پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

فرایند پذیرش مقالات

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

اطلاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

مطالعه‌ی تحلیلی اثر قهقرایی پایان تعلیق در فقه امامیه و حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد.

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد.

چکیده

یکی از مباحث مهم حقوق قراردادها مسأله­ی زمان تأثیرگذاری معلق علیه در دوره­ی زمانی پایان تعلیق است. در قانون مدنی ایران به تبع از فقه، اثر تنفیذ در معاملات فضولی از زمان اجازه است. اما مقرره­ای که مبیبن تعیین حکم زمان تاثیر معلق علیه باشد به چشم نمی‌خورد، بر خلاف مقررات مربوط به تعلیق در برخی از کشورها که صراحتاً حکم مسأله مطرح شده است. در اصلاحات سال 2016 قانونگذار فرانسوی ضمن طرح مسأله با تفکیک بین تعلیق در انعقاد و تعلیق در انحلال تعهدات، در حکم مندرج در قانون مدنی سابق تغییراتی اعمال نمود. با توجه به عدم تصریح در قانون مدنی ایران و با توجه به عدم طرح مسأله در فقه، به نظر می‌رسد مطالعه چنین موضوعی در حقوق ایران ضروری است. لذا مهم­ترین دستاورد این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی می­باشد، بیانگر آن است که پایان تعلیق اثر قهقرایی نخواهد داشت.

تازه های تحقیق

از جمله اموری که در بحث تعلیق مورد اغفال قانونگذار ایران قرار گرفته، مساله زمان تاثیر پایان تعلیق است. در حالیکه در قانون مدنی قدیم و اصلاحات جدید در 2016 ، چنین مساله‌ای مورد تصریح قانون‌گذار این کشور بوده است. چنانکه در ماده (1179) قانون مدنی قدیم فرانسه اصل بر اثر قهقرایی تعلیق بوده است. لیکن در بند 6و7 قانون جدید آن، در شرط تعلیقی اصل بر عدم قهقرایی بودن و در شرط فاسخ برعکس اصل را بر قهقرایی بودن تعلیق قرار داده است. در مراجعه به فقه امامیه نیز تصریحی در این خصوص ملاحظه نمی‌شود. اما از مبانی فکری ایشان در فقه می‌توان دو رویکرد مختلف را برداشت نمود. البته پذیرش هر یک از نظریات راجع به زمان تاثیرگذاری پایان تعلیق، در امور مختلفی که مربوط به عقد است، ثمرات متفاوتی خواهد داشت. چنانکه این تفاوت‌ها در امور مختلفی چون زمان تحقق دسته‌ای از خیارات، حق شفعه، تصرفات حقوقی، تغییر شرایط و اجرای عقد قابل ملاحظه می‌باشد. با این همه به نظر می‌رسد بهترین راه کار در نظام حقوقی ایران که می‌توان آن را منطبق با اصول و مبانی حقوقی این نظام دانست، پذیرش عدم اثر رجعی پایان تعلیق است. هر چند که پذیرش استثنائات وارد بر این نظر نیز قابل چشم پوشی نخواهد بود. از جمله‌ی این استثنائات مواردی است که طرفین قرارداد در خصوص زمان تاثیر پایان تعلیق توافق نموده‌اند. همچنین زمان بررسی شرایط تحقق خیاراتی که مبنای آنها تخلف از شرط ضمنی است، زمان عقد خواهد بود. همچنین زمان بررسی شرایط صحت عقد نیز موکول به هنگام وقوع عقد می‌باشد. از سوی دیگر عدم تحقق تعلیق در شرط تعلیقی موجب بطلان عقد خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analytical Study of the Retroactive Effect of Ending the Suspension in the Imamiyah Jurisprudence, Law of Iran and French Law

نویسندگان [English]

  • elham sharaei 1
  • alireza yazdanian 2
  • mohammad hadi mahdavi 3

1 PhD Candidate in Private Law, Islamic Azad University, Branch of Najafabad.

2 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan.

3 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Branch of Najafabad

چکیده [English]

One of the significant discussions in law of contracts is the issue of time of effectiveness of the suspended thing in the period of ending the suspension. In Iranian Civil Code, fallowing the Islamic jurisprudence's example, the effect of confirmation in the unauthorized transactions is from the time of permission. However, unlike the suspension-related provisions in some countries in which the order of the issue is given explicitly, there is no regulation expressing the determination of the time of the effect of suspended thing in the aforementioned Code. In 2016 reforms, the French legislator made some changes in the terms stipulated in the former French Civil Code by presenting the issue through separating suspension in conclusion and suspension in dissolution of obligations. Considering the lack of an explicit stipulation in Iran's Civil Code and owing to the non-statement of this issue in Islamic jurisprudence, it seems necessary to study such a subject in Iranian law. Accordingly, the most important result of this article, which is conducted through a descriptive-analytic method, demonstrates that ending the suspension would have no retroactive effect.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Suspension
  • Retroactive Effect
  • Abolishing Condition
  • Suspending Condition
مراجع
1)    اصفهانی، محمد حسین، 1418ق، حاشیه کتاب مکاسب للاصفهانی، قم، انوار الهدی،چ1،ج2و5.
2)    انصاری، سید مرتضی، 1410ق، مکاسب (محشی)، قم،موسسه دار الکتب،چ3،ج8.
3)    ----، 1415ق، کتاب المکاسب، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، قم،چ1،ج3و6.
4)    انور السلطان، 1983، احکام الالتزام (الموجز فی النظریه العامه للالتزام)، بیروت ،دار النهضه العربیه.
5)    ایروانی، باقر، 1427ق، دروس التمهیدیه فی فقه الاستدلالی، قم،چ2،ج2.
6)    ایروانی، علی بن عبدالحسین، حاشیه المکاسب، 1406ق، تهران ،وزارت  فرهنگ اسلامی،چ1،ج1.
7)    آملی، میرزا محمد تقی، 1380ق، مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی، تهران،چ1،ج9و12.
8)    بجنوردی، سید حسن، 1419ق، القواعد الفقهیه، قم، نشر الهادی، چ1،ج3.
9)    بحر العلوم، محمد بن محمد تقی، 1403 ق، بلغه الفقهیه، تهران، منشورات مکتبه الصادق،چ4،ج3.
10)بحرانی، آل عصفور، حسین بن محمد، 1410ق، عیون الحقائق الناظره فی تمیم الحدائق، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1،ج2.
11)تبریزی، جواد، 1416ق، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، قم، موسسه اسماعیلیان، چ3،ج2.
12)تبریزی، میرزا فتاح شهیدی، 1375 ق، هدایه الطالب الی الاسرار المکاسب، تبریز،چاپخانه اطلاعات، چ1، ج2.
13)جزائری، سید محمد جعفر ، 1416ق، هدی الطالب فی شرح المکاسب،قم، موسسه دار الکتاب،چ1،ج5.
14)حائری، سید محمد مجاهد طباطبایی، بی‌تا، کتاب المناهل،قم، موسسه آل البیت علیهم السلام،چ1،.
15)حسینی روحانی قمی، سید صادق، 1429ق، منهاج الفقاهه للروحانی، قم،چ5،ج4.
16)حسینی روحانی قمی، سید محمد، بی تا، فقه الصادق(علیه السلام) للروحانی، بی‌جا،ج16.
17)حسینی شیرازی، سید محمد، بی‌تا، ایصال الطالب الی المکاسب، تهران،منشورات اعلمی، چ1،ج7.
18)حسینی عاملی، سید جواد بن محمد، 1419ق، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد للعلامه، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1،ج12و18.
19)حکیم، سید محسن طباطبایی، بی‌تا، نهج الفقاهه، قم،انتشارات 22 بهمن،چ1.
20)حکیم، سید محمد تقی،1418ق، اصول العامه، نجف الاشرف، المجمع العالمی لاهل البیت«ع»،چ1.
21)حلی ،فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، 1387ق، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد،قم، موسسه اسماعیلیان، چ1،ج1.
22)حلی، حسن بن یوسف ، 1420ق، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، قم ،موسسه امام صادق،چ1،ج4.
23)----، 1410 ق، ارشاد الاذهان الی أحکام الایمان، قم ،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم،  چ1،ج1و2.
24)----، 1413ق، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،چ1،ج3.
25)حلی، شمس الدین، 1424ق، معالم الدین فی فقه آل یاسین،قم، موسسه امام صادق علیه السلام، چ1،ج2.
26)حلی، محقق، نجم الدین، 1408ق، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم،موسسه اسماعیلیان، چ2،ج3.
27)خلخالی، سید محمد مهدی موسوی، 1427 ق، فقه الشیعه- الاجاره، تهران،مرکز فرهنگی انتشارات منیر، چ1
28)خوانساری. محمد، بی تا، حاشیه الثانیه علی المکاسب للخوانساری، بی جا، چ1.
29)خویی، سید ابوالقاسم موسوی، بی‌تا، مصباح الفقاهه، بی‌جا،ج3و7.
30)سبحانی تبریزی، جعفر ، 1424ق، الحج فی شریعه الاسلامیه الغراء،قم، موسسه امام صادق علیه السلام، چ1،ج1.
31)سبزواری، سید عبدالعلی، 1413ق، مهذب الاحکام للسبزواری،قم، موسسه المنار، چ4،ج17.
32)سعد، نبیل ابراهیم، 1998م، نظریه العامه لالتزام(احکام الالتزام  فی القانون المصری و القانون اللبنانی)، بیروت، دار النهضه العربیه، چ1،
33)سنهورى، عبدالرزاق احمد، 1998م، الوسیط، فى شرح القانون المدنى الجدید، ، بیروت، منشورات الحلبى الحقوقیه، چ3، ج3.
34)شهیدی، مهدی، 1377ش، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، انتشارات حقوقدان، چ1،
35)عاملی، زین الدین، شهید ثانی، 1413ق، المسالک الافهام الی تنقیح الشرایع الاسلام،قم، موسسه المعارف الاسلامیه، چ1،ج12.
36)عاملی، محقق ثانی، علی بن حسین، 1414ق، جامع المقاصد فی شرح القواعد،قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، چ2،ج4.
37)عراقی، آقا ضیاء الدین، علی کزازی، 1421ق، حاشیه مکاسب للنجم آبادی، قم،انتشارات غفور، چ1.
38)----، 1421ق، کتاب القضا للنجم آبادی،قم، انتشارات موسسه معارف اسلامی امام رضا علیه السلام، چ1.
39)قمی، سید محمد تقی طباطبایی، 1426ق،قم، مبانی منهاج الصالحین، منشورات قلم الشرق، چ1،ج7و8.
40)کوه کمری، سید محمد علی، 1409ق،  کتاب البیع، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ2.
41)مامقانی، محمد حسن،  1416 ق، غایه الامال فی شرح الکتاب المکاسب، قم،مجمع الذخایر الاسلامیه، چ1،ج3.
42)محقق داماد، سید محمد، 1401ق، کتاب الحج محقق داماد، قم،چاپخانه مهر،چ1،ج1.
43)مراغی، سید میرعبدالفتاح،1417ق، العناوین الفقهیه،قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1،ج1.
44)مصطفوی، سید محمد کاظم، 1423ق، فقه المعاملات، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1.
45)مظفر، محمد رضا، بی‌تا، حاشیه المظفر علی المکاسب،ج2.
46)مغنیه، محمد جواد، 1421ق، فقه الامام الصادق علیه السلام، قم،موسسه انصاریان، چ2،ج3.
47)مکارم شیرازی، ناصر، 1425ق، انوار الفقاهه کتاب البیع لمکارم،قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، چ1
48)موحدی لنکرانی، محمد فاضل ، 1424ق، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله – الاجاره، قم،مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، چ1
49)موسوی خمینی، سید روح اله، بی تا، کتاب البیع، تهران،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چ1،ج2.
50)----، بی‌تا، کتاب البیع(تقریرات)، تهران،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چ1.
51)موسوی قزوینی، سید علی، 1424ق، ینابیع الاحکام، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1،ج5.
52)نائینی، میرزا محمد حسین، 1373ق، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، تهران،المکتبه المحمدیه، چ1،ج1.
53)----، 1413ق، المکاسب و البیع، قم،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ1،ج1.
54)نجفی، کاشف الغطاء، عباس بن حسن بن جعفر، 1424ق، منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام، نجف اشرف، موسسه کاشف الغطاء، چ1،ج1.
55)نجفی، محمد حسن، بی تا،.جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت،دار الاحیأ التراث العربی، چ7،ج22،34و35.
56)یزدانیان، علیرضا، 1392ش، درس‌هایی از حقوق مدنی تطبیقی، تهران،نشر میزان، چ1،ج1.
57)یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی ، 1410ق، حاشیه مکاسب  للیزدی، قم،موسسه اسماعیلیان، چ1،ج1و2.
58)----، 1409 ق، العروه الوثقی للیزدی،بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چ2،ج2.
59)  Starck. Boris, (1972). Droit Civil, Obligation, Paris Librairies Techniques.
60)  Weill.( Alex) Terré. (François), (1975). Droit Civil Les obligation, 2é. éd. Dalloz
61)  Toulet.(Valerie) (2005). Droit Civil Les obligation,1é. Éd, Paradigme.
62)  Mazeaud.( Henri, Leon, Jean)(1978), Leçons de Droit Civil. Volume premier. Obligation. 6é. éd. Motchrestien. Paris.
63)  Larombière. M.L. (1885). Théorie et partique des obligation,1éd, éd A.Durand et Pedone-Lariel éditeures. Libraires de la cour de appel et de l'ordre des avocats. Paris.
64)  Aubry.(c)Rau.(c) (1856) Cours de Droit Civil français, 3éd. éd. Imprimerie de Librairie générale de jurisprudence, Cosse. Imprimeur-éditeur, Paris.
65)  Buady-Lacantinerie.G. Barde.L. (1902). Traité Théorique et Pratique de Droit Civil, Des Obligations, 12éd. éd. Librairie de la société de recuiel G des lois et des arréte, Paric.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 19
خرداد 1398
صفحه 169-198
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار