نوع مقاله: علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه ایلام
2 استادیار گروه حقوق، دانشگاه ایلام
چکیده
در این پژوهش، موضوع فرزندخواندگی بـه کمـک قواعـد ومقررات قـانونی و نظام حقوقی اسلام، انگلستان و آمریکا بررسی شده است. فرزندخواندگی آن است که کسی، دیگری را که فرزند نسبی او نیست، به فرزندی بپذیرد. در عربی، به فرزندخواندگی دعی و تبنی گفته میشود؛ تبنی در لغت یعنی پسرخواندگی و در اصطلاح، بر پسر یا دختری اطلاق میشود که مردی او را به فرزندی پذیرفته باشد نسبت به آن مرد پسر خوانده گفته میشود. قرآن کریم این سنت جاهلی را باطل کرد و حکم نمودکه فرزند خوانده‌ها به پدرانشان نسبت داده شوند و اگر پدرانشان ناشناخته باشند،آنان برادران دینی هستند. این تحقیق با شیوهی توصیفی- تحلیلی به این موارد پرداخته است: حکم فرزندخواندگی در قرآن؛ روایات وآثار مترتب برآن؛ رد این ادعاکه فرزندخواندگی پدیدهای انسانی است: مقررات فرزندخواندگی درنظام حقوقی ایران، انگلستان وآمریکا و شرایط والدین پذیرنده. در عصرکنونی، یکی ازمشکلات درحال افزایش، تحویل طفل از سوی والدین قانونی به متقاضیان نگهداری فرزند است، گاهی متقاضی با مقاصد خیرخواهانه اقدام می‌کند وگاهی بهمنظور رفع مشکل عاطفی است، چون متقاضی بدون فرزند است وگاهی به صورت غیرقانونی و غیرانسانی از طریق دریافت وجه صورت می‌گیرد.
تازه های تحقیق
ازآ‌نچه که گذشت، نتایج زیر به دست می‌آید:
1. نظریهی مختار نویسنده این است که تعدیلاتی بر قانون فرزندخواندگی صورت گیرد، به‌طوری‌که حقوق فرزندان صلبی و خویشاوندانی که از پدرخوانده ارث می‌برند، تضییع نشود. بدیهی است اگر فرزندخوانده همانند فرزند صلبی شریک ارث باشد، اختلاف و نزاع در خانواده ایجاد میشود؛ لذا ضروری است از راه‌های دیگری نظیر خدمات اجتماعی، هبه، وصیت کردن و صلح تأمین شود؛ نه اینکه در ارث سهیم باشد. چون در قانون انگلستان فرزند خوانده دارای حقوقی است که فرزند نسبی از آن برخوردار است از جمله آن حقوق ارث بری است.در دوران جاهلیت نیز فرزند خوانده ارث می برد.
2. باید فرزندخوانده درشناسنامه به نام پدر واقعی‌اش ثبت شود. این امر بهمنظور تأکید اسلام دربارهی خواندن و نامیدن فرزندخواندگان به نام پدران واقعیشان است. مفاد آیه 50 سوره احزاب این است که پسر خوانده‌ها را به پدرانشان نسبت دهید وآنان را با نام پدران واقعیشان صدا بزنید، لازمه آن این است که شناسنامه فرزند خوانده به نام پدر و مادر نسبی او باشد، بدیهی است که هرکس طبق شناسنامه اش صدا می زنند و نسبت داده می شود. علاوه بر آن لازمه قانون انگلستان فرزند خوانده می تواند دو شناسنامه به نام پدر واقعیش داشته باشد و از طرفی می تواند شناسنامه ای به نام پدر خوانده انگلیسی داشته باشد.
3. نمی‌توان فرزندخواندگی رایج را به‌عنوان پدیدهای انسانی تلقی کرد؛ زیرا در حقوق فرزندان صلبی مزاحمت ایجاد می کند. اصل پذیرش فرزند خوانده خود در صورتی یک پدیده انسانی است که تعارض و منافات باحقوق فرزندان صلبی و سایر ورثه پدر خوانده نداشته باشد. التزاماتی بر فرزند خواندگی مانند ارث بردن و تکافل در پرداخت دیه که از التزامات نسبی است مترتب نمی شود. در واقع نص قرآنی ((فان لم تعلموا آباء‌هم فإخوانکم فی‌الدین و موالیکم)) (احزاب:59).اگر پدرانشان را نشناسید... )حقیقت هرج و مرج درروابط جنسی در جامعه جاهلیت می‌رساند. اسلام آن را اصلاح کرد با اقامه نظام خانواده که بر اساس پدر و فرزند و برپاکردن و استوار نمودن نظام جامعه بر اساس استوار بودن کانون خانواده ی سالم.
4. طبق قانون آمریکا و انگلستان، کودکی که به فرزندی پذیرفته شده، دارای همان حقوقی است که یک کودک مشروع از آنها برخوردار است. این امر بهمنظور رعایت مصلحت کودک در دوران زندگی‌اش است که هرچند به نفع فرزندخوانده است وازاین‌جهت مثبت است؛ اما حساسیت به وجود می‌آورد و در مواردی، باعث درگیری میان اعضای خانواده میشود؛ مگر اینکه پدرخوانده، فرزندصلبی نداشته باشد. در قانون آمریکا،تطبیق میان فرزندخوانده و پدر یا مادرخوانده از لحاظ رنگ، فرهنگ، نژاد، ملیت و مذهب شرط نیست.این امر موجب تناقضاتی میشود و اگر سن فرزندخوانده بالا باشد، تأثیرات روحی روانی به‌جامی‌گذارد.
5. فرزندخواندگی در امریکا، عملی حقوقی است که فردی زیر سن ۱۸ سالگی را، به‌طور دائم، تحت سرپرستی پدر و مادری قرار می‌دهد. فرزندخواندگی نهادی قانونی است که بر اساس آن، رابطه‌ای حقوقی و قانونی میان فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می‌آید. این امر همیشه به‌عنوانی کی از روش‌های حمایت از کودکان بی‌سرپرست وجود داشته است.
6. در حقوق ایران، نهادی به‌عنوان فرزندخواندگی وجود ندارد که فرزندخوانده ازهرجهت در حکم فرزند واقعی باشد و از آثار پسر وپدر بهره‌مند شود؛ اما با توجه به اینکه نوع‌دوستی وکمک و حمایت از نیازمندان از تعالیم اسلام است بر رسیدگی به ایتام و کودکان بی‌سرپرست و لقیط‌ها تأکید و سفارش شده است، مقررات مدونی به منظورسرپرستی آنان وضع گردیده که برخی آن را فرزندخواندگی ناقص می‌نامند. این مقررات، در قانون اساسی و قوانین عادی انعکاس یافته است. به موجب بند (2) از اصل (21) قانون اساسی جمهوری اسلامی، دولت موظف است از مادران و کودکان بی‌سرپرست حمایت کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating Child Adoption in the Legal Systems of Islam, the United Kingdom and the US
نویسندگان [English]
- Abduljabar Zargoshnasab 1
- Parviz Bagheri 2
1 Associate Professor, Department of Law, University of Ilam
2 Assistant Professor, Department of Law, University of Ilam.
چکیده [English]
In this research, the issue of child adoption has been examined through applying legal rules, regulations and systems of Islam, the United Kingdom, and the United States. Child adoption means to adopt another person as his/her child by one who is not his/her blood relative. In Arabic, child adoption is referred to as "da'ee" and "tebti". The word tebti means being son-in-law and its term refers to a boy or a girl who has been adopted by a man and which is called son-in-law relating that man. The holy Quran nullified this tradition of ignorance and ordered to attribute son-in-laws to their fathers, and if their fathers are unknown, they are religious brothers. This study, through a descriptive-analytic method, deals with the following issues: the order for child adoption in the Quran, the related narrations and their consequences; the rejection of the claim based on which child adoption is a human phenomenon, regulations regarding child adoption in the legal systems of Iran, the United Kingdom and the United States, and the conditions of the adoptive parents. In the present era, the delivery of the child by the legal parents to child support applicants is one of the increasing problems. Sometimes the applicant does this act with benevolent purposes, sometimes he/she does it due to resolving his/ problem for having no child, and on some occasions this act is committed by paying money in an illegal or inhumane way.
کلیدواژه‌ها [English]
- Child Adoption
- Islamic Law
- Iranian law
- English Law
- American law
- Unsupervised Children
1) آلوسی بغدادی، محمود ،1415ق،روح المعانی، بیروت، دار الکتب العلمیة،ج21.
2) ابن‌ادریس حلی، محمد ،1410ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی،قم، دفتر انتشارات اسلامی،ج2.
3) ابنحزم، علی‌بن‌احمد،1967م، المحلی، قاهرة، مکتبة الجمهوریة العربیة،ج11.
4) ابنقدامه، موفق الدین ابومحمدعبدالله‌بن‌احمد ،1984م، المغنی، بیروت، دار الفکر،ج5.
5) ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم،1414ق، لسان العرب، بیروت، دار الصادر،ج12.
6) ابنهشام، عبد الملک ،2000م، السیرة النبویة، بیروت، دار الاحیاء،ج1.
7) احمد، امین ،1316ش، فجر الاسلام،تهران، وزارت معارف.
8) احمد، فرج حسین ،1991م، احکام الاسرة فی الاسلام، بیروت، دار الجامعیة.
9) ارفعنیا،بهشید وهادی جرفی ،1394ش، «وضعیت حقوقی فرزندخواندگی در حقوق ایران،مقررات بین‌المللی و تعارض قوانین»،تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل،دوره 8،ش 28.
10)اشروسنی حنفی، محمد‌بن‌محمود‌بن‌حسین،1389 ق،جامع احکام الصغار، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث والدراسات الاسلامیة،ج1.
11)انصاری شیرازی،قدرتالله وپژوهشگران مرکز فقهی ائمة اطهار(ع) ،1429ق، موسوعة احکام الاطفال وادلتها، قم،مرکز نشر فقهی ائمه (ع)،3.
12)بجنوردی، حسن ،1426ق،القواعد الفقهیة،قم،منشورات دلیل ما،چ3،ج3.
13)بخاری، اسماعیل ،1408 ق، صحیح البخاری، استانبول، المکتبه الاسلامیه.
14)حرعاملی،محمدبن الحسن ،1403ق،وسائل الشیعة، تهران، المکتبة الاسلامیة،ج14.
15)حلی، حسن‌بن‌یوسف ،1376ق،مختلف الشیعة، بیروت، مکتب الاعلام الاسلامی.
16)خزایلی، محمد ،1361ش، احکام قرآن،تهران، جاویدان، چ5.
17)رضایی اصفهانی، محمدعلی ،1388ش، تفسیر قرآن مهر، قم، پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن،ج16.
18)زحیلی، وهبه ،1977م،الفقه الاسلامی وادلته، دمشق، دارالفکر،ج7.
19)زبیدی حنفی، محبالدین سید محمدمرتضی حسینی واسطی ،1414ق،تاج العروس من جواهر القاموس،بیروت، دارالفکر،ج13.
20)سبزواری، عبد الاعلی ،بی تا، مهذب الاحکام، نجف، مطبعة الاداب،ج26.
21)سید قطب، محمد، فی ظلال القران، بیروت، دار الشروق، چ7،ج5.
22)طباطبائی، محمدحسین،1417 ق،المیزان فی تفسیر القرآن،دفتر انتشارات جامعه مدرسین قم،چ5،ج2 و16.
23)طبرسی، فضل‌بن‌حسن ،1372ش، مجمع البیان ،تهران،انتشارات ناصر خسرو،چ3،ج8.
24)طوسی، محمد حسن ،بی تا، التبیان فی تفسیر‌القرآن، بیروت،داراحیاء التراث‌العربی،ج7.
25)عبدالکریم، زیدان ،1415ق، المفصل فی احکام المرأة والبیت المسلم،بیروت، مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر،ج9.
26)فخر رازی، محمدبنعمر ،1420ق، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی،چ3.
27)فیروزآبادی، محمد‌بن‌یعقوب ،1414ق، القاموس المحیط، بیروت، دار الجیل،ج4.
28)قرطبی، محمد‌بن‌احمد ،1408ق، الجامع لاحکام‌القرآن،بیروت، دار الکتب العلمیة،ج12 و 14.
29)قمی، عباس ،1363ش،سفینة البحار، تهران،المکتبه الاسلامیة،ج2و7.
30)قمی، ابوالحسن علی‌بن‌ابراهیم ،بی تا، تفسیر قمی ، قم، مؤسسه دارالکتب،چ3.
31)کاتوزیان، ناصر ،1392ش، حقوق خانواده ،تهران، شرکت سهامی انتشار،چ3،ج2.
32)کاهانی،علیرضا ،1376ش،«فرزندخواندگی از دیدگاه نوین روانپزشکی»،مجله علمی پزشکی قانونی،سال سوم،ش11.
33)متولی، محمد ،1379ش، قانون حاکم بر فرزندخواندگی از نظر مقررات داخلی و حقوق بین‌المللی خصوصی ایران، مجله کانون وکلای دادگستری، ش 170.
34)مجلسی، محمد باقر ،1403ق، بحار الانوار،بیروت، مؤسسة دار الوفاء،ج22.
35)محمد فؤاد، عبدالباقی ،1986م، اللؤلؤ و المرجان فیما اتفق علیه الشیخان، قاهرة، دار الحدیث.
36)مقری فیومی، احمد‌بن‌محمد ،1929م،المصباح المنیر،قاهره، مکتبة مطبوعات محمد علی صبیح،ج1.
37)مکارم شیرازی، ناصر ،1374ش، تفسیر نمونه،تهران، دار الکتب الاسلامیه.
38)منذری،زکیالدین عبدالعظیم ،1388ق،الترغیب والترهیب، مصر، طبع مصطفی البابی الحلبی،ج2.
39)نجفی، محمدحسن،1400ق، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیة،ج38.
40) Adeniyi, A. Adewunmi, (2012) , “factors associated with acceptability of child adoption as a management option for infertility among women in a developing country” Int Jwh, 4.
41) Adoption-child welfare information gateway, at Error! Hyperlink reference not valid., available on (10/03/2019)
42) Ashley, Larson & K.J.A. Thomas, “adoption: a strategy to fulfill sex preferences of U.S parents, Journal of marriage and family law, vol.80, issue 2.
43) Della Cava,F.A,Engel,M.H,Kolko Phillips,N.(2004).Adoption in the U.S.:The emergence of a social movement.The journal of sociology & social welfare,article 8,4(31).
44) Jaclyn tabor, (2018), “Mom, Dad, or Somewhere in between: role-relation ambiguity and children of transgender parents”, Jomfl Journal.
45) Mills,C.W.(1959).The sociological imagination.New York:Oxford University Press.
46) Moe,B.(1998).Adoption:A reference handbook.Santa Barbara, CA: ABC_CLIO.
47) The Different types of adoption- findlaw-family law, at: http://family.findlaw.com/adoption, available on (15/11/2018)
ارسال نظر در مورد این مقاله