نوع مقاله: علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشگاه قم
2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی
چکیده
قانون اساسی به عنوان سند مهم سیاسی و حقوقی هر جامعه، متضمن تعیین مبنای حاکمیت و صلاحیت زمامداران و نیز تبیین حقوق اساسی ملت است. اندیشههای حقوقی در شکل‌گیری چنین سند مهمی نقش به سزایی دارند. در این نوشتار تلاش شده است تا با رویکردی تطبیقی اثر اندیشههای حقوقی بر شکل‌گیری قوانین اساسی در حقوق اسلام و غرب مورد مطالعه قرار گیرد. بر این اساس در ابتدا به واکاوی موضوع در سنت اروپایی و غربی مبادرت شده است. در این سنت آرای اشخاصی نظیر ارسطو، منتسکیو، ژان ژاک روسو و جان لاک بررسی شده‌اند. سپس اندیشههای سنت اسلامی منعکس در آثار فقهایی نظیر علامه نایینی، شیخ فضل‌الله نوری و شهید صدر پیرامون نظام حقوق اساسی تحلیل شده است. در نهایت به ارزیابی اندیشهها و آرای شهید بهشتی و تأثیر آن بر تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداختهایم. فرض اساسی مقاله بر مبنای تأثر مستقیم شکل‌گیری و اصلاح قوانین اساسی از اندیشه های حکومت‌داری می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Effect of Legal Thoughts on the Formation of Constitution in Islamic and Western Law with an Emphasis on the Shahid Beheshti Thought
نویسندگان [English]
- Ali Mashadi 1
- Ayatollah Jalili Morad 2
چکیده [English]
Constitution is the most important document in the legal and political communities. In this article, the basis of jurisdiction and authorities and their fundamental rights will be elaborated. Legal theories played a great role in the formation of such an important document. The authors studied comparatively on influences of legal thoughts in Islam and the West on the formation of constitutions. So we analysis the Western European tradition: the ideas of Aristotle, Montesquieu, Jean Jacques Rousseau and John Locke…then the opinions of Muslim thinkers like, Abu Nasr Farabi, Allama Naini, Sheikh Fazlullah Nuri, al-Sadr has been analyzed. Finally, the influence of Shahid Beheshti ideas and opinions on the constitution of the Islamic Republic of Iran has been explained. The basic assumption of this article is based on the belief that the formation and modification of the basic rules of governance are directly influenced by government and state Theories.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: Constitution
- Legal Thoughts
- Shahid Beheshti Thoughts
- Constitutional Law
- Islamic Law
- Western Law
1. ابوالحسنی منذر، علی، 1388ش، شیخ فضل‌الله نوری: مصلح دین‌ورز و دادخواه، فصلنامه مطالعات تاریخی، ش24.
2. اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364ش، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مجلس شورای اسلامی، بی‌چا، ج1 و 2 و 3.
3. پورمؤذن، منصور، 1387ش، اولین شهید انتقاد از غرب و غرب‌زدگی، فصلنامه پانزده خرداد، ش16.
4. جعفری، علی، 1387ش، تأثیر افکار شهید صدر بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ماهنامه معرفت، ش125.
5. جلیلی‌مراد، آیت‌اله، 1392 ش، پایان‌نامه بررسی تأثیر اندیشه حکومت‌داری شهید بهشتی بر شکل‌گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
6. جوان‌آراسته، حسین، 1385ش، جمهوریت و اسلامیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه حکومت اسلامی، ش104.
7. ــــــــــــــــــــ ، 1380 ش، مبانی حکومت اسلامی، قم، بوستان کتاب، چ2.
8. حسینی بهشتی، سیدمحمد، 1390ش، مبانی نظری قانون اساسی، تهران، نشر بقعه، چ4.
9. دیباجی، سیدمحمدعلی، 1388ش، قانون اساسی مدینه، تهران، دفتر مطالعات فرهنگی گروه مطالعات بنیادین حکومتی، بی‌چا.
10. شعبانی، قاسم، 1386ش، حقوق اساسی و ساختار جمهوری اسلامی ایران، تهران، اطلاعات ، چ28.
11. طباطبایی، سیدجواد، 1369ش، اندیشه‌ی سیاسی فارابی، نشریه اقتصاد، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، ش35.
12. ــــــــــــــــــــ ، 1386ش، تأملی درباره‌ی ایران و نظریه حکومت قانون در ایران، تبریز، انتشارات ستوده، بی‌چا، ج2.
13.علیخانی، علی‌اکبر، 1383ش، نظارت در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، ش23.
14. علوی، پرویز و صادقیان، نادعلی، 1389ش، ریشه‌های فکری اصل تفکیک قوا: اهمیت و دسته‌بندی نظام‌های سیاسی بر پایه‌ی تفکیک قوا، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، ش2.
15. عمیدزنجانی، عباسعلی، 1387ش، حقوق اساسی1: مبانی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران ، نشر مجد، بی‌چا.
16. فارابی، ابونصر، 1354ش، اندیشههای اهل مدینه فاضله، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران، نشر طهوری، بی‌چا.
17. ــــــــــــــــــــ ، 1995م، آراء اهل المدینه الفاضله و مضادتها، تحقیق بوعلی ملهم، بیروت، دارالمکتبه الهلال، بی‌چا.
18. قاضی‌شریعت‌پناهی، ابوالفضل، 1372ش، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران، نشر دانشگاه تهران، بی‌چا، ج4.
19. ــــــــــــــــــــ ، 1383ش، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران، نشر میزان، چ12.
20. معموری، علی، 1379ش، نظریه سیاسی شهید محمدباقر صدر، قم، انتشارات اشراق، بی‌چا.
21. منصورنژاد، محمد، 1387ش، تفکیک قوا، ولایت مطلقه فقیه و استقلال قوا، فصلنامه حکومت اسلامی، ش11.
22. میرخانی، عزت‌السادات، بی‌تا، سیری در سیره شهید بهشتی، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
23. نایینی، میرزا محمد، 1424ق، تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چ1.
24. هاشمی، سیدمحمد، 1385ش، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر میزان، چ7، ج 1 و 2
25. هدایت‌نیاگنجی، فرج‌الله، 1382ش، اندیشههای حقوقی شهید بهشتی، تهران، نشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه‌ی معاصر، بی‌چا.
26. هریسی‌نژاد، کمال‌الدین، 1392ش، حقوق اساسی تطبیقی، بی‌جا، انتشارات آیدین ، چ3.
27. Amiel, Anne, (2013), La figure de Montesquieu dans le débat constitution nel américain, Revue de métaphysique et de morale, Volume 20.
28. Barker, E., (2012), The political thought of Plato and Aristotle, Courier Corporation.
29. Engle, Eric, (2008), Aristotle, law and justice: The tragic hero, Northern Kentucky Law Review, No. 35.
30. Firode, A., (2001), Locke et les philosophes français, Studies on Voltaire and the eighteenth century 11.
31. Horwitz, Morton J., (1987), Republicanism and liberalism in American constitutional thought, O Wm. & Mary L. Rev, No. 29.
32. Hugues, Gérard, (2003), Les origin esharring to niennes de la Constitution américaine, E-rea. Revue électroniqued’études sur le monde anglophone, No. 12.
33. Van Caenegem, R. C., (1995), An historical introduction to western constitutional law, Cambridge University Press.
ارسال نظر در مورد این مقاله