نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

• سید ناصر سلطانی

استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران (پردیس فارابی).

چکیده

دشواری­های رو به تزاید ناشی از افزایش پرونده­های مطروحه در دادگاه­ها و کمبود نیروی انسانی متخصص برای رسیدگی سریع و دقیق به این پرونده­ها از یک سو و کثرت دانش­آموختگان دانشکده­های حقوق و نیروی جوان جامعه­ی ایران از سوی دیگر ما را در برابر یک امکان قرار می­دهد که می­توانیم از توان این نیروی جوان بعنوان راه­حل بخشی از مشکلات موجود استفاده کنیم. بالفعل کردن این توان بالقوه مستلزم ایجاد تغییراتی در برنامه­های آموزشی دانشکده­های حقوق برای آموزش این توانایی­ها و هم چنین فراهم کردن سازوکار و بستری برای کارآموزی مقدماتی این نیروها در قوه­ی ­قضاییه است. دستیار قضایی امکانی است که در نظام­های حقوقی دیگر سابقه دارد و هم­چنین روشی برای غنا بخشیدن بر دانش و تجربه­ی قضات و وکلای آینده است. دستیاران جوان در فرانسه که در آستانه­ی ورود به مشاغل قضاوت و وکالت و استخدام در ادارات دولتی هستند از این تجربه­ی چند ساله دستیاری بعنوان فصلی سازنده و آموزنده در کارنامه­ی حرفه­ای­شان یاد کرده­اند. در مقاله­ی پیش­رو این تجربه را در فرانسه بررسی می­کنیم و می­کوشیم تا نمونه­های ایرانی آن را نیز از تأملات پیشکسوتان قضایی، قوانین و رویه­­­ی دادگاه­ها و مراکز آموزشی بشناسیم تا تأمل درباره این نهاد را از سر بگیریم. روشن است که تعیین شرح وظایف و رابطه­­ی دستیار قضایی با دفتر دادگاه و با قاضی و هم چنین تکالیف قانونی و حرفه­ای دستیار قضایی موضوعی دقیق است که باید با ریزبینی و باریک بینی تعیین شود تا این نهاد را با شکست مواجه نکند.

تازه های تحقیق

مقاله حاضر تجربه حضور دستیار قضایی را در دادگاه­های فرانسه بعنوان نمونه­ای از نظام حقوقی نوشته بررسی کرد تا از این میان امکان تأسیس نهاد مشابه در نظام حقوقی ایران سنجش و بررسی شود. با توجه به مشکلات موجود ناشی از حجم پرونده­ها در قوه قضاییه و مطالعه تطبیقی صورت گرفته، وجود نهاد دستیار قضایی در کنار قضات در ایران هم ضروری و هم ممکن است. تجربه کشورهایی که سابقه­ای در این زمینه دارند نشان می­دهد که چارچوب­بندی قانونی وظایف و اختیارات این نهاد و نحوه آموزش و انتخاب آن­ها می­تواند ایرادات و اشکالات احتمالی موجود را از میان بردارد و دستیار قضایی را به عنوان یک نیروی کارآمد در کنار قاضی قرار دهد.

با این­که ضرورت وجود این نهاد و نیاز مبرم به نیرویی در دادگاه­ها برای سامان دادن به رسیدگی پرونده­ها به شدت احساس می­شود، اما تأسیس و ایجاد آن نباید بی­پروا و بدون مطالعه و بررسی و آزمون انجام شود. این مقاله بدون تردید پیش­درآمد و مقدمه­ای بر دستیار قضایی و تذکر و یادآوری این نهاد به شمار می­رود و بی­گمان تأسیس و ایجاد آن نیازمند پژوهش و مشارکت بیشتر و دقیق­تر مخصوصاً از سوی قضات و انتقال تجربه و نظریات ایشان است تا بر پایه آن بتوان عمل و حرکت دستیار قضایی را مطابق با نیازهای نظام قضایی ایران طراحی کرد.

تکمیل و ادامه این مقاله و دستاوردهای آن منوط به برگزاری جلسات و نشست­های تخصصی در این زمینه با قضات در سراسر کشور و طراحی پرسش­نامه­هایی در این خصوص برای برآورد میزان نیاز قضات و نکات پر اهمیت از سوی ایشان است. مجموع دستاوردها در کنار هم امکان سنجش دقیق برنامه تأسیس نهاد دستیار قضایی در نظام قضایی ایران را فراهم خواهد کرد. برای فائق آمدن بر مشکلات پیش روی­مان باید برآوردی دوباره از توانایی­ها و امکانات­مان ارائه دهیم. قوه­قضاییه لازم است برای غلبه بر مسائل کنونی از همه توان موجود در جامعه حقوقی ایران خصوصاً دانشکده­های حقوق استفاده کند.

کلیدواژه‌ها

• دستیار قضایی
• دقت و سرعت رسیدگی
• اطاله ی دادرسی
• تقسیم وظایف دادگاه

عنوان مقاله [English]

Law Clerks/Assistant de justice in France: An Institution for Training Judge and Increasing the Quality and Speed of the Procedure in Iran

نویسنده [English]

• Seyyed Naser Soltani

Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Law, University of Tehran, Farabi College.

چکیده [English]

On the one hand, the ever-growing difficulties caused by the increasing number of legal cases presented at courts, coupled with a shortage of qualified legal experts to efficiently and effectively handle these cases, and on the other hand, the large number of young graduates from Law Schools, present us with an opportunity to solve a substantial portion of our legal system problems using the potentials existing in this new generation of Law Practitioners. However, to make use of this potential, there is a need for change in the curriculum of Law Schools to meet the training needs and provisions for apprenticeship programs in the Jurisdiction System. “Law Clerks”, as a strategy to improve knowledge and skills, has a long standing in other legal systems. Young Law Practitioners in France attempting to begin their careers as lawyers, judges or employment in governmental companies, look back at their Law Clerk apprenticeship as one of the most instructive period in their professional life. In the present article, we will discuss the implementation of this concept in France, efforts made by Iranian judicial pioneers in this regard and courts’ and Law Schools’ approach toward this matter, in order to refresh our frame of mind toward Law Clerks. It is clear that defining roles and responsibilities of Law Clerks towards the court, judges and their legal and professional duties and obligations is a delicate matter and requires in-depth and detailed analysis to ensure the success of this scheme.

کلیدواژه‌ها [English]

• Law Clerks/Assistant de justice
• Accuracy and Speed up the Procedure
• Prolongation of Procedure
• Division of Court Tasks