تولید و کاربرد موشک های بالستیک در حقوق بین الملل و دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

10.22091/csiw.2022.8025.2251

چکیده

امروزه موشک ­های بالستیک به عنوان یک توانمندی حساس و استراتژیک، علاوه بر نقش برتری­ دهنده آن در جنگ گرم،  در زمان صلح و جنگ سرد نیز نقشی اساسی داشته و عاملی تعیین­کننده در بازدارندگی دفاعی محسوب می­شوند. پژوهش حاضر با روش مطالعات کتابخانه­ ای، جستاری تحلیلی برای پاسخ دادن به این پرسش بنیادین است که واکنش حقوق بین­ الملل از دیدگاه اصول و اسناد بین المللی موجود نسبت به این سلاح راهبردی چیست؟ و با ملاحظه اصول و اسناد بین ­المللی موجود، واکنش حقوق بین الملل نسبت به این سلاح راهبردی را تحلیل نموده است. به استثنای موارد خاص،  تولید و کاربرد  این  سلاح  از منظر حقوق بین­ الملل ممنوع نیست و همه دولتها از جمله جمهوری اسلامی ایران  حق برخورداری از این سلاح را به منظور تأمین امنیت و دفاع مشروع خویش دارند. با بررسی و تحلیل دکترین امنیتی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران و نیز  وضعیت کشورهای رقیب و دشمن، این حقیقت بدست می­ آیدکه برنامه موشکی ایران جنبه بازدارندگی و دفاعی دارد و با لحاظ انواع تحریم­ های تسلیحاتی و فشارهای سیاسی اقتصادی قدرت­ های جهانی گریز ناپذیر بوده و در تعارض با تعهدات بین ­المللی در این حوزه نیست.

تازه های تحقیق

از نقطه نظر حقوق بین الملل ، در این مقاله تبیین گردید که هیچ قاعده حقوقی الزام آور بین المللی اعم از قواعد معاهده ای یا عرفی وجود ندارد که تولید و داشتن موشک های بالستیک را برای کشورها منع کرده باشد .تنها منعی که وجود دارد حمل کلاهک هسته ای توسط موشک است  و در قطعنامه های شورای امنیت نیز راجع به ایران ممنوعیت طراحی موشک برای حمل کلاهک هسته ای درج شده بود .اگر چه قدرت های هسته ای و استکباری خود در توسعه سلاح های هسته ای و نیز انواع موشک ها با کلاهک هسته ای از هیچ قاعده ای پیروی نمی کنند ، با این حال جمهوری اسلامی ایران به صراحت هر گونه طراحی و برنامه هسته ای در تولید موشک های بالستیک را نیز نفی کرده و این مبتنی بر سیاست اصولی ایران نسبت به عدم مشروعیت سلاح هسته ای برای همگان است که در عالیترین سطح یعنی مواضع رهبر معظم انقلاب اسلامی بیان گردیده است . تجربه ۸ سال دفاع مقدس و تنهایی ایران در برابر رژیم متجاوز بعثی که  بیشترین موشک باران مناطق غیر نظامی همزمان با سکوت قدرت های جهانی و بلکه حمایت ، تجهیز و تسلیح آن به انواع سلاح ها از جمله بمب افکن ها و انواع موشک در این جنگ اتفاق افتاد عامل اصلی برای طراحی برنامه موشکی ایران هست . افزون بر این ، وقوع جنگ های متعدد پیرامون ایران ، وجود کشورهای متخاصم و یا رقیب در منطقه که دارای انبوهی از هواپیماهای جنگنده  و یا موشک های بالستیک و حتی دارای سلاح هسته ای ( رژیم اسراییل ) هستند، تهدیدات و مخاطرات جدی پیرامون  ایران  هستند که موثر بر دکترین دفاعی و امنیتی کشور بوده و اولویت دادن به راهبرد بازدارندگی  در حوزه دفاعی را گریز ناپذیر می نماید .بنابر این ، طراحی و توسعه برنامه موشکی ایران انتخابی مبتنی بر دوراندیشی ، لحاظ کردن تجارب دفاع مقدس و تهدیدهای پیرامونی مورد اشاره است . این برنامه  منطبق بر اصول و قواعد اسلام و حقوق بین الملل در زمینه آمادگی و تهیه عده و امکانات لازم برای دفاع مشروع است ،لذا دستیابی به تجهیزات و تسلیحات و ابزار دفاعی متناسب برای برخورداری از امکان دفاع مقتضی و متناسب با بزرگی تهاجم امری مشروع ومعقول می باشد،که از جمله آن  طبعاً تولید و دستیابی به کمیت و کیفیت مناسب این سلاح راهبری وتعیین کننده و کاربرد آن بموجب سایر قوانین و بویژه با رعایت اصول حاکم بر حقوق بین الملل بشردوستانه در حوزه مخاصمات مسلحانه همچون اصل تناسب،اصل ضرورت و اصل احتیاط و اصل تفکیک قابل توجیه وپذیرش  می باشد.این دلایل و مستندات برنامه متعارف دکترین موشکی ایران را به رغم  تبلیغات اغواگرایانه اردوگاه غرب بعنوان دکترینی منطقی،حقوقی، متوازن و متناسب بر مبنای ضرورت ها وتهدید های عینی پیرامونی فراروی ایران به وجهی کاملاً مشروع و قانونی تأیید و قابل دفاع می نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Production and Use of Ballistic Missiles in International Law and the Defense Doctrine of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Golamali ghasemi 1
  • abas Iman Eslamiyeh 2
1 Associate Professor, Department of International Law, Faculty of Law, University of Qom
2 PhD Student in Public International Law, Faculty of Law, University of Qom.
چکیده [English]

Ballistic missiles as a sensitive and strategic capability, in addition to their winning role in hot war, have an essential role in peacetime and during cold war and are considered to be a determining factor in defense deterrence.  The present research, through a library study, is an analytical paper to answer this fundamental question that what is the response of international law to this strategic weapon in accordance with the existing international principles and documents. Except for special cases, the production and use of this weapon is not prohibited from the perspective of international law, and all states, including the Islamic Republic of Iran (IRI), have the right to possess this weapon in order to ensure their security and self-defense.  Examination and analysis of the security and defense doctrine of the IRI as well as the situation of rival and enemy states demonstrate that Iran's missile program has a deterrent and defensive aspect. Furthermore, taking into account all kinds of arms sanctions and political and economic pressures of world powers, it is inevitable and is not in contradiction with international obligations in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ballistic Missiles
  • Iran
  • Defense Strategy
  • International Law

مراجع

  1. اسدی،ایمان،1395ش، سازوکاری برای انحصار توان موشکی، وطن امروز، ش2122.
  2. پورآخوندی ، نادر ، عباسی ، محمد،1396ش، تحول رویکردهای کنترل تسلیحات و مسئله اشاعه موشک بالستیک  ، فصلنامه سیاست خارجی ،سال سی و یکم ، ش ۴.
  3. حیدریان ، محمدجواد ، مراد زاده رامی ، افسانه ،1398ش،بررسی وضعیت حقوقی استفاده از موشک های بالستیک توسط ایران و انطباق آن با مقررات بین المللی ، فصلنامه بین المللی قانون یار.
  4. خادم حسینه،احمد،1386ش،موشک های بالستیک، فصلنامه علوم وفنون نظامی،ش 8و9.
  5. ذکی ، یاشار ، غلامی ، مجید ، 1396ش،قلمرو سازی ژئوپلتیکی ناتو در حوزه های ژئوپلتیکی غرب جمهوری اسلامی ایران ،مجله سیاست دفاعی ،سال بیست و ششم ، ش ۱۰۱.
  6. طارمی،کامران،1382ش،تحلیلی بر نقش موشک های بالستیک در دکترین دفاعی ایران، مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، ش59.
  7. ملایی یگانه،امیرحسام،1398ش، نگاهی به تاریخچه پیدایش موشک، مجله ویستا.
  8. ملاکریمی، امید،1396ش ،تحلیل حقوقی قطعنامه 2231 و بررسی رابطه آن با برجام، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره(47)، ش4.
  9. منصوری لاریجانی ، اسماعیل ،1387ش،آشنایی با دفاع مقدس ، پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس ، انتشارات خادم الرضا (ع).
  10. فلیک ، دیتر ، 1387ش،ترجمه و ویرایش زمانی ، سید قاسم ، ساعد ، نادر و دیگران ، حقوق بشردستانه در مخاصمات مسلحانه ، تهران، شهر دانش ،چ1.
  11. Edward, George, Ermarth, firtze,(1984),The Art and practice of Military strategy(23).
  12. The Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which may be deemed to Excessively Injurious or to have Indiscriminate Effects (1980).
  13. The Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on their Destruction (Ottawa Convention),(1997).
  14. The Strategic Arms limitations Treaty 1(Salt1) (1969).
  15. The Strategic Arms limitations Treaty2(Salt 2)(1972).
  16. The Aggressive Strategic Arms Reduction Treaty (Start1)(1991).
  17. The Joint comprehensive plan of action (JCPOA)(2015).
  18. The Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (2017).
  19. The Hague code of conduct against ballistic missile proliferation (2002).
  20. The Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty (INF Treaty) (1987).
  21. The Missile Technology Control Regime (1987).
  22. The Statute of the Court of Justice (1945).
  23. The Non-Proliferation of Nuclear Weapons Treaty (NPT)(1968) .
  24. The comprehensive Nuclear Test-Ban Treaty (CTBT) (1996).
  25. The “UNSC” Resolutions of 1929/2231/1540
  26. The “UNGA” Resolution of 55/33

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 31
فروردین 1401
صفحه 273-308

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار