زمان انعقاد قراردادهای هوشمند از منظر حقوق ایران، انگلیس و آمریکا

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 قاضی دیوان دعا وی ایران- ایالات متحده (لاهه)، استاد مدعو دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی .

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی .

10.22091/csiw.2023.8382.2295

چکیده

برای تعیین زمان انعقاد قرارداد هوشمند، به مثابه‌ی یک نوع قرارداد الکترونیکی، نویسندگان مقدمتاً نقطه‌نظر حقوق قراردادهای سنتی را واکاوی نمودند. در انگلیس و آمریکا، در معاملات فوری دکترین دریافت قبول و در عقود غیرفوری، دکترین ارسال قبول برای تعیین زمان تشکیل قراردادها مورد قبول قرار گرفته است. در ایران، رویکرد واحدی توسط حقوق‌دانان اتخاذ نشده است و نویسندگان موافق با پذیرش دکترین اعلان قبول در ایران هستند. لیکن درباره‌ی تعیین زمان انعقاد قراردادهای الکترونیکی، نظام حقوقی انگلیس و آمریکا زمان تشکیل عقود الکترونیکی را زمان ارسال داده‌پیام دانسته‌ و نظام حقوقی ایران، به زعم نویسندگان این سطور، زمان امضای نامه‌ی حاوی قبول را ملاک عمل قرار داده است. در خصوص زمان تشکیل قراردادهای هوشمند فرضیات مختلفی قابل تصور بوده که نویسندگان معتقد هستند نظام‌های حقوقی که پیرو نظریه‌ی وصول قبول هستند، باید به «وصول پیام حاوی قبول قرارداد هوشمند» اکتفا نموده و نظام‌های حقوقی که موافق نظریه‌ی ارسال قبول هستند، «زمان امضای قرارداد با کلید خصوصی توسط قبول‌کننده» را باید ملاک تعیین زمان تشکیل قرارداد هوشمند بدانند.

تازه های تحقیق

بر اساس مطالعات انجام شده مشخص گردید رویکرد نظام حقوقی انگلیس و آمریکا در خصوص قراردادهای فوری و غیرفوری متفاوت است. در خصوص قراردادهای فوری، رویه‌ی قضائی انگلیس و آمریکا دکترین دریافت قبول را اعمال نموده است؛ حال آنکه در خصوص معاملات غیرفوری مانند معامله با پست و فکس، تئوری ارسال مورد قبول دادگاه‌ها واقع شده است. اما در نظام حقوقی ایران، هر چند قانون مدنی سکوت نموده و دکترین حقوقی آراء متفاوتی دارند، اما نویسندگان بر آن هستند که با توجه به اصل رضایی بودن عقود در ایران، عقد را باید از لحظه‌ی نگارش و امضای نامه‌ی قبول، ایجاد شده دانست و اثبات قبول پیش از ارسال نامه یا پس از ارسال آن نیز امکان‌پذیر است.

اما در خصوص زمان انعقاد قراردادهای الکترونیکی، رویه‌ی قضایی انگلستان و آمریکا در خصوص تعیین زمان انعقاد قراردادهای الکترونیکی بر آن هستند که زمان ارسال داده پیام، زمان تشکیل عقود الکترونیکی است که این زمان، در فرض عدم وجود توافق صریح، با استفاده از معیارها قانونی خاصی قابل تشخیص خواهد بود. در نظام حقوقی ایران نیز، قانون تجارت الکترونیکی، به تأسی از قانون نمونه‌ی آنسیترال، صرفاً زمان ارسال و دریافت داده پیام را مشخص نموده و امر تعیین زمان انعقاد قراردادهای الکترونیکی را به قوانین ماهوی دیگر واگذارده است.

در قسمت آخر مقاله، زمان تشکیل قراردادهای هوشمند بر مبنای رویکرد حقوق قراردادهای سنتی و الکترونیکی مورد فحص و بررسی قرار گرفته و فرضیات و موقعیت‌های مختلف تعیین زمان انعقاد قراردادهای هوشمند مطرح گردیده است. در نهایت بنظر رسید در نظام‌های حقوقی انگلیس و آمریکا که تئوری ارسال قبول را برای قراردادهای مکاتبه‌ای پذیرفته‌اند، زمان تشکیل قرارداد هوشمند آن‌گاه است که امضای شخص قبول‌کننده در قالب یک تراکنش زنجیره‌ی بلوک توسط گره‌های شبکه مورد اعتبارسنجی و تایید قرار گرفته و به ثبت می‌رسد. لیکن در خصوص نظام‌ حقوقی ایران، اگر همراستا با نظر دکترینی باشیم که نظریه‌ی ارسال قبول را پذیرفته‌اند، زمان تشکیل عقد مقارن با تایید و ثبت تراکنش امضا در زنجیره‌ی بلوک بوده و اگر مانند نویسندگان این مقاله، بر آن باشیم که اعلان قبول برای تشکیل عقد کفایت می‌کند، فشردن دکمه‌ی قبول و ارائه‌ی کلید خصوصی به قرارداد هوشمند را باید برای تشکیل قرارداد هوشمند کافی بدانیم.

 

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Timing of Smart Contract Formation from the Perspective of Iranian, English, and American Law

نویسندگان [English]

  • MirHossein Abedian Kalkhoran 1
  • Saeid Nejatzadegan 2
1 Judge, Iran-United States Claims Tribunal (The Hague); Adjunct Professor of Law at Shahid Beheshti University.
2 PhD student in Private law, Faculty of law, Shahid Beheshti University .
چکیده [English]

In order to determine the timing of smart contract formation, which is considered a type of electronic contract, the authors initially examine the viewpoint of traditional contract law. In England and the United States, the doctrine of receipt of acceptance is accepted for instantaneous transactions, while the doctrine of dispatch of acceptance is applied to non-instantaneous contracts to determine the timing of contract formation. In Iran, a unified approach has not been adopted by legal scholars, and the authors advocate for the acceptance of the doctrine of declaration of acceptance. However, regarding the timing of electronic contract formation, the legal systems of England and the United States consider the time of sending the data message as the moment of contract formation, while the Iranian legal system, we claim, relies on the time of signing the acceptance letter as the criterion for contract formation. Various assumptions can be conceived regarding the timing of smart contract formation, and the authors argue that legal systems adhering to the theory of receipt of acceptance should rely on "receipt of the message containing acceptance of the smart contract," while legal systems favoring the theory of dispatch of acceptance should consider the "time of signing the contract with a private key by the acceptor" as the criterion for determining the timing of smart contract formation.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timing of Smart Contract Formation
  • Timing of Electronic Contract Formation
  • Timing of Contractual Communications
  • Smart Contract
  • Blockchain

مراجع

ابهری علی‌آباد، حمید، ۱۳۸۱ش، «زمان و مکان وقوع عقد»‏. پایان‌نامه دکتری حقوق خصوصی، تهران، دانشگاه تهران.
‏السان، ‌مصطفی، ۱۳۸۴ش، «تشکیل قراردادهای الکترونیکی»‏. پژوهشنامه بازرگانی، ش 36 (9).
‏جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ۱۳۵۴ش، حقوق تعهدات، قم، مدرسه‌ی عالی امور قضایی و اداری، چ1، ج1.
‏رجبی، ابوالقاسم، ۱۳۹۷ش، «فناوری دفاتر کل توزیع شده فراتر از فناوری زنجیره بلوکی»‏، تهران، معاونت پژوهشهای زیربنایی و امور تولیدی.
‏شهیدی، مهدی، ۱۳۹۰ش، حقوق مدنی، تهران، مجد، چ8، ج1.
صفایی، سیدحسین، ۱۳۸۲ش، دوره مقدماتی حقوق مدنی: تعهدات و قراردادها، تهران، نشر میزان، ج2.
فیضی چکاب، غلام نبی، ۱۳۸۳ش، «زمان وقوع عقد از طریق واسطه‌‌های الکترونیک (همسویی قانون تجارت الکترونیک ایران با قواعد حاکم بر تجارت بین‌المللی)»‏. پژوهش حقوق عمومی، ش 6 (13).
قاسمی حامد، عباس، ۱۳۸۶ش، حقوق مدنی: شرایط اساسی شکل‌گیری قرارداد‏، تهران، دِراک، چ2.
قربان‌وند، ‌محمد‌باقر، ۱۳۸۹ش، «زمان و مکان تشکیل قرارداد الکترونیکی»‏، پژوهش حقوق عمومی، ش 29 (12).
‏قنواتی، جلیل، ۱۳۸۳ش، مطالعه‌‌ی تطبیقی ایجاب و قبول، قم، موسسه بوستان کتاب، چ1.
‏کاتوزیان، ناصر، ۱۳۸۷ش، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار، چ5، ج5.
ــــــــــــــــ، ۱۳۸۵ش، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، چ7، ج1.
Adams v Lindsell. (n.d.). Retrieved April 18, 2022, from       
https://www.lawteacher.net/cases/adams-v-lindsell.php
American Law Institute. (1981). Restatement (Second) of the Law (Vol. 3). American Law Institute Publishers.
Bashir, I. (2018). Mastering Blockchain (2nd ed.). Packet Publishing Ltd.
Certain Underwriters At Lloyds London v Syrian Arab Republic & Ors, [2018] EWHC 385 (Comm) | England and Wales High Court (Commercial Court), Judgment, Law, casemine.com. (n.d.). Retrieved June 10, 2022, from:         
https://www.casemine.com/judgement/uk/5b2897ab2c94e06b9e19832d
Clack, C. D., Bakshi, V. A., & Braine, L. (2016). Smart contract templates: Foundations, design landscape and research directions. arXiv preprint arXiv: 1608.00771.
Commission, Law, & others. (2001). Electronic commerce: Formal requirements in commercial transactions, advice from the law commission. Retrieved May 15, 2018.
Dimatteo, L. A., & Poncibó, C. (2018). Quandary of Smart Contracts and Remedies: The Role of Contract Law and Self-Help Remedies. European Review of Private Law, 26(6).
Editorial, Inc. (n.d.). Uniform Commercial Code (UCC) - Encyclopedia - Business Terms. Inc.com. Retrieved from https://www.inc.com/encyclopedia/uniform-commercial-code-ucc.html
Eisler, B. A. (1991). Default Rules for Contract Formation By Promise and the Need for Revision of the Mailbox Rule. Kentucky Law Journal, 79(3), 5.
Giancaspro, M. (2017). Is a 'smart contract' really a smart idea? Insights from a legal perspective. Computer Law & Security Review, 33(6).     
https://doi.org/10.1016/j.clsr.2017.05.007
Gregory, J. D. (1999). Receiving Electronic Messages. Banking and Finance Law Review.
Kadner Graziano, T. (2019). Comparative contract law: Cases, materials and exercises (2nd ed.). Edward Elgar Publishing.
Mailbox Rule. (n.d.). In Wex. Retrieved April 20, 2022, from:              
https://www.law.cornell.edu/wex/mailbox_rule
Marsh, P. D. V. (1994). Comparative contract law: England, France, Germany. Gower.
Monateri, P. G. (Ed.). (2017). Comparative contract law. Research handbooks in comparative law. Edward Elgar Publishing.
Natarajan, H., Krause, S., & Gradstein, H. (2017). Distributed ledger technology and blockchain. World Bank.
Nuth, M. S. (2008). Electronic Contracting in Europe: Benchmarking of National Contract Rules of United Kingdom, Germany, Italy and Norway in Light of the EU E-commerce Directive. Center for Rettsinformatikk.
Smits, J. M. (2017). Contract law: A comparative introduction (2nd ed.). Edward Elgar.
United Nations Commission on International Trade Law. (1996). Status: UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce (1996). Retrieved from:  
https://uncitral.un.org/en/texts/ecommerce/modellaw/electronic_commerce/status
 
Persian Sources
Abhari Aliabad, H. (1381 SH). The Timing and Place of Contract Formation. (Doctoral Dissertation in Private Law). University of Tehran, Tehran.
Alsan, M. (1384 SH). Formation of Electronic Contracts. Journal of Commerce, (36)(9).
Jafari Langroudi, M. J. (1354 SH). Law of Obligations. (Vol. 1, Part 1). Qom, Academy of Judicial and Administrative Sciences.
Rajabi, A. (1397 SH). Distributed Ledger Technology Beyond Blockchain. Deputy of Foundational Research and Production Affairs, Tehran.
Shahidi, M. (1390 SH). Civil Law. (Vol. 8, Part 1). Tehran: Moj.
Safa'i, S. H. (1382 SH). Preliminary Course in Civil Law: Obligations and Contracts. (Vol. 2). Tehran: Mizan Publication.
Feizi Chekab, G. N. (1383 SH). Timing of Contract Formation through Electronic Intermediaries (Harmonization of Iranian Electronic Commerce Law with the Rules Governing International Trade). Journal of Public Law Research, (6)(13).
Ghasemi Hamed, A. (1386 SH). Civil Law: Essential Conditions for Contract Formation. (Vol. 2). Tehran, Deraak Publication.
Ghorbanvand, M. B. (1389 SH). Timing and Place of Electronic Contract Formation. Journal of Public Law Research, (29)(12).
Ghanavati, J. (1383 SH). Comparative Study of Offer and Acceptance. (Vol. 1). Qom: Boustan Ketab Institute.
Katuzian, N. (1387 SH). Civil Law: General Rules of Contracts. (Vol. 5, Part 5). Tehran: Sahami Enteshar Publishing.
Katuzian. (1385 SH). Civil Law: General Rules of Contracts. (7th ed., Vol. 7, Part 1). Tehran: Sahami Enteshar Publishing.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار