The Criminology of Edwin Sutherland, New Brunswick, New Jersey: Transaction.
49)        Haynie. D.L, (2002), Friendship Networks and Delinquency: The Relative Nature of Peer Delinquency, Journal of Quantitatiûe Criminology, Vol. 18, No. 2, June 2002.
50)        Leighninger, L., & Popple, Phillip R. (1996). Social Work, Social Welfare, and American Society ,Needham Heights, MA: Allyn and Bacon,3rd ed.
51)        Martin S. Weinberg, (1981) The Solution of Social Problems , Oxford University Press.
52)        Matsueda, Ross L. (1988). “The Current State of Differential Dick Association Theory.” Crime and Delinquency, 34(3).
53)        Newman, O. (1976). Design guidelines for creating defensible spaces Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
54)        Pfohl, Stephen. (1994). Images of deviance and social control. New York: McGraw-Hill.
55)        Short, J. (1957). "Differential Association & Delinquency." Social Problems ,4.
56)        Sutherland, Edwin Hardin. (1974). Criminology , Philadelphia: Lippincott, 9th ed.
57)   park, R. E., Burgess, E. W.,& McKenzie, R. D. (1925): The city, Chicago University of Chicago press.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار