نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران،تهران، ایران.
چکیده
تازه های تحقیق
اصل عدم مداخله مفهوم گسترده‌ای دارد که از ممنوعیت توسل به زور تا اعتراض و صدور یک بیانیه علیه یک دولت را شامل می‌شود. بنابراین اگر عدم مداخله را خلاصه حقوق بین‌الملل بدانیم، بیهوده نگفته‌ایم. منشور ملل متحد صراحتی در اصل عدم مداخله ندارد، ولی در عصر منشور، اساسنامه سازمان‌های متعدد بین‌المللی اعلامیه‌های مجمع عمومی و برخی معاهدات دوجانبه و چندجانبه با درج اصل عدم مداخله زمینه‌ای را فراهم آوردند که دیوان در رأی نیکاراگوئه عدم مداخله را جزئی از حقوق بین‌الملل عرفی توصیف کرده است.
اصل عدم مداخله و اصل ممنوعیت توسل به زور مطلق نبوده و دارای استثنائاتی هستند. حق دفاع مشروع جمعی و فردی در صورت حمله مسلحانه علیه یکی از اعضای ملل متحد بر اساس ماده 51 منشور و اقدامات شورای امنیت برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ازجمله این استثنائات است. در کنار این دو استثناء باید از رضایت یک دولت و دعوت وی برای ورود نیروهای مسلح دولت خارجی در جهت سرکوب مخالفان و شورشیان داخلی نیز نام برد. همچنین مبنای نوظهور دیگری هم تحت عنوان مسئولیت حمایت مطرح شده که بر اساس آن در مرحله اول هر کشوری وظیفه حمایت از شهروندان خود را بر عهده دارد و اگر نخواهد یا نتواند این حمایت را انجام دهد، این مسئولیت بر دوش جامعه بین‌المللی قرار خواهد گرفت. ظهور گروه تروریستی داعش در عراق و پیشروی سریع این گروه، نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، تسلط بر مناطق بزرگی از این سرزمین و انجام جنایت‌های گوناگون جنگی، جنایت علیه بشریت و حتی نسل‌کشی در این کشور موجب حیرت شد. بر این اساس به درخواست عراق ائتلافی علیه این گروه شکل گرفت. همچنین عراق از برخی کشورها همچون ایران به‌طور خاص درخواست مداخله (به‌صورت کمک مستشاری نظامی و...) نمود.
تحقیق حاضر به بررسی این موضوع هم پرداخت که در چارچوب اصل عدم مداخله و ممنوعیت توسل به زور چگونه می‌توان مداخله در عراق را توجیه نمود. تمام کشورهایی که در عملیات ائتلاف علیه داعش در عراق شرکت داشته‌اند و ازجمله ایران به‌طور روشن بیان داشته‌اند که این حق را مطابق با قانون بر اساس رضایت ابرازشده از جانب دولت عراق دارا هستند. حقوق بین‌الملل به دولت‌ها اجازه می‌دهد که به درخواست کمک خارجی برای برقراری نظم و قانون در دولت درخواست کننده پاسخ دهند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
One of the fundamental principles of international law is the principle of non-intervention in the internal affairs of States, whether militarily or non-militarily. According to this principle, no State is permitted to interfere in the affairs of another. However, there are exceptions to this rule, under which intervention in a State, under specific circumstances and for particular reasons, may be considered lawful and legitimate. This article examines the substance of the non-intervention principle and its exceptions, with particular emphasis on intervention upon the invitation of the government of the target State—either by another State or by international organizations—and the legal implications of such a request. The study concludes that although the principle of non-intervention generally prohibits interference in other States, the existence of recognized exceptions, particularly intervention by invitation, can legitimize such acts under international law. The article further provides a case study of intervention in Iraq, especially following the emergence of ISIS and other insurgent groups, analyzing the strategic policies of various States—including the Islamic Republic of Iran—in this context.
کلیدواژه‌ها [English]
آقایی، قاسم (1383). «مداخله بشردوستانه از ممنوعیت تا ضرورت». مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال ۲، شماره 11.
اکبری، سید محمد (1378). «اصل عدم مداخله». مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال ۱، شماره 1.
تیشه‌یار، ماندانا (1384). «بررسی پیامدهای حضور ناتو در همسایگی ایران با تأکید بر تحولات عراق». مجله مجلس و پژوهش، سال ۱۲، شماره 47.
رکنی، علیرضا (1372). مداخله در امور داخلی دولت‌ها و حقوق بین‌الملل عمومی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
زمانی، محمدعلی (1391). دعوت به مداخله، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محسن عبداللهی، دانشگاه شهید بهشتی).
زیما، برونو، هافمایستر، جان، نولته، گئورگ و سایرین (1394). شرح منشور سازمان ملل متحد، ترجمه و ویراستاری زیر نظر هیبت‌الله نژندی‌منش، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی.
شایگان، فریده (1392). «مداخله بر اساس دعوت در ناآرامی‌های داخلی از منظر حقوق بین‌الملل؛ با تأکید بر قضیه بحرین». فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، سال ۱، شماره 4.
صادقی، دیدخت (1390). «تحول در مفهوم اصل عدم مداخله در حقوق بین‌الملل». فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال ۴، شماره 16.
صفایی، سید حسین (1366). «مداخله در امور کشورهای دیگر از دیدگاه حقوق بین‌الملل». مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، سال ۳، شماره 9.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا، گودرزی، محمدحسن، عبدالحسینی، محمد و سایرین (1394). آراء و نظریات مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
عزیزی، ستار (1390). «بررسی مشروعیت دعوت از مداخله خارجی در مخاصمات داخلی: با تأکید بر رأی دیوان در قضیه فعالیت‌های نظامی در سرزمین کنگو». فصلنامه پژوهش حقوق، سال ۱۳، شماره 33.
قیاسوندی، فاطمه و ترکاشوند، جلال (1396). «آمریکا، جنگ‌های نیابتی و امنیت خاورمیانه». فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ۷، شماره 4.
کاسسه، آنتونیو (1370). حقوق بین‌المللی در جهانی نامتحد. تهران: انتشارات دفتر خدمات حقوق بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول.
کلیار، آلبر کلود (1368). نهادهای روابط بین‌الملل. ترجمه و تحقیق: هدایت‌الله فلسفی. تهران: نشر نو. چاپ اول.
لاچینانی، سجاد (1395). «مسئولیت حمایت و مشروعیت مداخله بشردوستانه». فصلنامه سیاست، سال ۳، شماره ۱۱.
محمدی، عقیل (1392). «نسبت اصل عدم مداخله در حقوق بین‌الملل معاصر و اصل حمایت از مستضعفین در اسلام». مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره ۵، شماره ۱.
موسوی، سید فضل‌اله و حاتمی، مهدی (1386). «مداخله بشردوستانه؛ نقض قاعده یا استثناء سوم». فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۳۷، شماره ۱.
موسی‌زاده، رضا (1378). حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه. چاپ دوم.
میر محمدی، سید مصطفی (1391). اصل عدم مداخله در اسلام و حقوق بین‌الملل. قم: انتشارات دانشگاه مفید. چاپ
اول.
میر محمدی، سید مصطفی (1401). «مداخله بر اساس دعوت در حقوق بین‌الملل و استعانت از غیرمسلمانان: درنگی بر امارت نوپیدای اسلامی در افغانستان». مجله پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره ۹، شماره ۲.
References
Brownlie, Ian (1963). International law and the use of force by states. Oxford university press.
Noltte, Georg (1999). Intervention upon invitation: use of force by foreign troops in internal conflicts at the invitation of a government under international law. springer.
Encyclopedia of public International law (1983). North Holland Company. Vol. 3.
Karine Bannelier (2016). Military Interventions Against ISIL in Iraq, Syria and Libya and the Legal Basis of Consent. Leiden Journal of International Law. Issue 3, Vol. 29.
Ghali, Boutros (1992). An Agenda for peace. United Nations. U.N Doc. A/47/277.
Nolte, Georg (2015). Intervention by Invitation. Max Planck Encyclopedia of Public International Law. Oxford Public International Law. Oxford University Press.
Siddhartha Patel, David (2015). "ISIS in Iraq: What We Get Wrong and Why 2015 Is Not 2007 Redux", Middle East brief, No. 87.
Stephen Biddle, Jeffrey A. Friedman, Stephen Long (2012). Civil War Intervention and the Problem of Iraq. International Studies Quarterly.
Wippman, David (1995). Treaty-based intervention: who can say no?. the university of Chicago law review. Vol. 62.
Case concerning armed activities on the Territory of the Congo Democratic Republic of the Congo v. Uganda Judgment of 19 December 2005.
Case concerning military and paramilitary activities in and against Nicaragua Nicaragua v. United States of America Merits Judgment of 27 JUNE 1986.
agreement between the United States of America and the Republic of Iraq on the withdrawal of United States forces from Iraq and the organization of their activities during their temporary presence in Iraq, 2008
Corfu Channel (United Kingdom v. Albania), Merits, Judgment, I.C.J. Reports 1949.
General Assembly Resolution adopted [Adopted on a Report from the Sixth Committee A/8082] 2625 XXV. Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United Nations.
Draft articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, 2001.
General Assembly Resolution 2105 XX, 20 December 1965, Implementation of the declaration on the granting of independence to colonial countries and peoples.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله