تنوع فرهنگی داوران و قضات در رسیدگی‌های داوری و قضائی بین‌المللی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی؛ داور دیوان دعاوی ایران- ایالات متحده.

چکیده

یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری نظام فکری در رسیدگی‌های قضایی و داوری بین‌المللی، ملاحظات فرهنگی قضات و داوران این عرصه است. در واقع، افراد مذکور به جهت پیشینۀ آموزشی و فکری خاصی که در آن پرورش یافته‌اند، دارای «فرهنگ حقوقی» خاصی می‌شوند و در نتیجه از مجرای آن به تمام پدیده‌های حقوقی نظر می‌کنند. از آن‌جا که این فرهنگ‌ها با یک‌دیگر تفاوت‌ها و تشابه‌های دور و نزدیکی دارند، تلاقی نظر و عمل این قضات و داوران با یک‌دیگر به نوعی تنوع یا تشابه فرهنگی در اشتغال قضایی بین‌المللی دامن می‌زند. نوشتار حاضر- در مقام تبیین این مفهوم و تحلیل نقش آن در داوری بین‌المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری- حاکی از آن است که تنوع فرهنگ حقوقی در عرصۀ بین‌المللی به شکل‌گیری زبانی خاص می‌انجامد که بازیگران این عرصه به واسطۀ آن به کنش‌های ارتباطی گوناگون می‌پردازند. آگاهی و برخورداری از این زبان مشترک می‌‌تواند به تفهیم و تفاهم بهینه مسائل حقوقی ذیربط در عرصۀ نظری و کاربردی بیانجامد.

تازه های تحقیق

یکی از اصول مقبول تمام نظام‌های حقوقی، از جمله نظام حقوق بین‌الملل، آن است که قضات و داوران در رسیدگی‌های قضایی و داوری باید ضمن اِعمال قانون حاکم بر قضیۀ در دست بررسی، در اتخاذ تصمیمات خود بی‌‌طرفی پیشه نمایند. در این میان اما باید در نظر داشت که این بدان معنا نیست که افراد مذکور با ذهنی خالی و بدون پیش‌زمینه وارد رسیدگی‌ها می‌شوند. در واقع، قضات و داوران نیز- مانند تمام مردمان- در انجام کار خود، به نحوی فرهنگ و پیشینۀ فرهنگی- اجتماعی خود را وارد عرصه می‌کنند. مطابق این نظرگاه، بررسی فرهنگ قضات و داوران و همچنین تنوع آن- مطابق تنوع موجود در فرهنگ‌های حقوقی مختلف- در فهم و بررسی رسیدگی‌های قضایی و داوری بین‌المللی ضرورت می‌یابد.

در زمینۀ داوری بین‌المللی که متشکل از داوران مختلف از سراسر جهان است، بی‌تردید تنوع فرهنگی در نوع نگاه و تلقی داوران تأثیر می‌گذارد و آن‌ها را از یک‌دیگر متمایز می‌کند. به علاوه، این فرهنگ‌ها در مواجهه با یک‌دیگر به شکل‌گیری فرهنگی منحصربه‌فرد در حوزۀ داوری بین‌المللی منتهی می‌شوند و عملاً نوعی یک‌نواختی و وحدت را در زبان داوری بین‌المللی شکل می‌دهند. در چنین فضایی می‌توان پذیرفت که وجود تنوع فرهنگی در زمینۀ داوری بین‌المللی از یک سو می‌تواند عامل مخرّب و تشتّت‌انگیز باشد و به «تفرّق»[1] در آراء داوری بین‌المللی بینجامد، و از سوی دیگر، خود، می‌تواند باعث انعطاف داوری گردد و آن را با مقتضیات مختلف در اوضاع و احوال متفاوت سازگار نماید.

در زمینۀ دادگستری بین‌المللی و به طور خاص، در سیاق دیوان بین‌المللی دادگستری نیز تنوع فرهنگی از مجرای انتصاب قضات اختصاصی توسط طرفین اختلاف ممکن می‌شود. از این قضات که صرفاً برای پرونده‌ای خاص به کار گرفته می‌شوند، انتظار می‌رود که پیام‌آور فرهنگ حقوقی خاصِّ دولت ناصب باشند و بتوانند قضات دیگر دیوان را با مقتضیات قومی، ملی، ایده‌ئولوژیک دولت مذکور آشنا نمایند تا از این طریق امکان همزبانی بیشتر حاصل گردد. با این همه، روند نصب قضات اختصاصی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که دولت‌ها عموماً ترجیح می‌دهند به جای نصب قضات اختصاصیِ بومی، به انتخاب حقوق‌دانان معروف بین‌المللی بپردازند تا از این طریق بتوانند هیأت قضات را تحت تأثیر نظر آن‌ها قرار دهند. به نظر می‌رسد که این رویه نه تنها یکی از فلسفه‌های اصلی وجود قضات اختصاصی را از اثر انداخته است، بلکه مانعی جدید در مسیر توسعۀ تنوع فرهنگی در دیوان بین‌المللی دادگستری نیز محسوب می‌شود.

 

[1]. fragmentation

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cultural Diversity of the Arbitrators and Judges in International Arbitral and Judicial Proceedings

نویسنده [English]

  • Seyed Jamal Seifi
Associate Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University; Arbitrator of the Iran-United States Claims Tribunal.
چکیده [English]

One of the main factors in the formation of thought system in international litigation and arbitration is the cultural considerations pertaining to judges and arbitrators. That is to say, due to their educational and cultural backgrounds, judges and arbitrators obtain a particular legal culture, which leads them to consider legal matters through the prism of their cultural background. Cultures may have close similarities with each other or may be distant from one another. The intersection of opinions and actions of judges and arbitrators with each other and with other actors, contributes to a form of cultural diversity or similarity in international judicial practice. The present article– in explaining this concept and analyzing its role in international arbitration and in the proceedings of the International Court of Justice- attempts to suggest that diversity of legal cultures leads to formation of a specific language in its own turn, through which actors in this field engage in various communicative exercises. Awareness and knowledge of this common language can lead to a better understanding of relevant legal issues in theory and practice.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Diversity
  • International Arbitration
  • Culture of Arbitration
  • International Court of Justice
  • Political Preferences

مراجع

آشوری، داریوش، 1380 ش، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران، نشر آگاه.
آریانپور، امیر حسین، 1388 ش، زمینه جامعه‌شناسی، (اگ برن و نیم کف)، تهران، نشر گستره.
جعفری، محمد تقی، 1379 ش، فرهنگ پیرو فرهنگ پیشرو، تهران، موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
سیفی، سید جمال، 1389 ش، دیوان بین‌‌المللی دادگستری رکن اصلی قضائی ملل متحد، مجموعه مقالات همایش نقش دیوان دادگستری بین‌‌المللی در تدوین و توسعه حقوق بین‌‌الملل، تهران، انجمن مطالعات ملل متحد.
Abi-Saab, George, (1997), “The Portrait of the Jurist as a Judge”, in C Peck & R S Lee (Eds.), Increasing the Effectiveness of the International Court of Justice: Proceedings of the ICJ/UNITAR Colloquium to Celebrate the 50th Anniversary of the Court (1997) 171.
Anand, R. P., (1956), “The Role of Individual and Dissenting Opinions in International Adjudication” International and Comparative Law Quarterly (ICLQ), 14, 788.
Brower, Charles & Massimo, Lando, (2020), ‘Judges Ad hoc of the International Court of Justice’, Leiden Journal of International Law, Vol. 33.
Fadlallah, Ibrahim, (2009), “Arbitration Facing Conflicts of Culture”, Arbitration International, 25(3).
Fassbender, Bardo, (2019), Statute of the International Court of Justice, Ch. I. Organization of the Court, Article 9, Oxford Scholarly Authorities on International Law (OSAIL).
Kolb, Robert, (2013), The International Court of Justice, Hart Publishing.
Lauterpacht, Hersch, (2011), The Function of Law in the International Community, Oxford University Press.
Lauterpacht, Hersch, (1958), The Development of International Law by the International Court, Stevens & Sons Limited.
Moses, Margaret L., (2008), The Principles and Practice of International Arbitration, Cambridge University Press.
Palchetti, Paolo, (2020), ‘Judges Ad Hoc at the International Court of Justice A Means for Enhancing Regional and Legal Systemic Diversity in the Composition of the Court?’, in Baetens Freya, (ed), (2020) Identity and Diversity on the International Bench Who is the Judge?, Oxford University Press.
Posner, Eric & de Figueiredo, Miguel, (2004) "Is the International Court of Justice Biased?", John M. Olin Program in Law and Economics Working Paper No. 234.
Prott, Lyndel, (1979), The Latent Power of Culture and the International Judge, Abingdon: Professional Books Ltd.
Renteln, Alison, (1998), “Cultural Bias in International Law”, American Society of International Law Proceedings, Vol. 92.
Rosenne, Shabtai, et al., (2006), The Law and Practice of the International Court 1920-2005; 4th Edition, Vol. III. Procedure, London: Martinus Nijhoff.
Rosenne, Shabtai, (1985), The Law and Practice of the International Court of Justice, Second Revised Edition, Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.
Rubinstein, Javier, (2004), "International Commercial Arbitration: Reflections at the Crossroads of the Common Law and Civil Law Traditions Perspective", Chicago Journal of International Law, Vol. 5.
Shahabuddeen, Mohamed, (1996), “Precedent in the World Court”, Cambridge: Cambridge University Press.
Schill, Stephan, (2011), ‘System-Building in Investment Treaty Arbitration and Lawmaking’, German Law Journal, 12(5).
Seifi, Jamal, (2020), ‘Legitimacy of Investor- State Arbitration: Addressing Development Bias Among International Arbitrators’ in Baetens, Freya (ed); Identity and Diversity on the International Bench Who is the Judge?, Oxford University Press.
Swigart, Leigh, (2016), “National Judge: Some Reflections on Diversity in International Courts and Tribunals”, 42 McGeorge L. Rev.
Trakman, Leon & Montgomery, Hugh, (2017), ‘The ‘Judicialization’ of International Commercial Arbitration: Pitfall or Virtue?’, Leiden Journal of International Law,
Vol. 30.
United Nation: Report of the Informal Inter-Allied Committee on the Future of the Permanent Court of International Justice, American Journal of International Law (AJIL), Vol. 39. No. 1. Supplement: Official Documents (Jan- 1945), 1-56.
Yusuf, Abdulqawi, (2013), “Diversity of Legal Traditions and International Law”, Cambridge Journal of International and Comparative Law, 2(4), 681-703.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 35
فروردین 1402
صفحه 191-214

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار