مطالعه تطبیقی پذیرش شخص حقوقی به‌عنوان داور

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، تهران، ایران.

3 استادیار گروه حقوق، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، تهران، ایران.

چکیده

داوری همواره به دو شیوه مرسوم، موردی و سازمانی، توسط اشخاص حقیقی انجام می‌شده؛ لیکن اخیراً موضوع داوری شخص حقوقی مطرح شده است. به این معنا که شخص حقوقی به‌عنوان داور عمل کند، نه مقام ناظر یا اداره‌کننده، بلکه رأی داوری به نام او صادر شود. داوری شخص حقوقی در نظام‌های حقوقی جایگاه یکسان و مشخصی ندارد. هدف پژوهش این است با بررسی تطبیقی، تصویر شفافی از جایگاه شخص حقوقی و محدودیت‌های آن در ایفای نقش به‌عنوان داور ارائه دهد. روش تحقیق به‌صورت توصیفی‌تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و با مراجعه به قوانین، اسناد بین‌المللی، کتب و مقالات صورت گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد در پذیرش داوری شخص حقوقی بین نظام‌های حقوقی اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی کشورها به‌صراحت داوری را مختص شخص حقیقی می‌دانند. قانون نمونه آنسیترال و کنوانسیون نیویورک و برخی کشورها با رویکرد باز، امکان پذیرش داوری شخص حقوقی را ایجاد کرده‌اند. طبق نتایج، اگر مقررات حاکم بر داوری، مقررات کشوری باشد که محدودیتی برای داوری شخص حقوقی ایجاد نکرده است، شخص حقوقی می‌تواند به‌عنوان داور انجام وظیفه کند و اگر مقررات کشوری باشد که داوری شخص حقوقی را نمی‌پذیرد، ممکن است با ضمانت اجراهایی مثل فسخ رأی یا عدم امکان اجرای آن روبه‌رو شود.

تازه های تحقیق

نظام‌های حقوقی در خصوص شرایط داور مقررات متفاوتی دارند. برخی به‌صراحت داور را شخص حقیقی دانسته‌اند. بسیاری از قوانین این صراحت را ندارند و توصیف مختصری از داور و شرایط لازم آن ارائه می‌کنند و در تفسیر قانون اختلاف‌نظر هست. در قانون نمونه آنسیترال و کنوانسیون نیویورک، محدودیتی در پذیرش داوری شخص حقوقی وجود ندارد؛ ولی با ارجاعاتی که قانون نمونه به قانون حاکم بر داوری داده ممکن است داوری شخص حقوقی در نظام حقوقی که با آن مخالف است، در معرض ابطال قرار گیرد و اگر ابطال نشود اجرای آن به‌موجب کنوانسیون نیویورک مانعی ندارد. اگر طرفین خواهان داوری شخص حقوقی باشند بهتر است قانون شکلی حاکم بر داوری را قانونی که موافق داوری شخص حقوقی است، تعیین کنند تا رأی شخص حقوقی از فسخ در امان بماند. به جهت حفظ فرایند داوری معمولاً کشورهایی مقر داوری مطلوبی هستند که کمترین سخت‌گیری را در داوری دارند، مثل قانون آلمان.

با توجه به اینکه داوری اساساً بر پایه توافق و آزادی اراده طرفین است، باید تلاش نمود تا حد ممکن اعتبار موافقت‌نامه داوری حفظ و از ایجاد خدشه در آن به خاطر مسائل جانبی و فرعی پرهیز شود. هنگامی که طرفین دعوا در انتخاب قواعد حاکم بر ماهیت دعوا تا حدی آزاد هستند که می‌توانند قوانین و مقررات حقوقی را کنار بگذارند و مقرر کنند که بر اساس عدل و انصاف بین آن‌ها حکم داده شود، چه ایرادی دارد که در مسائل شکلی نیز از این آزادی بهره برده و شخص حقوقی را به‌عنوان داور انتخاب کنند؟ شایسته است نظام‌های حقوقی با احترام به آزادی اراده طرفین، در مسیری هماهنگ با قانون نمونه آنسیترال و کنوانسیون نیویورک گام بردارند و فضا را برای ورود شخص حقوقی به این حوزه فراهم نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A comparative study of accepting a legal entity as an arbitrator

نویسندگان [English]

  • Abdul Hossein Shirov Khozani 1
  • soroor mahamedi 2
  • Rahim Pilvar 3
1 Full professor, Department of Law, University of Tehran (Pardis Farabi), Tehran, Iran.
2 Phd Student in Private Law,University of Tehran (Pardis Farabi), Tehran, Iran.
3 Assistant professor, Department of Law, University of Tehran (Pardis Farabi), Tehran, Iran.
چکیده [English]

Arbitration is always done in two conventional ways, case and organizational, by natural persons, but recently the issue of legal person arbitration has been raised. Meaning a legal person acts as an arbitrator, not supervising or administering, but the arbitration award is issued in his name. Legal person, as an arbitrator does not have same and specific position in legal systems. In this article, we intend to provide a clear picture of the position of a legal entity and limitations in playing the role of an arbitrator through comparative analysis. This research is of theoretical type and the data collection is library and has been done by referring to enacted law, international documents, books and articles. The findings show that there is difference of opinion between legal systems regarding acceptance of legal entity arbitration. Some countries explicitly consider arbitration exclusive to a natural person. The UNCITRAL model law, the New York Convention, and some countries have created the possibility of accepting legal entity arbitration with an open approach. The research results show if the applicable law does not limit arbitration of a legal entity, the legal entity can perform its duties as an arbitrator and if the applicable law does not accept the arbitration of a legal entity, it may be faced with the legal sanctions such as annulment of the award or the impossibility of its execution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitrator
  • Capacity
  • Legal entity
  • Legal systems
  • Iran

مراجع

اسمعیلی، مسعود (1395 ش). داوری اشخاص حقوقی، چهارمین کنفرانس بین‌المللی علوم مهندسی و انسانی.
جهانی میجانی، وحید؛ سراجی، مصطفی؛ فرخی، منصور (1402 ش). «آیین دادرسی هیئت شبه قضایی اجرای اسناد در پرتو دادرسی منصفانه در حقوق ایران و انگلستان»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره ۳، شماره 10.
حیاتی، علی عباس (1397 ش). آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: نشر میزان، چاپ ۶.
حق‌شناس، علی‌محمد؛ سامعی، حسین؛ انتخابی، نرگس (۱۳۹۸ش). فرهنگ معاصر هزاره، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ ۱۶.
خدابخشی، عبدالله (1400ش). حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ ۸.
شیروی خوزانی، عبدالحسین (1399). داوری تجاری بین‌المللی، تهران: انتشارات سمت، چاپ ۱۰.
شیروی خوزانی، عبدالحسین (1۴۰۰ش). قانون مدنی چین، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ ۱.
صفار، محمدجواد (1395ش). شخصیت حقوقی، تهران: انتشارات بهنامی، چاپ ۲.
محمدی، غفار؛ حسینی، سیده معصومه (۱۴۰۰ش). «داوری اشخاص حقوق با نگاهی بر شرایط داور در فقه اسلامی»، نشریه مطالعات حقوق شهروندی، شماره 21.
مظفری، مصطفی؛ میرزایی مقدم، مرتضی (1399ش). امکان‌سنجی داوری اشخاص حقوقی با تکیه‌بر رویه قضایی، فصلنامه رأی، مطالعات آرای قضایی، شماره 332.
 
References
Andrews, N. (2018). The Three Paths of Justice Court Proceedings, Arbitration, and Mediation in England, Second Edition, International Commercial Arbitration.
Cusa, E. (2009). The Company as Institutional Arbitrator in Italian Law—Setting an International Trend? Reprinted from International Arbitration Law Review, Issue 6, Sweet & Maxwell, 100 Avenue Road Swiss Cottage, London, NW3 3PF (Law Publishers).
Drahozal, C.R. (2008). Busting Arbitration Myths, Kansas law review, Vol. 56,
Eidenmoller, H, &Varesis, F. (2020). What is an arbitration? Artificial intelligence and the vanishing human arbitrator, New York University Journal of Law and Business, 17(1), 49-94. SOURCE: Content Downloaded from HeinOnline.
Gaillard, F. (1999). Goldman on International Commercial Arbitration, edited by Emmanuel Gaillard and John Savage, Published by Kluwer Law International, P.O. Box 85889, 2508 CN The Hague, The Netherlands.
Iglesia, A, Alberto, F, Iñigo, Q, Lucía, M, Chaidin, S, & Cuatrecasas, S.C. (2022). Gar know how commercial arbitration Spain, Almagro, 9 Madrid, www.schoenherr.eu.
John Sutton, D.S.T, & Gill, J. (2002). Russell on Arbitration 22nd ed, Sweet & Maxwell Ltd, ISBN13: 9780421661004.
Lionnet, A. (2007). Arbitration in Germany, Foerster + Rutow Rechtsantwalte,    
www.fr_lawfirm.de,p.7/9.
Mezinárodní, A. S. P. R. (2017). International and Comparative Law Review, Palacký University Olomouc Faculty of Law Czech Republic, In cooperation with DE Gruyter Open, Bogumiła Zuga 32A Str, 01-811 Warsaw, Poland
Miron, R, & Roșu, C. (2020). The legal person as an arbitrator in international and national arbitration proceedings, Curentul juridic, Romania.
Pisacane, G, Murphy, L, & Zhang, C. (2016). Arbitration in China, Rules & Perspectives, Springer.
Rubino Sammaranto, M. (2001). International Arbitration Law and Practice, Kluwer Law International, 2nd edition, the Netherlands.
Rysav, L. (2017). The Autonomy of the Parties` Free Will and its limits when selecting n Arbitrator, Faculty of law, Palacky University Olomouc, Czech Republic.
Řeháčková, S. (2014). Legal Status of an Arbitrator in International Arbitration, Thesis Palacký University Olomouc, Faculty of Law, Olomouc.
Respondek, A. (2014). Arbitration in Germany, the American review of international arbitration Center for International Commercial and Investment Arbitration.Vol 25 N.2, Columbia law school.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار