آمریکایی‌سازی حقوق بین‌الملل و چالش‌های فراروی جامعه بین المللی: ترور هدفمند سردار قاسم سلیمانی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی،

2 دانشجوی دکتری رشته حقوق بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی

10.22091/csiw.2020.5214.1740

چکیده

بی‌تردید یکجانبه‌گرایی و آمریکایی­ سازی حقوق بین­ الملل که دو روی یک سکه‌اند، مهم‌ترین تهدید و چالش فراروی حقوق بین‌الملل مدرن در عصر پیش روست. تحمیل الگو و هژمونی حاکمیتی دولت ایالات متحد آمریکا بر قواعد حقوقی، رویه و عملکرد سازمان­ های بین­ المللی، بیش از هرچیز همبستگی تابعان حقوق بین­ الملل و روند جهانی شدن را در راستای تقویت منافع و امنیت ملی قدرت ­های بزرگ قربانی می­کند. روند فوق که سیاست و قدرت را بر حقوق برتری می­بخشد در دوران چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحد، دونالد ترامپ، به اوج خود رسیده و علی رغم مواجه شدن با اتهامی نظیر اتخاذ تدابیر ضد و نقیض در سیاست خارجی، سیاست­ های کلان ایالات متحد، به ویژه در عصر ترامپ، مبتنی بر عملکرد و رویه­ای کاملاً یک­دست و شفاف در قبال مقررات و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و محاکم قضایی و داوری بین‌المللی بوده است. در این میان رویداد تلخ ترور هدفمند سردار قاسم سلیمانی در 3 ژانویه 2020 میلادی که به دستور مستقیم دونالد ترامپ صورت گرفت، جلوه‌ای کامل از تلاش برای آمریکایی‌سازی حقوق بین‌الملل است. در این مقاله  با بهره­گیری از منابع کتابخانه­ ای و اینترنتی و استفاده از اسناد بین ­المللی، رویکرد آمریکایی­ سازی حقوق بین­ الملل و چالش­ های فراروی جامعه بین المللی مورد بررسی و مداقه قرار خواهد گرفت

تازه های تحقیق

نحوه تعامل و مواجهه ایالات متحده آمریکا با حقوق بین‌الملل در عصر دونالد ترامپ، این واقعیت تلخ را تقویت نمود که جامعه بین ­المللی با گذشت بیش از هفتاد سال از تشکیل نظام ملل متحد، هنوز از ثبات لازم برخوردار نیست و آسیب پذیری آن در روند رقابت میان حقوق با قدرت بیش از پیش نمایان است. چاره­ای جز پذیرش واقعیت فوق قابل تصور نیست، لیکن پذیرش و تسلیم در برابر یک وضعیت کاملا آنارشیک که قواعد تعیین کننده در آن یکسره سیاسی و غیر حقوقی است نیز قابل قبول نیست. نظام ملل متحد محصول و پیامد فروپاشی سیستم وستفالیایی به دنبال دو جنگ ویران­گر جهانی است و تکامل خود را در فرایند جهانی شدن استمرار می‌بخشد. در این دنیای جهانی شده ما، الگوی رئالیستی روابط بین ­المللی که قدرت و سیاست را برتر و بالاتر از هرچیز می‌داند، مدت­هاست که پشت سرنهاده شده است. جایگاه قواعد آمره، تعهدات عام الشمول و قواعد حقوق عرفی که می‌بایست برای همه دولت­ها الزام­ آور و علیه همه قابل اجرا باشد، این امر را بیش از پیش هویدا می­ سازد. در این شرایط پیشرفت و برقراری یک چارچوب مبتنی بر قانون اساسی برای جامعه بین­المللی که دربرگیرنده قواعدی عام و الزام­آور برای همه دولت­ها و تابعان حقوق بین­الملل است، دور از ذهن نیست. حال در چنین شرایطی، رویکرد خاص گرایی (استثناگرایی) ایالات متحده آمریکا که در تلاش است تا در وضعیتی که منافع ملی­اش اقتضا می‌کند، خود را از سیطره قواعد عام حقوق بین­الملل رهایی بخشد، هم­آوا با فرایند جهانی شدن و طبعا قابل پذیرش نیست.

مهم‌ترین راهبرد در جهت پیکار با این چالش فراروی حقوق بین‌الملل مدرن را می‌توان در تقویت منطقه‌گرایی در عین تاکید بر جهان­شمولی حقوق بین­الملل، پاسداشت فرایند جهانی شدن و چند جانبه‌گرایی معرفی نمود. با تشکیل یک فدرالیسم بین­ المللی می‌توان در برابر روند پرشتاب آمریکایی سازی حقوق بین­ الملل پایداری کرد و مانع افول و ضعف جامعه بین‌المللی شد. اعمال مستقیم قدرت به جای اجرای حقوق پیامدی جز سرکشی و قدرت‌نمایی ندارد و  اگر جانشین حاکمیت قانون شود، جامعه‌ بین‌المللی را به قهقرا برده، ثمره‌ تلاش سالیان دراز را به نابودی خواهد کشاند. این­که ایالات متحده خود را مسئول نظم جهان بداند، و از نقض حقوق بشر در یک کشور گرفته تا وجود پایگاه‌های تروریستی در کشور دیگر و یا دموکراتیک نبودن آن­ها، همه را دغدغه‌ی خود بداند و از سویی در مقام نظم دهنده جهان دست به قتل و ترور شخصیت‌های برجسته سیاسی و نظامی دیگر دولت‌ها بزند، موجب می‌شود حقوق بین‌الملل به کنار رانده شود و قدرت بر مناسبات بین‌المللی حاکم گردد.

رویداد تلخ شهادت فرمانده برجسته نظامی جمهوری اسلامی ایران سردار شهید قاسم سلیمانی نمایی آشکار از روندی است که ایالات متحده آمریکا بی محابا در قبال حقوق بین‌الملل و جامعه جهانی در پیش گرفته است. جمهوری اسلامی ایران و سایر دولت­ها باید به این نکته مهم توجه نمایند که عدم واکنش مؤثر در قبال ترور سردار سلیمانی که خود سالها در خط مقدم مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه ایستاده بود، می‌تواند تبعات خطرناکی در پی داشته باشد. سردار قاسم سلیمانی که فرمانده سپاه قدس به عنوان بخشی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و در واقع بخشی مهم از نیروی نظامی ایران بود، به دستور مستقیم  دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در خاک عراق به قتل رسید. شهادت سردار سلیمانی تجلی بارز تروریسم دولتی است، اقدامی که نه صرفاً تحت حمایت، بلکه با مباشرت یک دولت صورت پذیرفت. به ویژه دولت عراق که حملات موشکی تلافی‌جویانه ایران به پایگاه عین‌الاسد در تاریخ ششم ژانویه 2020، را فردای آن روز مورد اعتراض قرار داد و به عنوان نقض حاکمیت خود به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام نمود، باید به این نکته واقف باشد که عدم اعتراض جدی این دولت به آمریکا به علت ترور سردار قاسم سلیمانی در قلمرو تحت حاکمیت آن کشور، در آینده بهایی سنگین برای آن دولت و جامعه جهانی به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Americanization of International Law and Challenges Meeting International Community: Targeted Assassination of Major Gen. Qassem Soleimani

نویسندگان [English]

  • seyed ghasem zamani 1
  • Pouya Berelian 2
1  Professor, Department of Public and International Law, Faculty of Law and Political Science, Allame Tabataba’i University
2 P.H.D. Student of International Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University.
چکیده [English]

Undoubtedly, one of the most important threats and challenges to modern international law in the coming age is the Americanization of International Law by the United States. Imposing US government sovereignty and hegemony on the legal rules, procedure and performance of international organizations more than anything sacrifices the solidarity of international law advocates and the globalization process in line with strengthening the interests and national security of powers. The above process, which prefers politic and power over law,  has reached its peak during the 45th President of the United States, Donald Trump, and it has been based on the transparent operation and procedure regarding international laws, despite facing accusations such as adopting contradictory measures in foreign policy, major US policies, especially in the Trump era. In the meantime, the targeted assassination of Gen. Qassem Soleimani and his companions on January 3, 2020, ordered by Donald Trump, is considered as a comprehensive manifestation of the United States' attempt for Americanization of international law. In this article, through employing the library and internet resources and using international documents, the approach of the Americanization of International Law and challenges meeting international community would be examined and scrutinized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unilateralism
  • Americanization of International Law
  • International Law
  • Targeted Assassination
  • General Soleimani

مراجع

    1)     امیدی، علی، پوربافرانی، حسن، پورعلی، ایمان، 1395ش، مواجهۀ دو دیدگاه حقوقی: تحلیلی بر تعامل و تقابل جمهوری اسلامی ایران با شورای حقوق بشر سازمان ملل، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، ش3.
    2)     پژوهشکدۀ حقوقی شهر دانش ،1395ش، برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام) و قطعنامۀ 2231 شورای امنیت، تهران، مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
    3)     پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری،1395ش، برجام؛ سیاست‌ها و دستاوردها و الزامات، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی،چ1.
    4)     تسخیری، محمد صالح ، موسی زاده، رضا ،علیزاده، مسعود ،1397 ش،مطالعه تطبیقی خاص­گرایی­های حقوقی در قبال حقوق بین­الملل: معافیت­گرایی آمریکایی در برابر کثرت­گرایی اتحادیه اروپایی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، د48، ش1.
    5)     تهرانیان، مجید،1376ش، گفتمان قومی و بی نظمی نوین جهانی، یک دیدگاه جمع گرایانه ، در کتاب فرهنگ و رسـانه، انتشـارات سروش.
    6)     جعفری، رویا،1397ش، وضعیت حقوقی پناهندگان در حقوق بین‌الملل، تهران، انتشارات جنگل.
    7)     رمضانی قوام­آبادی، محمدحسین،1395ش، از شناسایی دولت فلسطین تا عضویت در دیوان کیفری بین­المللی، فصلنامه دولت­پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال دوم، ش 7.
8)    روحانی، حسن،1392ش، امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام،چ7.
9)    زیما، برونو و همکاران،1394ش، شرح مواد منشور ملل متحد، ترجمه هیبت الله نژندی منش و همکاران، انتشارات خرسندی.
10)    زمانی، سید قاسم، 1393ش، حقوق سازمان­های بین­المللی، موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی.
11)    ------------، 1398ش، ترور سردار، موشک­باران، عین الاسد، سرنگونی هواپیمای بوئینگ 737 :مثلثی در ترازوی حقوق بین الملل، نشریه داخلی مرکز مطالعات حقوق بین الملل مدرن، ش4.
12)    -----------، 1374ش، توجیه کاربرد غیرقانونی زور در قالب دفاع مشروع، مجله سیاست دفاعی، پژوهشکده علوم استراتژیک، دانشگاه امام حسین (ع)، ش 13.
13)    شجاعی زند، علیرضا،1382ش، دین و جهانیت، جهانی شدن، جهانی سازی و جهانگرایی در جهانی شدن و دین، فرصت هـا و چالش ها، دفتر اول، دبیرخانه دین پژوهان کشور.
14)    شهبازی، آرامش،1389ش، نظام حقوق بین­الملل وحدت در عین کثرت، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهردانش.
15)    شوایتزر، پیتر،1392ش، جنگ ریگان: داستان چهل سال مبارزه و پیروزی نهایی وی بر کمونیسم، ترجمه علیرضا عیاری، تهران، انتشارات اطلاعات.
16)    فتاحی زفرقندی، علی،1394ش، بررسی ابعاد حقوقی برجام در نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکدۀ شورای نگهبان.
17)    کاتبی، حسینقلی، 1336ش، «دولت و حاکمیت از نظر ژرژسل»، کانون وکلا، ش55.
18)    کدخدایی، عباسعلی،1381ش، «حوادث 11 سپتامبر و رویکرد نوین آمریکا به نظریه جنگ عادلانه»، نامه مفید، ش 32.
19)    گل محمدی، احمد ،1381ش، جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران ، نشر نی.
20)    نژندی منش، هیبت‌الله، 1386ش، دفاع مشروع در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری: تداوم یا توسعه؟، مجموعه مقالات نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در تداوم و توسعه حقوق بین‌الملل، انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد.
21)    نیک گهر ،عبدالحسین،1387ش، جهانی سازی دیگر، تهران، فرهنگ معاصر.
22) Albright, A. Stricker, A. & Kelleher-Vergantini, S. ,(2015), Analysis of the IAEA’s Report on the Possible Military Dimensions of Iran’s Nuclear Program ISIS Report.
23)  Anderson, Kenneth ,(2009), “Targeted Killing in U.S. Counterterrorism Strategy and Law, in Legislating the War on Terror: An Agenda for Reform 346”, Benjamin Wittes ed.
24)   Anderson, Scott R,,(2020), “The Law and Consequences of the Recent Airstrikes in Iraq”, available at: https://www.lawfareblog.com/law-and-consequences-recent-airstrikes-iraq.
25)   Alder, Murray Colin,(2013), The Inherent Right of Self-Defence in International Law, Springer Science+Business Media Dordrecht.
26)  Alston, Philip,(2011) “The CIA and Targeted Killings Beyond Borders”, 2 Harv. Nat’l Sec. J. 283.
27)   Baratta JP ,(2004), The politics of world federation. United Nations, UN reform, and atomic control (vol. 1). From world federalism to global control (vol. 2). Praeger, Westport
28)   Beard, Jack M., (2002),”America's New War on Terror: The Case for Self-Defense Under International Law”, 25 HARV. J. L. & PUB. POL'Y 559 .
29) Beres, Louis Rene,(1992), “On Assassination as Anticipatory Self-Defense: The Case of Israel”, Hofstra Law Review.
30)   Bjorge, Eirik ,(2014), the Evolutionary Interpretation of Treaties, Oxford, England, Oxford University Press.
31)   Black, I. and Roberts, D.,(2020) “ISIS Air Strikes: Obama’s Plan Condemned by Syria, Russia and Iran”, available at: www.theguardian.com/world/2014/sep/11/assad-moscowtehran-condemn-obama-isis-air-strike-plan.
32)  Blum, Gabriella, Philip Heymann,(2010), “Law and Policy of Targeted Killing”, 1 Harv. Nat’l Sec. J. 145.
33)   Bradford, A. & Posner, E. A. ,(2011), "Universal Exceptionalism in International Law", Harvard International Law Journal, 52 (1).
34)     Bubnytė, K. ,(2015), "Human Rights Universalism and Particularism in the Jurisprudence of Lithuanian Courts", Vilnius University, Lithuani
35)  Byman, D, (2006), “Do Targeted Killings Work?,Foreign Affairs” , Vol. 85.
36)  Cantwell, D. ,(2015), "A Tale of Two Kadis: Kadi II, Kadi v. Geithner & U.S.Counterterrorism Finance Efforts", Columbia Journal of Transnational Law, 53.
37)   Crawford James,(2012), Brownlie's Principles of Public International Law 8th Edition, Oxford University Press; 8 edition.
38)     Dinstein ,Yoram, (2011), War, Aggression and Self-Defense, Cambridge University Press, 5th ed.
39)    Elazar DJ ,(1998), Constitutionalizing globalization. The postmodern revival of confederal arrangement. Rowman & Littlefield, Lanham.
40)   Fabbrini, F. & Larik, J. ,(2013), "Dialoguing for Due Process: Kadi, Nada, and the Accession o the EU to the ECHR", The Leuven Centre for Global Governance Studies .
41)   Franck, Thomas M. ,(2001), “Terrorism and the Right of Self-Defense”, 95 AM. J. INT'L L. 839 .
42)       Guiora, Amos,(2004), “Targeted Killing As Active Self-Defense”, 36 Case W. Res. J. Int'l L. 319.
43)   Ignatieff, M. ,(2005), American Exceptionalism and Human Rights, In American Exceptionalism and Human Rights (pp. 1-26), United States of America, Princeton University Press.
44)   Haidar, Jamal Ibrahim ,(2016), Sanctions and Exports Deflection: Evidence from Iran, Munich, Economic Policy.
45)    Hoffmann, L. ,(2011), "Becoming Exceptional? American and European Exceptionalism and Their Critics: A Review", L'Europe en Formation, 1 n 359.
46)            Hollis, Duncan & Newcomer, Joshua ,(2009), "Political Commitments and the Constitution", Virginia Journal of International Law, Vol. 49, No. 3.
47)    Joyner, Daniel H. ,(2016), Iran’s Nuclear Program and International Law, Oxford, England, Oxford University Press, 1st Edition.
48)    Kunz, Josef L.,( 1947), “Individual and Collective Self-Defense in Article 51 of the Charter of the United Nations”, The American Journal of International Law Vol. 41, no. 4.
49)    MacFarquhar ,Neil,( 2002), “Arabs Approve an Offer to Israel With Conditions It has Rejected”, N.Y. TIMES, Mar. 29.
50)     McNab Molly , Megan Matthews,(2011), “Clarifying the Law Relating to Unmanned Drones and the Use of Force: The Relationships Between Human Rights, Self-Defense, Armed Conflict, and International Humanitarian Law”, 39 Denv. J. Int'l L. & Pol'y 661.
51)   Michael Ignatieff, ,(2005),American Exceptionalism and Human Rights, Princeton University Press.
52)    Nolte, G. & Aust, H. P. ,(2013), "European exceptionalism", Global Constitutionalism (Cambridge University Press), 2 (3).
53)            O'Connell, Mary Ellen, (2001), “Lawful Responses to Terrorism”, JURIST, Sept. 18, available at http://www.jurist.law.pittedu/forum.
54)   O'Connell, Mary Ellen,( 2002) "American Exceptionalism and the International Law of Self-Defense",  Scholarly Works. Paper 776.
55)   Plaw A.,( 2008), Targeting Terrorists: A License to Kill? Ethics and global politics, Ashgate publishing Ltd.
56)   Orr, Andrew C.( 2011), “Unmanned, Unprecedented, and Unresolved: The Status of American Drone Strikes in Pakistan Under International Law”, 44 Cornell Int'l L.J. 729.
57)    Ruys Tom, (2014), “Of Arms, Funding and “Nonlethal Assistance” Issues Surrounding Third-State Intervention in the Syrian Civil War, 13 Chinese Journal of International L.aw.
58)  Schmitt ,Michael ,(2014),” Legitimacy versus Legality Redux: Arming the Syrian Rebels”, 7 "Journal of National Security law and Policy".
59)   Shaw, M, (2004), INTERNATIONAL LAW, Cambridge University Press, Cambridge.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار