نوع مقاله: علمی و پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم
چکیده
اجرای تعهدات ناشی از قرارداد یکی از مباحث مهم حقوق قراردادهاست. در صورتی که یکی از طرفین عقد یا یکی از آن‌ها از انجام تعهدات قراردادی خویش خودداری نماید، راه‌حل‌های مختلفی در نظامهای گوناگون حقوقی برای این موضوع پیش‌بینی شده است. در حقوق ایران نیز ضمانت اجرای این نوع تخلف نه در ضمن یک قاعده عام و کلی در مبحث آثار قراردادها بلکه در قالب مواد متعدد قانونی در عقودی مثل بیع، اجاره، مزارعه و شروط ضمن عقد بیان شده است. اولین راه‌حل درخواست الزام متعهد توسط متعهدله از دادگاه است و اگر این الزام ممکن نشود با هزینه‌ی متعهد توسط شخص ثالث زمینه اجرای تعهد فراهم می‌شود و به عنوان آخرین راه‌حل شخص زیاندیده از تخلف میتواند قرارداد را فسخ کند. در سایر نظامهای حقوقی راه‌حل‌های گوناگونی از جمله فسخ قرارداد در صورت تخلف متعهد از اجرای تعهد برای جبران زیان زیاندیده از تخلف از اجرای قرارداد پیش‌بینی شده است.در حقوق کامن لا در صورت عدم اجرای تعهد از طرف متعهد، اصل کلی مطالبه خسارت است.در نظام حقوقی رومی و ژرمنی متعهد له مخیراست اجرای تعهد را مطالبه یا درخواست فسخ قرار داد را بنماید. در حقوق ایران هم اصل، الزام متعهد به اجرای تعهد است اما این راه حل با رعایت شرایطی قابل پذیرش می باشد. بررسی تحلیلی و تطبیقی موضوع در نظامهای مختلف حقوقی و انطباق آن با حقوق ایران مورد بررسی در این مقاله است. این مقاله در یک مقدمه و چهار گفتار ارائه می‌شود.
تازه های تحقیق
در نظامهای حقوقی مورد مطالعه بطور کلی سه شیوه و ضمانت اجرا برای جبران خسارت ناشی از تخلف متعهد از انجام تعهد پیش بینی شده است :اول الزام به اجرای عین تعهد دوم مطالبه خسارت و سوم فسخ قرار داد.در حقوق فرانسه بر اساس شرط مستتر در قرار داد در عرض امکان الزام متعهد به انجام تعهد فسخ قرار داد ممکن است در کامن لا راه حل اصلی فسخ است به استثنا موارد خاص که الزام به اجرای عین تعهد حسب تشخیص دادگاه انجام می گیرد..در حقوق ایران قاعده و اصل در این خصوص الزام متعهد به اجرای عین تعهد است مگر انکه تعهد حالت وحدت مطلوبداشته باشد که در این وضعیت راهی جز فسخ قرار داد و اخذ خسارت نیست . راهکار دوم در صورت عدم امکان اجبار وامکان انجام تعهد توسط شخص ثالث اجرای تعهد بوسیله ثالث با هزینه متعهد است مشروط بر انکه تعهد قایم به شخص نباشدو در نهایت اگر اجرای دو راه حل فوق میسر نباشد فسخ قرار داد و بالتبع درخواست جبران خسارت. با توجه به اصل لزوم قرار دادها و مقصود مشترک طرفین در نیل به نتایج قرار داد و وجود انگیزه های مختلف از عدم اجرا تعهد که یکی از این انگیزه ها میتواند عدم تمایل متعهد به اجرا باشد راه حل نظام حقوقی فرانسه بصورت کلی در حقوق ایران قابل پذیرش به نظر نمیرسدلیکن در صورتی که شرط صریح یا ضمنی مبنی بر انحلال عقد در صورت عدم اجرا تعهد از جانب یکی از طرفین عقد وجود داشته باشد پذیرش راه حل مزبور بلا مانع به نطر میرسد و اصول کلی قرار داد ها و شروط انرا تایید میکند.مطالبه خسارت هم به عنوان اصل خاص نظام کامن لا است .در صورتی که امکان الزام متعهد یا انجام توسط ثالث نباشد یا اصرار بر الزام به اجرا عین تعهد توام با مشقت برای متعهد له بوده یا اصرار بر اجرا غیر معقول باشد مثل حالتی که متعهد اعلام کند که بنای بر اجرا ندارد ویا...به استنادقاعده لا ضرر برای دفع ضرر از متعهد له باید امکان فسخ را برای او قایل شد
نتیجه آن که می‌توان گفت در مواردی که امکان استناد به خیارات قانونی در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد منتفی باشد و امکان اجرای تعهد توسط متعهد و شخص ثالث منتفی باشد،و اجرای تعهد توأم با مشکلات و صرف هزینه‌های فراوان باشد. فسخ عقد این امکان را در اختیار متعهد له قرار می‌دهد تا خود را از تحمل ضرر ناروا رهایی دهد بدون آن که لازم باشد قبل از فسخ عقد، تقاضای اجبار متعهد را به اجرای تعهد بخواهد. به عبارت دیگر با پذیرش این دیدگاه متعهد له در فسخ عقد یا تقاضای اجبار متعهد مختار است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study on the Sanction of Breach of Fulfilling the Obligation by the Obligor: Study in Iranian Law, Common Law and Roman-Germanic Legal System
نویسنده [English]
- Rezahossein Gandomkar
Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, University of Qom.
چکیده [English]
Fulfilling the obligations arising from contracts is one of the significant issues in the law of contracts. If each of the parties of the contract or one of them refuses to fulfill his/her contractual obligations, there are various solutions predicted in different legal systems in this regard. In Iranian law, sanction for this type of breach has been stated not implicitly in a general rule in the field of the consequences of the contract but in several legal articles in contracts such as sale, lease, cultivation and proviso. The first solution is to request the court to compel the obligor by the obligee. In the event of the impossibility of this compulsion, the base for the fulfillment of the obligation by the third party would be provided by the cost of the obligor, and as the last resort, the individual injured by the breach may abolish the contract. In other legal systems, various remedies have been foreseen including abolishment of the contract in the case of breach of the fulfillment of the obligation by the obligor for redressing the injury suffered by the injured party arising from breaching the performance of the contract. In Common Law system, in the case of non-fulfillment of the obligation by the obligor, the general principle is reparation. In Roman-Germanic legal system, the obligee is free to request the fulfillment of the obligation or abolish the contract. In Iranian law, the principle is to compel the obligor to fulfill the obligation. However, this solution is acceptable through realizing of certain conditions. The analytical and comparative investigation of this subject in different legal systems and comparing it to the law of Iran is aimed in this article. The present article is comprised of an introduction and 4 sections.
کلیدواژه‌ها [English]
- Contract
- Abolishment
- Compelling the Obligor
- Abolishment of the Contract
- Damage
- Pacta Sunt Servanda
1. اصفهانی، محمدحسین،1418ق، حاشیه بر مکاسب، قم، انوار الهدی،چ1،ج5.
2. امامی، سیدحسن1363ش، حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه،چ3،ج1.
3. امینی، منصور ؛مافی ،همایون؛اعظمی چهار برج ،حسین،1390ش، بررسی حق فسخ ناشی از پیش‌بینی نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران، مجله مطالعات حقوقی، دوره سوم، ش1.
4. انصاری، مرتضی،1425ق، مکاسب، قم، مجمع الفکر السلامی،چ6، ج 5و6.
5. بروجردی‌عبده، محمد1381ش، کلیات حقوق اسلامی، تهران، انتشارات رهام،چ1.
6. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر1354ش، حقوق تعهدات ، قم، انتشارات آموزش عالی امور قضایی و دارایی،چ1،ج1.
7. حسینی‌مراغی،عبدالفتاح، 1418ق، عناوین، قم، مؤسسه نشر اسلامی،چ1،ج2.
8. رفیعی، محمدتقی،1386ش، تعدیل قرارداد با مطالعه تطبیقی، مجموعه مقالات حقوق مدنی تطبیقی، به قلم: گروهی از مؤلفان، تهران، انتشارات سمت،چ1.
9. سبزواری، عبدالاعلی1416ق، مهذب الاحکام، قم، دفتر آیت‌الله العظمی سبزواری،چ4، ج17.
10. سبزواری، محمدباقر1423ق، کفایه الفقه، قم، مؤسسه نشر اسلامی،چ1،ج1.
11. سنهوری، عبدالرزاق1388ش، دوره متون تعهدات؛ اوصاف تعهد، ترجمه: دادمرزی و دانش‌کیا، قم، انتشارات دانشگاه قم،چ1،ج3.
12. سنهوری، عبدالرزاق،بی‌تا، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، بیروت، دارالحیاء التراث العربی،چ1،ج6.
13. شهیدی، مهدی،1386ش، سقوط تعهدات ، تهران، نشر مجد،چ8.
14. شهیدی، مهدی،1393ش، آثار قرارداد، ، تهران، نشر مجد،چ6،ج3.
15. شیروی، عبدالحسین،1378ش، فسخ قرارداد در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد در حقوق ایران، مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال اول،ش1.
16. صادقی‌نشاط، امیر،1388ش، حق فسخ قرارداد با وجود امکان الزام در حقوق ایران، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش4.
17. صفایی، سیدحسین و دیگران،1387ش، حقوق بیع بین‌المللی با مطالعه تطبیقی، تهران، انتشارت دانشگاه تهران،چ2.
18. عاملی، زین‌الدین بن علی،1413ق،مسالک الافهام، قم، مؤسسه معارف الاسلامیه،چ1،ج3.
19. عدل، مصطفی،1342ش، حقوق مدنی، تهران، انتشارات امیرکبیر،چ7.
20. کاتوزیان، ناصر،1372ش، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، تهران، بهنشر،چ2،ج1.
21. کاتوزیان، ناصر،1376ش، قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا،چ2،ج3و5.
22. موسوی‌خمینی، روح‌الله،1363ق،کتاب البیع، قم، مؤسسه اسماعلیان،ج5.
23. نجفی، محمدحسن،بی‌تا،، جواهر الکلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی،چ7،ج23.
24. Cheshire, Fifoots & Furmston (2007), Law of contract, London, 15th edition.
25. Clive M. Schmittoff & David A.G.Sarre (1984), Charlesworths Mercantile Law, , London, Steven & Sons, 14th edition.
26. Honnold, John (1991), Uniform Law of International Sale Under The 1980 United Nations Convention, Boston ,3rd edition.
27. Lando-ole and beal Nugh(1999), Priaciplus of curopuas Contract Law Kluwor Law Inuwnational.
28. Jacques Ghestin(1980) Droit Civil .T2.2th edition.
29. Henri et Leon .Jean Mazeaud(1998) Droit Civil.Obligasions. T2.9th Edition
ارسال نظر در مورد این مقاله