پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

فرایند پذیرش مقالات

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

اطلاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

مسئولیت بین المللی آمریکا در شهادت سردار سلیمانی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین الملل ،دانشکده حقوق ، دانشگاه قم.

2 دکتری حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

10.22091/csiw.2020.5187.1734

چکیده

حمله هوایی پهپادی در سرزمین عراق به شهادت سردار قاسم سلیمانی و 9 تن از همراهان ایشان انجامید. مقاله حاضر با روش کتابخانه­ ای اطلاعات را گردآوردی کرده است تا به مسأله وضعیت حقوقی اقدام آمریکا در شهادت سردار سلیمانی از نگاه حقوق مسئولیت بین­ المللی در نقض تعهد حقوق بشر پاسخ دهد. جستار حاضر بر این فرضیه مبتنی شده است که آمریکا مسئولیت دارد و بالمآل، به لحاظ حقوقی بین ­المللی می­ توان به دنبال پیامدهای آن بود. شهادت سردار سلیمانی و همراهان ایشان به تصریح رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، تحت دستور مستقیم وی بوده است. ازاین­ رو طبق ماده (4) مجموعه مواد 2001 کمیسیون حقوق بین­ الملل در زمینه مسئولیت بین ­المللی دولت­ ها ناشی از عمل متخلفانه بین­ المللی، به آمریکا منتسب است و نقض تعهدات معاهداتی و عرفی کشور در زمینه حقوق بین­ الملل بشر دانسته می­ شود. بدین ترتیب، هر دو عنصر انتساب و نقض تعهد بین­ المللی محقق شده و طبق مواد (1) و (2) مجموعه مواد 2001، آمریکا مسئولیت بین­ المللی دارد. آمریکا به عنوان کشور متخلف باید تضمین معتبر و متقاعدکننده به عدم تکرار بدهد (ماده 30(ب) مجموعه مواد 2001)، غرامت بپردازد و جلب رضایت صورت گیرد (مواد 36 و 37 مجموعه مواد 2001). جلب رضایت و تضمین عدم تکرار باید به طور معتبر و واقعی (غیرصوری) باشد و دراین­ مورد، این امر با خروج کامل نیروهای آمریکا از منطقه و به­ ویژه عراق محقق می­ شود.

تازه های تحقیق

حمله هوایی از طریق پهپاد و شهادت 10 نفر از جمله سردار سلیمانی، فرمانده محبوب و عالی رتبه در جمهوری اسلامی ایران و موفق در نبرد با دولت خودخوانده اسلامی عراق و شام (داعش)، مردم اقصی نقاط دنیا، با بینش­ها و ادیان مختلف را متأثر ساخته است. در این باره، رئیس جمهور کنونی ایالات متحده آمریکا به صراحت اعلام داشت که این حمله، تحت دستور مستقیم او صورت گرفته است؛ از این رو به موجب ماده (4) مجموعه مواد 2001 کمیسیون حقوق بین­ الملل، تردیدی در انتساب آن عمل به کشور آمریکا باقی نمی­ ماند. در این باره، با توجه به این که عمل مزبور به موجب نظام بین­ الملل حقوق بشر، نقض حق حیات است، عمل آمریکا، در مغایرت با ماده (6) میثاق حقوق مدنی و سیاسی و ماده (3) اعلامیه جهانی حقوق بشر است که مضاف بر آن که یک تعهد معاهده­ای است، جامه حقوق بین­ الملل عرفی نیز به تن دارد. لذا تردیدی در نقض تعهد بین­ المللی کشور آمریکا، در زمینه حقوق بشر باقی نمی­ماند. بدین ترتیب، کشور آمریکا طبق حقوق بین­ الملل، مرتکب عمل متخلفانه شده است و به موجب حقوق بین­ الملل عرفی که در ماده (1) مجموعه مواد 2001 کمیسیون حقوق بین ­الملل در زمینه مسئولیت بین­ المللی دولت­ها انعکاس یافته است، به محض آن که کشور مرتکب عمل متخلفانه بین­ المللی شود، مسئولیت بین­المللی دارد. از این رو، کشور آمریکا بدون تردید به موجب حقوق بین­الملل، مسئول حمله پهبادی در عراق است که به شهادت سردار سلیمانی و 9 تن از همراهان ایشان انجامیده است.

با احراز تحقق (ایجاد) مسئولیت بین­المللی کشور آمریکا، نوبت به پیامدهای این مسئولیت بین­ المللی می­رسد. نخست، بایسته است که آمریکا به عنوان کشور مرتکب عمل متخلفانه بین­المللی، به گونه­ ای معتبر و متقاعدکننده، تضمین دهد که دیگر مرتکب چنین عمل متخلفانه­ای نخواهد شد. این امر، چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ عملیاتی، متوقف بر احراز تحقق (ایجاد) مسئولیت بین­المللی است و مادامی که آن احراز نشده باشد سخن گفتن از ارائه تضمین به توقف و عدم تکرار، محملی نخواهد داشت. چه این که اکنون که تحقق این عمل متخلفانه بین­المللی و بالمآل، مسئولیت بین­المللی کشور آمریکا، از سوی مرجع ذی­صلاح احراز نشده است، این کشور مدعی آن است که اقدام مطروحه متخلفانه نیست چه رسد به این که تضمین به عدم تکرار بدهد. پیشینه اقدامات آمریکا در منطقه از جمله در یمن و پاکستان، مؤید آن است که آمریکا در کشتار هوایی و مخصوصاً از طریق پهپاد، ید طولایی دارد که خود، مؤید بایستگی ارائه تضمین به عدم تکرار از سوی این کشور است. افزون بر ارائه تضمین مناسب به عدم تکرار، پیامد دیگر مسئولیت، بحث جبران خسارت است. به موجب ماده (34) مجموعه مواد 2001 کمیسیون حقوق بین­الملل و شرح و تفسیر آن، سه شکل اعاده وضع به حال سابق، غرامت و جلب رضایت برای جبران خسارت متصور است. با توجه به این که در وضعیت حاضر، اعاده وضع به حال سابق، مستلزم بازگرداندن حیات اشخاص است و چنین امری ممکن نیست، عملاً و منطقاً اعاده وضع به حال سابق ممکن نیست. در این باره، از آن جا که خسارت وارد شده مضاف بر جنبه مادی، بیشتر بُعد معنوی دارد، مقتضی است ایالات متحده آمریکا به عنوان کشور متخلف، هم غرامت بپردازد و هم به نحوی معتبر مبادرت به جلب رضایت نماید. تضمین عدم تکرار و جلب رضایت بدان گونه که کشورهای جمهوری اسلامی ایران و عراق به عنوان کشورهایی که مستقیماً از این عمل متخلفانه کشور آمریکا، زیان­دیده­ اند، به درستی مطرح کرده­اند، با خروج کامل نیروهای آمریکا از منطقه محقق می­ شود. در عمل نیز، جلب رضایت به عنوان یکی از انحاء جبران خسارت و تضمین به عدم تکرار، در عمل بسیار به یکدیگر نزدیک می­شوند و چه بسا اقدامی واحد، توأمان جلب رضایت به عنوان یکی از اشکال جبران خسارت و تضمین به عدم تکرار دانسته بشود.

اقدامات سران جمهوری اسلامی ایران در پهنه بین­المللی، از جمله و به ویژه نامه رسمی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد به تبعیت از فرمان مقام معظم رهبری، و همین طور نامه رسمی نماینده عراق در سازمان ملل متحد خطاب به رئیس شورای امنیت و دبیرکل آن سازمان، اقدامی رسمی است که در مخالفت به عمل متخلفانه کشور آمریکا صورت گرفته و به این ترتیب، به موجب آن چه که در ماده (42) مجموعه مواد 2001 کمیسیون حقوق بین­ الملل آمده است، به منزله استناد به مسئولیت بین ­المللی کشور آمریکا و عدم چشم­ پوشی از حق قلمداد می­ شود.

 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

U.S. International Responsibility for Martyrdom of Major General Soleimani

نویسندگان [English]

  • gholamali ghasemi 1
  • Mohamad Setayeshpur 2

1 Associate Professor, Department of International Law, Faculty of Law, University of Qom.

2 Ph. D. in International Law, Faculty of Law, University of Qom.

چکیده [English]

Drone airstrike in the territory of Iraq led to martyrdom of Major General Qasem Soleimani and nine of his companions. The present paper has collected the information through a library approach in order to answer the question of legal status of US action in the martyrdom of Major General Soleimani under international responsibility in violation of human rights obligations. This research is based on an assumption according to which US is responsible and the as a result, the related consequences can be sought under international law. Martyrdom of General Soleimani and his companions had been committed by US president direct order, according to his implicit statement. Therefore it is attributed to USA pursuant to article 4 of International law commission’s Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts (ARSIWA 2001),  and has been regarded breach of international obligations of the state in question in the realm of treaty and customary of international human rights. As such, both attribution and breach of international obligation, as two elements of internationally wrongful act have been realized and USA is regarded responsible in accordance with Articles 1 and 2 of ARSIWA 2001. USA as the wrongdoer state must provide a valid and persuasive Assurance of non-repetition (Article 30(b) of ARSIWA 2001), must compensate and provide satisfaction (Articles 36 and 37 of ARSIWA 2001). Satisfaction and Assurance of non-repetition must be valid and real and, in this situation, complete withdrawal of US forces from the region in question and specially Iraq, may make it achievable.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Martyr Soleimani
  • United States of America
  • Trump Administration
  • Breach of International Obligation
  • Internationally Wrongful Act
  • International Responsibility
مراجع
1)      ابراهیم­گل، علیرضا ،1392ش، اقدامات متقابل و مسئولیت بین­المللی ناشی از منافع جمعی، خرسندی.
2)      شاو، ملکم ،1394ش، حقوق بین­الملل: مسئولیت بین­المللی دولت و مسئولیت کیفری فردی، ترجمه اسماء سالاری، خرسندی.
3)      عابدینی، عبداله ، روزگاری، خلیل ،1393ش، حقوق مسئولیت سازمان­های بین­المللی: ترجمه متن و شرح مواد طرح کمیسیون حقوق بین­الملل سازمان ملل متحد، خرسندی.
4)      امیری، فاطمه ،1387ش، شیوه­های جبران خسارت در طرح مسئولیت بین­المللی دولت­ها (2001) با تکیه بر پرداخت غرامت مبتنی بر رویه قضائی بین­المللی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر سیدباقر میرعباسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
5)      زمانی، سیدقاسم ، میرزاده، مناالسادات ،1392ش، مسئولیت بین­المللی دولت­ها در قبال اعمال شرکت­های خصوصی از منظر رویه­ی قضایی و داوری بین­المللی، پژوهش حقوق عمومی، ش 40.
6)      زهرایی، مرتضی ،1383ش، ضمانت اجرای آراء داوری بین­المللی، مجله حقوقی بین­المللی، ش31.
7)      سبحانی، مهین ،1395ش، مرور زمان دعاوی قربانیان کاربرد سلاح­های شیمیایی جنگ عراق با ایران، پژوهش حقوق عمومی، ش 51.
8)      سیفی، سید جمال ،1373ش، وحدت مسئولیت «قراردادی و غیرقراردادی بین­المللی و آثار آن در حقوق معاهدات، تحقیقات حقوقی، ش 13 و 14.
9)      ضیائی بیگدلی، محمدرضا ،1383ش، نگرشی بر مسؤولیت بین­المللی ناشی از نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، پژوهش حقوق عمومی (پژوهش حقوق و سیاست سابق)، ش13.
10)  علاقه­بند حسینی، یونس ، یزدان­نجات، رزا ،1392ش، گسترش استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در آیینه حقوق توسل به زور و مخاصمات مسلحانه، مجله حقوقی بین­المللی، ش 48.
11)  گروه بین­الملل باشگاه خبرنگاران جوان ،1398ش، عراق: ترور سردار سلیمانی نقض حاکمیت ما بود»، 17 دی. قابل دسترس در: https://www.yjc.ir/00UCz1
12)  گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،1398ش، نامه ایران به رئیس شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل در پی ترور شهید سلیمانی، 14 دی. قابل دسترس در: https://www.yjc.ir/00UC2K
13)  لسانی، حسام­الدین ، منفرد، مهوش ،1396ش، تأملی بر مشورعیت سیاست کشتار هدفمند از  منظر حقوق بین­الملل بشردوستانه، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ش 2.
14)  محبی، محسن ، بذار، وحید ،1397ش، مفهوم استناد به مسئولیت بین­المللی با تأکید بر طرح کمیسیون حقوق بین­الملل (2001) ، مطالعات حقوق عمومی، ش 1.
15) Álvarez Ortega, Elena Laura (2015). “The Attribution of Responsibility to a State for Conduct of Private Individuals within the Territory of Another State”, InDert, vol. I, pp. 1-44.
16) Bordin, Fernando Lusa (2014). “Reflections of Customary International Law: The Authority of Codification Conventions and ILC Draft Articles in International Law”, International and Comparative Law Quarterly, vol. 63, pp. 535-567.
17) Crawford, James (2013). State Responsibility: The General Part, Cambridge University Press.
18) Fry, James D. (2014). “Attribution of Responsibility”, in André Nollkaemper, and Ilias Plakokefalos (edn.), Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge University Press, pp. 98-133.
19) Guardian (2015). “life as a Drone Operator: ‘Ever Stop on Ants and Never Give it Another Thought?’”, 18 November. Available at:
20) https://www.theguardian.com/world/2015/nov/18/life-as-a-drone-pilot-creech-air-force-base-nevada
21) Hannum, Hurst (1996). “The Status of the Universal Declaration of Human Rights in National and International Law”, Gerogia Journal of International and Comparative Law, vol. 25, pp. 287-398.
22) High Commissioner for Human Rights, Human Rights, Terrorism and Counter-terrorism, Office of the United Nations, Fact Sheet, no. 32.
23) Human Rights Committee (2018). CCPR/C/GC/36, General Comment No. 36 on Article 6 of the International Covenant on Civil and Political Rights, on the Right to Life.
24) ICJ (1949). Corfu Channel, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland v. Albania, Contentious Case.
25) ICJ (1992). Certain Phosphate Lands in Nauru, Nauru v. Australia, Contentious case.
26) ICJ (2001). LaGrand, Germany v. United States of America, Contentious case.
27) ILC (2001). Draft Articles on International Responsibility of States (ARSIWA).
28) ILC (2011). Report on the Work of its Sixty-third Session, A/66/10, UNGAOR 66th Sess., Supp. No. 10. Draft Articles on Responsibility of International Organizations (ARIO).
29) International Covenant on Civil and Political Rights (1966).
30) Islamic Republic News Agency (2020). “Envoy Terms IRGC commander’s Terror as “Terrorist, Criminal Act”, 04 January. Available at:
31) https://en.irna.ir/news/83619559/Envoy-terms-IRGC-commander-s-terror-as-terrorist-criminal-act
32) Kolb, Robert (2017). The International Law of State Responsibility: An Introduction, Edward Elgar Publishing.
33) Kramer, Cheri (2011). “The Legality of Targeted Drone Attack as US Policy”, Santa Clara Journal of International Law, vol. 9, pp. 375-398.
34) New York Times (2020). “U.S. Strikes Leader of Qaeda in Yemen”, 31 January. Available at:
35) https://www.nytimes.com/2020/01/31/world/middleeast/qaeda-yemen-alrimi.html
36) Panda, Ankit (2020). “After US Strike on Soleimani, China and Russia Co-ordinate at UN; Moscow and Beijing are increasingly taking Steps in Tandem  at the Security Council in Responding to US Actions”, 08 January. Available at:
37) https://thediplomat.com/2020/01/after-us-strike-on-soleimani-china-and-russia-coordinate-at-un/
38) Presstv (2020). “Who was Ghassem Soleimani?”, 04 January. Available at:
39) https://www.presstv.com/Detail/2020/01/03/615247/Qassem-Soleimani
40) Pugliese, Joseph (2011). “Prosthetics of Law and the Anomic Violence of Drones”, Griffith Law Review, vol. 20, pp. 931-961.
41) Reuter, Paul (1991). “Trois observations sur la codification de la responsibilité internationale des États pour faitillicit”, dans Mélanges Michel Virally (edn.), Le droit international au srrvice de la paix, de la justice et du développement, pedone.
42) Satkauskas, Rytis (2003). “A Bill for the Ocupants or an Issue to Negotiate: The Claims of Reparations for Soviet Occupation”, Baltic Yearbook of International Law, vol. 3.
43) Times of Israel (2020). “France, Russia and China Condemn Slaying of Soleimani as a Destabilizing Act”, 10 January. Available at:
44) https://www.timesofisrael.com/france-russia-and-china-condemn-slaying-of-soleimani-as-a-destabilizing-act/
45) UNGA (1948). Universal Declaration of Human Rights, Res. 217 A(III).
46) UNGA (2016). A/71/80, Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, Compilation of Decisions of International Courts, Tribunals and other Bodies, Report of the Secretary-General.
47) UNHRC (2010). A/HRC/14/24/Add. 6; Report of the Special Rapporteur on Extrajudicial, Summary or Arbitrary Execution Study on Targeted Killings, by Philip Alston.
48) UNRIAA (1938, 1941). Trail Smelter, United States of America v. Canada, vol. III.
49) Vermer-Kunzil, Annemarieke (2014). “Invocation of Responsibility”, in André Nollkaemper and Ilias Plakokefalos (edn.), Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge University Press.
50) https://www.icj-cij.org/en/list-of-all-cases (Last seen: 2020-01-13).
51) https://www.un.org/en/ (Last seen: 2020-01-13).
52) https://legal.un.org/ilc/guide/9_6.shtml (Last seen: 2020-01-13).
53) Ar.parliament.iq/2020/01/05/ (Last seen: 2020.04.27).
54) https://plink.ir/x04w4 (Last seen: 2020.04.27).
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 24
تیر 1399
صفحه 189-216
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار