نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• عبدالجبار زرگوش نسب ¹
• پرویز باقری ²

¹ دانشیار گروه حقوق، دانشگاه ایلام

² استادیار گروه حقوق، دانشگاه ایلام

چکیده

در این پژوهش، موضوع فرزندخواندگی بـه کمـک قواعـد ومقررات قـانونی و نظام حقوقی اسلام، انگلستان و آمریکا بررسی شده است. فرزندخواندگی آن است که کسی، دیگری را که فرزند نسبی او نیست، به فرزندی بپذیرد. در عربی، به فرزندخواندگی دعی و تبنی گفته می‌شود؛ تبنی در لغت یعنی پسرخواندگی و در اصطلاح، بر پسر یا دختری اطلاق می­شود که مردی او را به فرزندی پذیرفته باشد نسبت به آن مرد پسر خوانده گفته می­شود. قرآن کریم این سنت جاهلی را باطل کرد و حکم نمودکه فرزند خوانده‌ها به پدرانشان نسبت داده شوند و اگر پدرانشان ناشناخته باشند،آنان برادران دینی هستند. این تحقیق با شیوه­ی توصیفی- تحلیلی به این موارد پرداخته است: حکم فرزندخواندگی در قرآن؛ روایات وآثار مترتب برآن؛ رد این ادعاکه فرزندخواندگی پدیده­ای انسانی است: مقررات فرزندخواندگی درنظام حقوقی ایران، انگلستان وآمریکا و شرایط والدین پذیرنده. در عصرکنونی، یکی ازمشکلات درحال افزایش، تحویل طفل از سوی والدین قانونی به متقاضیان نگهداری فرزند است، گاهی متقاضی با مقاصد خیرخواهانه اقدام می‌کند وگاهی به­منظور رفع مشکل عاطفی است، چون متقاضی بدون فرزند است وگاهی به ‌صورت غیرقانونی و غیرانسانی از طریق دریافت وجه صورت می‌گیرد.

تازه های تحقیق

ازآ‌نچه که گذشت، نتایج زیر به دست می‌آید:

1. نظریه­ی مختار نویسنده این است که تعدیلاتی بر قانون فرزندخواندگی صورت گیرد، به‌طوری‌که حقوق فرزندان صلبی و خویشاوندانی که از پدرخوانده ارث می‌برند، تضییع نشود. بدیهی است اگر فرزندخوانده همانند فرزند صلبی شریک ارث باشد، اختلاف و نزاع در خانواده ایجاد می‌شود؛ لذا ضروری است از راه‌های دیگری نظیر خدمات اجتماعی، هبه، وصیت کردن و صلح تأمین شود؛ نه اینکه در ارث سهیم باشد. چون در قانون انگلستان فرزند خوانده دارای حقوقی است که فرزند نسبی  از آن برخوردار است از جمله آن حقوق ارث بری  است.در دوران جاهلیت نیز فرزند خوانده ارث می برد.

2. باید فرزندخوانده درشناسنامه به نام پدر واقعی‌اش ثبت شود. این امر به­منظور تأکید اسلام درباره­ی خواندن و نامیدن فرزندخواندگان به نام پدران واقعی‌شان است. مفاد آیه  50 سوره احزاب این است که پسر خوانده‌ها را به پدرانشان نسبت دهید وآنان را با نام پدران واقعیشان صدا بزنید، لازمه آن این است که شناسنامه فرزند خوانده به نام پدر و مادر نسبی او باشد، بدیهی است  که هرکس طبق شناسنامه اش صدا می زنند و نسبت داده می شود. علاوه بر آن لازمه قانون انگلستان فرزند خوانده می تواند دو شناسنامه به نام پدر واقعیش داشته باشد و از طرفی می تواند شناسنامه ای به نام پدر خوانده انگلیسی داشته باشد.

3. نمی‌توان فرزندخواندگی رایج را به‌عنوان پدیده­ای انسانی تلقی کرد؛ زیرا در حقوق فرزندان صلبی مزاحمت ایجاد می کند. اصل پذیرش فرزند خوانده خود در صورتی یک پدیده انسانی است که تعارض و منافات باحقوق فرزندان صلبی و سایر ورثه پدر خوانده نداشته باشد. التزاماتی بر فرزند خواندگی مانند ارث بردن و تکافل در پرداخت دیه که از التزامات نسبی است مترتب نمی شود. در واقع نص قرآنی ((فان لم تعلموا آباء‌هم فإخوانکم فی‌الدین و موالیکم)) (احزاب:59).اگر پدرانشان را نشناسید... )حقیقت هرج و مرج درروابط جنسی در جامعه جاهلیت می‌رساند. اسلام آن را اصلاح کرد با اقامه نظام خانواده که بر اساس پدر و فرزند و برپاکردن و استوار نمودن نظام جامعه بر اساس استوار بودن کانون خانواده ی سالم.

4. طبق قانون آمریکا و انگلستان، کودکی که به فرزندی پذیرفته ‌شده، دارای همان حقوقی است که یک کودک مشروع از آنها برخوردار است. این امر به­منظور رعایت مصلحت کودک در دوران زندگی‌اش است که هرچند به نفع فرزندخوانده است وازاین‌جهت مثبت است؛ اما حساسیت به­ وجود می‌آورد و در مواردی، باعث درگیری میان اعضای خانواده می‌شود؛ مگر اینکه پدرخوانده، فرزندصلبی نداشته باشد. در قانون آمریکا،تطبیق میان فرزندخوانده و پدر یا مادرخوانده از لحاظ رنگ، فرهنگ، نژاد، ملیت و مذهب شرط نیست.این امر موجب تناقضاتی می‌شود و اگر سن فرزندخوانده بالا باشد، تأثیرات روحی روانی به‌جامی‌گذارد.

5. فرزندخواندگی در امریکا، عملی حقوقی است که فردی زیر سن ۱۸ سالگی را، به‌طور دائم، تحت سرپرستی پدر و مادری قرار می‌دهد. فرزندخواندگی نهادی قانونی است که بر اساس آن، رابطه‌ای حقوقی و قانونی میان فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می‌آید. این امر همیشه به‌عنوانی کی از روش‌های حمایت از کودکان بی‌سرپرست وجود داشته است.

6. در حقوق ایران، نهادی به‌عنوان فرزندخواندگی وجود ندارد که فرزندخوانده ازهرجهت در حکم فرزند واقعی باشد و از آثار پسر وپدر بهره‌مند شود؛ اما با توجه به اینکه نوع‌دوستی وکمک و حمایت از نیازمندان از تعالیم اسلام است بر رسیدگی به ایتام و کودکان بی‌سرپرست و لقیط‌ها تأکید و سفارش شده است، مقررات مدونی به منظورسرپرستی آنان وضع گردیده که برخی آن را فرزندخواندگی ناقص می‌نامند. این مقررات، در قانون اساسی و قوانین عادی انعکاس یافته است. به موجب بند (2) از اصل (21) قانون اساسی جمهوری اسلامی، دولت موظف است از مادران و کودکان بی‌سرپرست حمایت کند.

کلیدواژه‌ها

• فرزندخواندگی
• حقوق اسلام
• حقوق ایران
• حقوق انگلستان
• حقوق آمریکا
• کودکان بی‌سرپرست

عنوان مقاله [English]

Investigating Child Adoption in the Legal Systems of Islam, the United Kingdom and the US

نویسندگان [English]

• Abduljabar Zargoshnasab ¹
• Parviz Bagheri ²

¹ Associate Professor, Department of Law, University of Ilam

² Assistant Professor, Department of Law, University of Ilam.

چکیده [English]

In this research, the issue of child adoption has been examined through applying legal rules, regulations and systems of Islam, the United Kingdom, and the United States. Child adoption means to adopt another person as his/her child by one who is not his/her blood relative. In Arabic, child adoption is referred to as "da'ee" and "tebti". The word tebti means being son-in-law and its term refers to a boy or a girl who has been adopted by a man and which is called son-in-law relating that man. The holy Quran nullified this tradition of ignorance and ordered to attribute son-in-laws to their fathers, and if their fathers are unknown, they are religious brothers. This study, through a descriptive-analytic method, deals with the following issues: the order for child adoption in the Quran, the related narrations and their consequences; the rejection of the claim based on which child adoption is a human phenomenon, regulations regarding child adoption in the legal systems of Iran, the United Kingdom and the United States, and the conditions of the adoptive parents. In the present era, the delivery of the child by the legal parents to child support applicants is one of the increasing problems. Sometimes the applicant does this act with benevolent purposes, sometimes he/she does it due to resolving his/ problem for having no child, and on some occasions this act is committed by paying money in an illegal or inhumane way.

کلیدواژه‌ها [English]

• Child Adoption
• Islamic Law
• Iranian Law
• English Law
• American Law
• Unsupervised Children