نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

• پرویز باقری

دانشیار گروه حقوق دانشگاه ایلام، ایران.

چکیده

ره‌آورد دنیای سایبر و فناوری‌های نوین هرچند مزایا و محاسن بی‌شماری را به حیات بشر بخشیده است، بااین‌حال، تهدیدگر زیست فضای مجازی و یکی از حق‌های مالکیت معنوی به نام حجاب تلقی می‌گردد. از آنجایی که حجاب به مفهوم پوشش بیرونی و عفاف به معنای پوشش درونی نقش به‌سزایی در امنیت اجتماعی و روانی جامعه ایفا می‌نمایند، لذا بایستگی شناسایی و حمایت آن به‌مثابه یک حق مالکیت معنوی ضرورتی دوچندان می‌یابد. به‌علاوه شناسایی و حمایت از حجاب و عفاف در مقام احترام به حریم خصوصی و رعایت آن امری پیشگیرانه در وقوع آسیب‌های اجتماعی است. میانی اسلامی نیز تبرج در انظار عموم را، بدان جهت که دلربایی جمال انسانی و کمال واقعی را به‌عنوان یک حق معنوی در معرض آسیب قرار می‌دهد، مورد نهی قرار داده است. از منظر تطبیقی و به‌ویژه حقوق کامن‌لا نهادهای تضعیف علامت تجاری و سوءاستفاده از علامت تجاری ثبت نشده دیگری در قوانین پیش‌بینی شده که می‌تواند ضمانت اجرای مناسبی در راستای حمایت از صاحبان ایده‌های خلاقانه همچون حجاب و عفاف باشد. مقاله حاضر به مدد روش تحلیلی توصیفی تلاش می‌نماید تا نقش حمایتی قانون از حجاب و عفاف به‌مثابه یک حق مالکیت معنوی و حریم خصوصی را مورد مداقه قرار دهد.

تازه های تحقیق

حق مالکیت پدیدآورندگان آثار به‌ویژه صاحبان ایده‌های خلاقانه در حوزه حجاب و عفاف هم در زمره حق معنوی و هم در شمار حق اقتصادی بایستهٔ حمایت قانونی می‌باشند. در این راستا ضرورت دارد تا سیاست‌گذاران و قانون نویسان تمهیداتی فراهم نمایند تا امکان بهره‌برداری مادی از ثمره تلاش و کوشش پدید آورنده اثر در انحصار صاحب آن قرار گرفته و تکثیر و انتشار و یا انتقال آن به عموم بدون کسب اجازه پدید آورنده ممنوع باشد. حقوق مالکیت معنوی و محصولات فکری که بر اساس ایده و فکر خلاقانه تولید شده باشند، ارزش اقتصادی داشته و منافعی را هم برای فرد و هم برای جامعه به ارمغان می‌آورد. لذا اطلاق عنوان کار بر روی تولید آثار فکری ازجمله ایده‌های خلاقانه حوزه حجاب و عفاف صحیح است. بنابراین با توجه به ضرورت‌های اجتماعی و حمایت نخبگان از این حقوق، باید طبق اصل سیره عقلا به مشروعیت آن حکم داد. حمایت قانونی از طراحان مُد و لباس، به رسمیت شناختن حق مالکیت معنوی آنان و اعطای گواهی‌نامه حق مالکیت معنوی به ایشان هم موجب امنیت روانی جامعه می‌گردد و هم اقدامی مؤثر در راستای ساماندهی پوشش در اجتماع خواهد شد.

لازم است تا سیاست‌گذاران حقوقی، ضعف قانون در شفافیت، به‌روز شدن، پیش‌بینی ضمانت اجراهای قوی، بازدارندگی و شمول و در مواردی بازنگری در قوانین را که از مهم‌ترین نیازهای مالکیت معنوی در حوزه حجاب و عفاف به شمار می‌روند را در دستور کار خود قرار دهند. از طرفی، استفاده از فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی، کاربست بلاک چین، ایجاد مرجع آنلاین تخصصی ارائه مشاوره، و نظارت مستمر بر محتواهای بارگذاری شده در عرصهٔ حجاب و عفاف ازجمله ضرورت‌های سیاست‌گذاری فنی حوزه مالکیت معنوی است که نیازمند توجه سیاست‌گذاران است.

توجه به این دو مقوله مهم در ارتقای امنیت،‌ افزایش آگاهی و کشف موارد نقض حقوق مالکیت معنوی مؤثر است. از طرفی اجرای سیاست‌های درست درزمینهٔ فرهنگ‌سازی،‌ تربیت نیروهای متخصص و پیوستن به معاهدات الزام‌آور بین‌المللی، بخش اعظمی از مشکلات حوزه حقوق مالکیت معنوی را مرتفع می‌سازد. به مدد دخیل نمودن منابع اقتصادی و فرهنگی کشور و الزام بین‌المللی می‌توان خیلی از کژ رفتاری‌ها و دردهای حقوق مالکیت معنوی به‌ویژه در حوزه پوشش را التیام بخشید.‌ مضافاً آنکه آموزش مفهوم مالکیت معنوی و کاربرد آن در بستر رسانه‌های جدید و طرح مباحث اخلاقی و شفاف‌سازی حدود اخلاق نیز می‌تواند گام مؤثری درزمینهٔ حل مسائل و مشکلات حقوق مالکیت معنوی باشد. اگرچه وجود اینترنت باعث شده است تا پتانسیل نقض حقوق طراحان مد افزایش پیدا کند، بااین‌حال با توجه به گسترش فناوری‌های دیجیتال، ادله الکترونیکی و قراردادها در حوزه پوشاک نیز
باید ازنظر قانون‌گذار معتبر و در صورت سرقت و کپی‌کاری قابل پیگرد قانونی باشد. ضرورت دارد تا سازمان‌های متولی حمایت از حق مالکیت معنوی همچون سازمان مالکیت معنوی، کارگروه ساماندهی مُد و لباس کشور و بنیاد ملی مربوطه و سایر متولیان باید تلاش نمایند تا در شرایطی که کپی‌برداری از الگوهای خارجی و داخلی باصرفه جو محوری پیوند خورده و نبود حمایت‌های قانونی جدی از مالکیت معنوی حوزه مُد و لباس خدشه‌دار گردیده است، نقش مؤثر خود را ایفا نمایند.

کلیدواژه‌ها

• حجاب
• عفاف
• حق
• مالکیت معنوی
• حریم خصوصی

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

Intellectual Property Right & the Hijab Arena Analysis with Comparative Approach

نویسنده [English]

• Parviz Bagheri

Associate Professor, Department of Law, University of Ilam, Iran.

چکیده [English]

Although the development of cyber space and new technologies has brought countless advantages and merits to human life, but it is considered a threat to the life of cyber space and one of the rights of intellectual property called hijab. Since hijab as an outer covering and chastity as an inner covering play a significant role in the social and psychological security of the society, so it is necessary to recognize and support it as an intellectual property right. In addition, identifying and supporting hijab and chastity in the position of respecting privacy and observing it is a preventive measure in the occurrence of social harm. Islamic teachings also forbid showing off in public, as it harms human beauty and real perfection as a spiritual right. From a comparative point of view, and especially the common law, trademark weakening and abuse of other unregistered trademarks are provided in the laws, which they can be an appropriate sanction in order to support the owners of creative ideas such as hijab and chastity. The present article, with the help of descriptive-analytical method, tries to highlight the protective role of the law on hijab and chastity as a right of intellectual property and privacy.

کلیدواژه‌ها [English]

• hijab
• chastity
• right
• intellectual property
• privacy