بررسی تطبیقی بار اثبات دلیل در خشونت‌های خانگی در آیین دادرسی کیفری ایران، فرانسه و انگلیس

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که خاستگاه پرورش افراد جامعه است. با توجه به اهمیت جرم خشونت خانگی و تأثیری که بر اجتماع می‌گذارد و با در نظر گرفتن مشکلات اثبات این جرم به دلیل وقوع آن در محیط خصوصی خانواده، بر آن شدیم روش‌های اثبات جرم خشونت خانگی در سه کشور ایران و انگلیس و فرانسه را با روش مطالعهٔ تطبیقی، مورد بررسی قرار دهیم و به روشی بهینه در جهت حمایت از بزه‌دیدگان و همچنین مجازات عادلانه بزهکار دست یابیم. یافته‌ها نشان می‌دهد، از آنجایی که اصل بر بی‌گناهی متهم است، وقوع این جرائم، به راحتی قابل اثبات نیست. دو چالش اصلی پیشِ‌رو و مشترک بین سه کشور، اولاً محل وقوع جرم، یعنی خانه به‌عنوان حریم خصوصی افراد، ثانیاً رابطه عاطفی و خصوصی مرتکب و قربانی است که وظیفهٔ نهادهای نظارتی مانند پلیس و ادله سنتی اثبات دعوا مانند سند و شهادت شهود را غیرقابل اعمال می‌کند. از حیث سازوکار، در جهت پیشگیری از ارتکاب جرم خشونت خانگی و سهولت اثبات آن، جرم‌انگاری برای ارائه گزارش در جرائم خشونت خانگی، رسیدگی فوری به گزارش‌های دریافتی، معکوس نمودن بار اثبات دلیل در مواردی که ظنِ قوی بر ارتکاب جرم وجود دارد، دستورهای حمایتی برای جبران خسارات وارده به قربانی، می‌تواند مثمر ثمر واقع شود.

تازه های تحقیق

خانواده مهم‌ترین کانون پرورش کودک و اولین پایگاه اجتماعی است که فرد در درون آن پا می‌گذارد. سلامت جسمانی، روانی و عقلانی، دستاوردها و موفقیت‌های جایگاه فرد در مراحل بعدی زندگی تا حد زیادی انعکاس چگونگی زندگی او در نخستین سال‌های زندگی با والدین است، اما گاهاً این پناهگاه خود کانون خطر برای کودک می‌شود. خشونت خانگی به‌طور جدی ثبات خانواده، سلامت و رفاه عاطفی کودکان، زنان و سالمندان را تهدید می‌کند. تلاش‌های علمی بسیاری برای درک چگونگی تأثیر خشونت خانگی با در نظر گرفتن ماهیت خشونت خانگی، میزان قربانی شدن افراد و نحوه تأثیر رویدادهای آسیب‌زا و اثر نامطلوب آن بر قربانیان صورت گرفته است.

نتایج در این مقاله نشان داد درصد بالایی از قربانیان که در خانواده‌های دارای خشونت خانگی حضور دارند اکثر آن‌ها کودکان خردسال هستند. با توجه به این امر و تمرکز شدید بر اثبات خشونت و ادله تحقق جرم خشونت خانگی در حقوق داخلی منجر به تأسیس نظام دادرسی ویژه اطفال بزه‌دیده در قانون حمایت از کودکان گردیده است که این قوانین تا حدود زیادی خود را با مقررات بین‌المللی تطبیق داده و شرایط را برای مشاهده نهادهای غیرقضایی مانند مددکاری اجتماعی در مراحل مختلف دادرسی فراهم نموده‌اند که در انجام تحقیقات و بازجویی می‌تواند با شناسایی اطفال در معرض خطر، گام مهمی را در اثبات جرم و کمک به بازپرس بردارد. زیرا مرکز ثقل دعاوی، دلیل است و جایگاه و اهمیت ادله غیرقابل اغماض و تسامح است که با افزایش اختیارات قاضی در راستای علم قاضی (صدور حکم بر اساس یقین به وقوع جرم بر پایه مستندات ظنی)، به اثبات راحت‌تر جرم در جهت حمایت از قربانیان، کمک نموده است.

با توجه به نکات گفته شده که نشان از اهمیت جرم خشونت خانگی دارند و با وجود خسارات جبران‌ناپذیری که جرم مذکور بر خانواده که مهم‌ترین و اساسی‌ترین ساختار اجتماعی هر جامعه‌ای است، می‌گذارد، در این پژوهش، به طریقی نوآورانه به بررسی تطبیقی بار اثبات دلیل در سه کشور مذکور پرداخته شد و از طریق راه‌حل‌های ارائه شده، به ارزیابی نحوهٔ پیشگیری از این جرم پرداختیم. این در حالی است که در مقالات بسیار محدودی به بررسی ادله اثبات به این شکل پرداخته شده است. درنهایت به این نتیجه می‌رسیم که وفق مقررات قانون فرانسه در خصوص ادله اثبات، در محاکمات کیفری، هیئت‌منصفه یا محکمه ملزم نیست در صورت وجود نوع یا حد معینی از ادله در پرونده حکم به محکومیت دهد، به همین علت به یقین شخصی اشاره کرده است.

در حقوق کیفری فرانسه، قوانین ویژه‌ای در جهت حمایت از قربانیان خشونت خانگی به تصویب رسیده است، بااین‌حال، موکول کردن بار اثبات بر متهم، به‌صورت شفاف و مکفی انجام نگردیده است. چراکه یک دادرسی عادلانه مستلزم تحقق هدف پیشگیرانه نسبت به افرادی است که قصد ارتکاب به جرائم خشونت خانگی را دارند. زیرا با اعمال این سازوکار احتمال اینکه افراد گناهکار بیشتری در بند سیستم عدالت کیفری گرفتار شوند، با توجه به شرایط ویژه جرم خشونت خانگی، افزون می‌شود. به‌طور مثال، در این کشور، می‌توان با معکوس کردن بار اثبات دلیل، با رعایت دو شرط اصل قانونی بودن و استفاده از این‌ روش به‌عنوان آمارهای نسبی برای اثبات گناهکاری از سوی متهم، می‌توان در راستای کاهش چشمگیر این جرائم گام برداشت.

در حقوق انگلیس، در جرائم خشونت خانگی، بار اثبات دلیل به دو صورت معکوس گردیده است، یکی شیوهٔ ماهوی که در آن موارد استثنائی پیش‌بینی گردیده و بار اثبات دلیل را به متهم تحمیل می‌نماید و دیگری شیوهٔ شکلی است که این اختیار را به قاضی می‌دهد که چنانچه قرائن و اوضاع‌واحوال بر علیه متهم بود، بتواند بار اثبات دلیل را معکوس کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of The Burden of Proof and Evidence in Domestic Violence in the Criminal Procedure of Iran, France and England

نویسندگان [English]

  • heshmatala bahadori 1
  • BATOUL PAKZAD 2
  • Abdolreza Jamal zadeh 3
1 PhD student, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, North Tehran Branch Faculty of Law, Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran .
3 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The family is the most important social institution, which is the origin of the upbringing of the members of the society. Considering the importance of the crime of domestic violence, and the impact it has on the society, and taking into account the difficulties of proving this crime due to its occurrence in the private environment of the family, we decided to study on the methods of proving the crime of domestic violence in the three countries, Iran, England and France. also examined with the method of comparative study and find an optimal way to support the victims and also to punish the criminals justly. The findings show, the principle is based on the innocence of the accused, this way, the occurrence of these crimes cannot be easily proven. The two main common challenges in all three countries are: first, the crime scene, i.e., the home as the private sphere of individuals, and second, the emotional and private relationship between the perpetrator and the victim. These factors render the duty of supervisory institutions such as the police, as well
as traditional means of evidence such as documents and witness testimony, largely inapplicable. In terms of mechanism, in order to prevent the crime of domestic violence and ease its proof, criminalization for submitting reports in domestic violence crimes, immediate handling of received reports, reversal of the burden of proof in cases where there is a strong suspicion of committing a crime. Yes, protective orders to compensate the damages caused to the victim can be effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Burden of Proof
  • Evidence
  • Litigation
  • Domestic Violence
  • Criminal Procedure
احمدوند، خلیل‌الله و تال، حسن (۱۳۹۹، زمستان). «بررسی نقش و جایگاه شهادت در دادگاه». نشریه قانون‌یار، دوره چهارم، شماره ۱۶.
آذری، هاجر و بابازاده، زهرا (۱۳۹۸). «حمایت از زنان بزه‌دیده خشونت جنسی خانگی در نظام عدالت کیفری ایران». مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره ۴۹، شماره ۲.
اسدی، لیلا (۱۳۸۸). «مهارت خشونت‌های خانگی از قانون تا اخلاق». فصلنامه کتاب زنان، شماره ۲۳.
آشتیانی، محمدحسن بن جعفر (۱۴۲۵). کتاب القضا. قم- ایران: مکتب آیة الله السید یوسف المدنی التبریزی.
اعتمادی، امیر و زالی پور مداب، مهران (۱۴۰۱). «شهادت کذب در نظام‌های کیفری ایران، انگلستان و ویلز». فصلنامه علمی حقوق تطبیقی، دوره نهم، شماره ۱.
جان استوارت میل (۱۳۶۳). رساله در برابر آزادی. ترجمه: جواد شیخ الاسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
حیدری، الهام (۱۳۹۲). «معیار اثبات در دعاوی کیفری در دادرسی کیفری ایران و انگلستان». فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۴۳، شماره ۴.
رحیمی، حمزه، برزگرزاده، عباس و عبدالهی، اسماعیل (۱۴۰۲). «مطالعه تطبیقی پیرامون پیشگیری از وقوع خشونت علیه زنان با اتکا به تدابیر پیشگیرانه وضعی و محیطی در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی». مجله پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره ۱۰، شماره ۲.
رضوی، محمد (۱۳۸۳). «نگاهی دیگر به خشونت علیه زنان». نشریه حورا، شماره ۱۰.
سپهری، روح‌الله، فتاحی، حیدر و پهلوان‌زاده، عباس (۱۴۰۱). «بررسی ارزش اثباتی شهادت در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران و تأثیرپذیری شهادت از عوامل روانشناختی». فصلنامه علمی تخصصی مبانی فقهی حقوق اسلامی، سال ۱۵، شماره ۲، شماره پیاپی ۲.
شرتونی، سعید (بی‌تا). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، بی‌نا، جلد ۲.
عامل، مرتضی (بدون تاریخ). بررسی حجیت اسناد کتبی در فقه و حقوق موضوعه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
عباسی کلیمانی، عاطفه (۱۳۹۱). بار اثبات دلیل در حقوق کیفری ایران و اسناد بین‌المللی. بی‌نا.
فدایی، مهدی (۱۴۰۱). «بررسی نقش و ارزش اثباتی سوگند در دعاوی حقوقی». فصلنامه بین‌المللی قانون‌یار، دوره ۶، شماره ۲۱.
فروغی‌نیا، حسین، بسنده، نسیم و حاجی‌تبار، حسن (۱۴۰۱). «تأملی بر چالش‌های اثبات خشونت‌های خانگی علیه زنان در نظام ادله اثبات کیفری». فصلنامه فقه جزای تطبیقی، دوره ۲، شماره ۲.
فیونی، احمد بن محمدعلی (بی‌تا).المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للراقصی، بی‎‌نا، جلد ۱.
قرجه‌لو، علیرضا (۱۳۸۷). «شهادت بر شهادت در حقوق کیفری ایران و انگلستان». مجله تخصصی الهیات و حقوق.
محمدپور افشار، میلاد (۱۳۹۷). اعتبار ادلهٔ اثبات در امور کیفری از جهت استمرار و عدم آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
معین، محمد (۱۳۸۰). فرهنگ فارسی معین. چاپ اول، تهران: سرایش.
مقصودپور، رسول و اله‌آگاه، احسان (۱۳۹۸، تابستان). «دلایل اثبات دعاوی مدنی در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی حقوق مصر و فرانسه». فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل (علمی- پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی)، سال دوازدهم، شماره ۴۴.
مهرا، نسرین و زاهدی، عبدالوحید (۱۳۹۴، تیر). «رویکرد نوین حقوق کیفری در موضوع بار اثبات دفاعیات». مجله حقوقی دادگستری، دوره ۷۹، شماره ۹۰.
موحدی، جعفر (۱۳۹۳). معکوس کردن بار اثبات دلیل در آیین دادرسی کیفری، جلد ۱. تهران: انتشارات مجد.
نیک سخن شیرازی، نفیسه (۱۳۸۸). خشونت خانگی و پیشگیری از آن. استاد راهنما: نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، تهران: دانشگاه تهران.
هنرمند، عباس (۱۳۹۳). «شهادت به‌عنوان دلیل اثبات دعوای کیفری». نشریه دادرسی، شماره ۴۶.
 
References
Aiken J. H, Murphy J. C (Spring, 2000), Evidence Issues in Domestic Violence Civil Cases, Family Law Quarterly, Vol. 34, No. 1: 43-62.
Allen (2004), Christopher, practical guide to evidence, 3rd edition, Cavendish publishing, London.
Ancel (1994), Jean-Pierre: Le Doute et Le Droit, Paris, Dollaz.
Boricand, Jucques, Anne-Marie Simon)2005, Droit Penal et Procedure Penale, 4eme edition, Paris, Dollaz.
Blaya, C (2015). Mapping the legislation and assessing the impact of protection orders in the European Member States (POEMS) — National Report France. Available at:  
http://poems-project.com/wp-content/uploads/2015/02/France.pdf
Cario, R (2014). Justice restaurative. Principes et promesses, Les Cahiers Dynamiques.
Carruthers, P (2015). “Tangled web indeed: The english land registration act and comparisons with the australian torrens system, University of New South Wales Law Journal, Vol 38, Issue 4.
Cooke, Elizabeth (2003), The New Law of Land Registration, first published, Oxford & Portland, Oregon: Hart publishing
Cordier F, Chroniques (2016). Chronique de jurisprudence, Procédure pénale, Dans Revue de science criminelle et de droit pénal comparé /4(N° 4), pages 797 à 812.
Coscas-Williams, B, Alberstain, M (2019), A Patchwork of doors: accelerated proceedings in continental criminal justice systems, New Criminal Law Review, vol. 22, No. 4, p. 597
Gail Hornor, MS, RNC, CPNP (2005), Domestic Violence and Children, Journal of Pediatric Health Care, pp. 206-212.
Gray, Kevin and Susan Francios Gray (2011), Land Law, Seventh Edition, New York: Oxford.
Hodgson, J (2010), Guilty Pleas and the Changing Role of the Prosecutor in French Criminal Justice, Warwick School of Law Research Paper, No. 2010/15, pp. 9.
Husak D (2008), Overcriminalization: The Limits of the Criminal Law (Oxford: OUP, 2008, at 99-100 and A. P. Simester & A. von Hirsch, Crimes, Harms, and Wrongs: On the Principles of Criminalization (Oxford: Hart Publishing, 2011), at 19-32.
Kainiya, Mohammad (2008).la signature electronique, Mémoire pour le master 2 de droit notariat. Université Jean-Moulin Lyon III, p. 77
Mačkić, J (2005), The Distribution of the Burden of Proof in Cases of Discriminatory Violence, VOL 4: 158-228
Mélanie Thill-Tayara and Marion Provost (2022), www.globalcompetitionreview.com
Moatty Y (2020), La Commission Nationale des Droits de l’Homme à l’Ile Maurice, Revue juridique de l’Océan Indien, 04, pp.183-198.
Nobles R. and Schiff D (2020), the supervision of guilty pleas by the court of appeal of England and wales – workable relationships and tragic choices, criminal law forum (2020) 31: 513-522.
Picinali F (2014), Innocence and burdens of proof in English criminal law. Law, Probability and Risk, 13 (3-4). pp. 243-257. ISSN: 8396-1470.
Pradel, Jean(2002), Droit Penal Compare, 2eme edition, Paros, Dollaz.
Robinson P. H, ‘Criminal Law Defenses: a Systematic Analysis’ (1982) 82 Columbia Law Review 199, at 204-208.
Simester A. P. von Hirsch, Crimes, Harms, and Wrongs(2011): On the Principles of Criminalization, Oxford: Hart Publishing, 19-32.
Tomlin Cf. P, ‘Extending the Golden Thread? Criminalization and the Presumption of Innocence’ (2013) Journal of Political Philosophy, 21(1): 44-66.
Rapport Henrion (2001), établi à la demande de Monsieur Kouchner, Ministre de la Santé, en février.
Rassat, Michele, Luare (2007), Procedure Penal, 15eme edition, Paris, puf.
Robert Hugh Farley M.S (2008), Understanding and investigating child physical abuse, Interview and Interrogation Tips and Case Studies.
Sarah J. Lee (1998), The Search for Truth: Admitting Evidence of Prior Abuse in Cases of Domestic Violence, 20 U. HAw. L. REv. 221, 252
Malaysia, Domestic Violence Act, (1994). Nepal, Domestic Violence (Offence and Punishment) (2009). Poland, Law on preventing domestic violence (2005). Turkey, Law to Protect Family and Prevent Violence Against Women (2012).
UN, Convention on the Rights of Persons with Disabilities (2006).
UN, Declaration on the Elimination of Violence against Women (1993).
Sources used to refer to the criminal laws of England and France
Art 1369 du code civil francais Il peut être dressé sur support électronique s'il est établi et conservé dans des conditions fixées par décret en Conseil d'État. Art. 428 F-CPP: “L’aveu, comme tout élément de preuve, est laissé à la libre appréciation des juges.” (Modifié par Loi 93-1013 1993-08-24 art. 28 JORF 25 août 1993 en vigueur le 2 septembre 1993)
Barron's Law Dictionary, pp. 55-56 (2nd ed. 1984)
Black's Law Dictionary, p. 178 (5th ed. 1979)
Black's Law Dictionary, p. 80 (2d pocket ed 1996); ISBN 0-314-25791-8
Electronic resources:
https://www.bljsolicitors.co.uk
https://www.cps.gov.uk
https://www.draycottbrowne.co.uk
The Crown Prosecution Service (CPS), Evidence in criminal investigations, 2023 UK,         
Practical law.com
West Yorkshire Police v Lincoln Crown Court and Another Admn 27-Apr-2005
www.brottsoffermyndigheten.se
www.childadvocacy.iowa.gov
Persian Sources
Ahmadvand, Khalilullah, Tal, Hassan, winter 2019, review of the role and place of testimony in court, Law Yar, fourth term, number 16
Asadi, Leila, 2018, domestic violence skills from law to ethics, Women's Book Quarterly,
No. 23
Etemadi, Amir, Zalipour Madab, Mehran, 1401, False testimony in the penal systems of Iran, England and Wales, Scientific Quarterly of Comparative Law, Volume 9, Number 1
Ashtiani, Mohammad Hassan bin Jafar, 1425, Kitab al-Qada, Zuhair Qom, Iran
John Sturt Mill, 1363, treatise against freedom, translated by Javad Sheikh al-Islami, second edition, scientific and cultural publications of the Ministry of Culture and Higher Education, Tehran.
Heydari, Elham. 2013, standard of proof in criminal lawsuits in criminal proceedings in Iran and England, Law Quarterly, Journal of Faculty of Law and Political Science, Volume 43, Number 4
Razavi, Mohammad, 1383, another look at violence against women, Hora magazine, number 10
Rahimi, Hamzeh, Barzgarzadeh, Abbas, Abdolahi, Ismail, 1402, a comparative study on the prevention of violence against women by relying on situational and environmental preventive measures in Iranian law and international documents, Journal of Comparative Research of Islamic and Western Laws, Volume 10, No. 2.
Sepehri, Ruhollah, Fatahi, Haider, Pehlvanzadeh, Abbas, 1401, Investigating the evidentiary value of testimony in Imamiyya jurisprudence and the legal system of Iran and the impact of testimony on psychological factors, Specialized Scientific Quarterly, Basics of Islamic Jurisprudence, Year 15, Number 2, Number Consecutive 2.
Agent, Morteza. Examining the authenticity of written documents in jurisprudence and subject law, Master's thesis of Ferdowsi University of Mashhad, 209 pages.
Abbasi Kalimani, Atefeh, 2013, burden of proof in Iranian criminal law and international documents.
Fadaei, Mehdi, 1401, examining the role and evidential value of oaths in legal claims, International Quarterly Journal of Law, Volume 6, Number 21.
Forughinia, Hossein, Basandeh, Nasim, Haji Tabar, Hassan, 1401, a reflection on the challenges of proving domestic violence against women in the criminal evidence system, Comparative Penal Jurisprudence Quarterly, second volume, second issue.
Fiuni, Ahmad bin Muhammad Ali, al-Masbah al-Munir fi Gharib al-Sharh al-Kabeer lal-Raqsi. vol.1.
Sepehri, Ruhollah, Fatahi, Haider, Pehlvanzadeh, Abbas, 1401, Investigating the evidentiary value of testimony in Imamiyya jurisprudence and the legal system of Iran and the impact of testimony on psychological factors, Specialized Scientific Quarterly, Basics of Islamic Jurisprudence, Year 15, Number 2, Number Consecutive 2.
Qarjehlo, Alireza, 1387, Testimony on Testimony in Iranian and British Criminal Law. Specialized magazine of theology and law.
Mohammad Pour Afshar, Milad. 2017, Validity of evidence in criminal matters in terms of continuity and non-continuity, Master's thesis, University of Tehran, 197 pages.
Moin, Mohammad, 1380, Farhang Farsi Moin, Tehran, Saraish, first edition.
Maqsoodpour, Rasool, Elah Aghaz Ehsan, summer 2018, reasons for proving civil claims in Iranian law with a comparative study of Egyptian and French law, Iranian and International Comparative Legal Research Quarterly (Scientific-Research) of Islamic Azad University, Year 12, Number 40 Fourth,
Mohadi, Jafar, 2013, Reversing the burden of proof in criminal procedure, Majd Publications, Volume 1.
Mehra, Nasreen, Zahedi, Abdulwahid, July 2014, the new approach of criminal law in the issue of the burden of proof of defenses, Judicial Law Journal, Volume 79, Number 90 - Serial Number 90.
Najafi Abrandabadi, Ali Hossein, 1388, domestic violence and its prevention, University of Tehran, 149 pages.
Artist, Abbas, 2013, Testimony as proof of a criminal case, Magz Law, No. 46.
 
CAPTCHA Image