عزیزاله فهیمی
چکیده
از جمله مباحث بین رشته‌ای پرچالش در عصر ما، گفتگو از طبیعت و مبانی فلسفی نگاه به آن است که در حیطهی گفتمان محیط‌زیست طرح می‌گردد. تصرفات گوناگون و گاه بحران‌ساز در طبیعت، به مبانی نگاه به طبیعت بازمیگردد. برخی نگاه انسان‌محورانه نسبت به طبیعت دارند و بنای آنان بر این است که طبیعت دشمن انسان‌هاست و می‌باید از هر طریقی بر ...
بیشتر
از جمله مباحث بین رشته‌ای پرچالش در عصر ما، گفتگو از طبیعت و مبانی فلسفی نگاه به آن است که در حیطهی گفتمان محیط‌زیست طرح می‌گردد. تصرفات گوناگون و گاه بحران‌ساز در طبیعت، به مبانی نگاه به طبیعت بازمیگردد. برخی نگاه انسان‌محورانه نسبت به طبیعت دارند و بنای آنان بر این است که طبیعت دشمن انسان‌هاست و می‌باید از هر طریقی بر آن غلبه نمود. نگاه دیگر مبنی بر آن است که طبیعت امانت الهی در نزد ماست و می‌باید با نگاه محبتآمیز با آن برخورد نمود و چون مادری مهربان به آن نگریست و تصرفات در آن نیز باید امانتمدارانه باشد. دو نگاه فوق قدمتی چند هزارساله دارد و طرح آن در آیینهای یهودی و مسیحیت که الهامبخش نگاه امروز غرب به طبیعت است، به عنوان مبداء نگاه دینی مورد گفتگوی این مقاله است. اجمالاً دیدگاه یهود و دیدگاه مسیحیت شاخه رم، متکی بر نگاه غلبه و قاهرانه بر طبیعت است و دیدگاه مسیحیت شاخه یونان و اسلام مبتنی بر نگاه محبتآمیز و امانتمدارانه نسبت به طبیعت و محیط‌زیست میباشد.
عزیزاله فهیمی
چکیده
دیدگاه سلطه‌گری و چیرگی بر طبیعت با وقوع رنسانس جان گرفته و مورد اهتمام بسیاری از روشنفکران غربی قرار گرفت. نگاه تمامیت خواهانه‌ای که محور آن بر حذف خداوند از صحنه‌ی طبیعت و تکیه بر انسان محوری استوار بود. اندیشه‌ی رم که مظهر آن ارسطو بود با رسوخ در مجامع دینی مسیحی و یهودی آن‌ها را تحت تأثیر خود قرار داد تا جایی که دانشمندانی چون ...
بیشتر
دیدگاه سلطه‌گری و چیرگی بر طبیعت با وقوع رنسانس جان گرفته و مورد اهتمام بسیاری از روشنفکران غربی قرار گرفت. نگاه تمامیت خواهانه‌ای که محور آن بر حذف خداوند از صحنه‌ی طبیعت و تکیه بر انسان محوری استوار بود. اندیشه‌ی رم که مظهر آن ارسطو بود با رسوخ در مجامع دینی مسیحی و یهودی آن‌ها را تحت تأثیر خود قرار داد تا جایی که دانشمندانی چون «ام وایت» به این نتیجه رسیدند که سرمنشأ تخریب محیط‌زیست اندیشههای دینی است. این اندیشه‌ی القائی در حالی مطرح شد که بسیاری از پیروان آیین یهود و مسیح که از مکتب فکری کلیسایی «یونانی - هلنیستی» تبعیت میکردند با برداشت انسان‌محورانه و چیرهجویانه نسبت به طبیعت مخالف بودند. در مقابل اندیشه‌ی ناب اسلامی که از قرآن و وحی سرچشمه میگرفت، از ابتدا نسبت به طبیعت نگاه احترامآمیز داشته و با اعتقاد به خدا محوری در طبیعت، همواره محیط‌زیست را به عنوان امانت نزد بندگان تلقی نموده و امر به استفادهی صحیح از مواهب طبیعی مینماید و تعلق محیط‌زیست به همهی اعصار و نسلها را یادآور و از هر گونه تخریب و ویرانگری ناشی از سودجویی و انسانمحوری نسبت به طبیعت منع مینماید.