نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• رضا حسین گندمکار ¹
• سمانه نجفی ²

¹ دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران .

² دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

چکیده

حجاب از فروع دین است مؤثر در اجتماع و مورد توجه خاص و عنایت علما دین و جامعه دینی و از مسلمات و ضرورت‌های اسلام است و آیات و روایات زیادی به‌وضوح بر آن دلالت دارند. همچنین، مقررات حقوق موضوعه هم ضمانت اجراهای خاصی برای تخطی از حجاب در نظر گرفته است. سؤال اصلی این پژوهش این است که از منظر معرفتی و تربیتی در نظام اسلامی، مبنا و ضرورت حجاب و ضمانت اجرای حقوقی تخلف از آن چیست؟ در پاسخ، با روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیدیم که هدف اساسی دین، تربیت و رشد انسان و قیام به قسط و سیر او به‌سوی خداوند است. حجاب از لوازم و مقدمات رشد آدمی به شمار می‌آید و با این دید، وسعت و حدود آن و لزوم رعایت آن از سوی زن و مرد نیز مشخص می‌شود. هدف دین و حکومت دینی ایجاد زمینه رشد انسان وصول به سعادت اخروی و لازمه این هدف پاک‌سازی جامعه از هرگونه آلودگی مزاحم و مانع رشد انسان است. شارع مقدس در کنار بسترسازی محیط سالم و سازنده و تزکیه و تعلیم انسان‌ها با بینات و کتاب و میزان با هر نوع فساد و انحراف برخورد می‌نماید و در نظام حقوقی ضمانت اجراهای مدنی و کیفری برای تخطی از آن وضع شده است. حجاب ویژه زن و مرد و برای تعدیل و کنترل عواطف و تمایلات و ایجاد مصونیت و حضور فعال زن و مرد در جامعه بوده و موجب حذف بسیاری از گناهان و مفاسد و زمینه وصول قرب الهی است. در جهان‌بینی غرب بر مبنای اومانیسم و فردگرایی و اصل لذت‌گرایی و اصالت جسم انسان به‌ویژه زن در حد یک ابزار تنزل می‌یابد و با مظاهر پوشش که منافی این اصل باشد، مبارزه می‌شود.

تازه های تحقیق

حجاب در لغت و اصطلاح به‌عنوان پوشش و مانع نگاه بر زیبایی‌های زنان و پوشیدن بدن به‌جز کفین وجه اطلاق می‌شود. حجاب متأثر از جهان‌بینی و ارزش‌ها است، از نگاه اعتقادی و دینی انسان دارای استعدادهای مختلف و متضادی است و این استعدادها برای انسان مسئولیت می‌آورد و باید آن‌ها را در مسیر رشد و تعالی به کار گیرد و هدر دادن و استفاده نادرست از آن‌ها موجب مسئولیت است «لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ». هدف اساسی نظام اسلامی رشد و تعالی انسان بر پایه قسط است وظایف ادیان آسمانی به خصوص دین مبین اسلام قیام انسان‌ها بر اساس قسط است و این انسان برخاسته مقسط نیازمند مسیری است که جز سیر الی الله نمی‌تواند آن را سیراب سازد. پس باید حرکت کند آن هم حرکتی به‌سوی تعالی، لذا دنیا مسیر و گذرگاه و ممر است و محل ماندن و گندیدن نیست، بلکه محل تجارت و بهره‌برداری در مسیر بی‌نهایت الی الله است «خُذُوا مِن مَّمَرِّکُمْ لِمَقَرِّکُمْ». در این مسیر تمام حرکت و توجه به سمت الله است. هیچ‌کس حق ندارد سنگ راه دیگران شود و اسلام به طرق مختلف با این موانع برخورد می‌کند، ازجمله موانع بدحجابی است.

اسلام و حکومت اسلامی با ایجاد بینش و معرفت عمیق و ریشه و شخصیت دادن به انسان‌ها و تبدیل و ترکیب استعدادها و دادن ملاک و تعلیم انسان‌ها را از قیدوبند شهوات آزاد و این نیروها را در خدمت راه بی‌نهایت انسان به کار می‌گیرد. اسلام و حکومت اسلامی در راستای تضمین حرکت به‌سوی تعالی و رشد افراد و ایجاد بستر لازم و پاکیزه برای این حرکت با هر نوع مانع و مزاحم برخورد می‌کند. حجاب از ضروریات دین اسلام و رعایت آن واجب است.

حجاب شامل پوشش،گفتار، رفتار، نگاه و فکر نیز می‌شود. حکومت اسلامی وظیفه رشد و زمینه سعادت اخروی انسان‌ها را دارد برای این منظور با تمامی مظاهر فساد و تباهی ازجمله بی‌حجابی باید مبارزه کند و می‌تواند افراد را به رعایت حجاب الزام کند. بی‌حجابی حرام وظیفه دولت جلوگیری از عمل حرام است. حجاب دارای آثار فردی و اجتماعی گوناگون مفیدی است. قانون اساسی جمهوری اسلامی تحت تأثیر تعالیم متعالی اسلام اهداف عالیه‌ای برای انسان ترسیم و دولت را مکلف به ایجاد محیط سالم برای رشد و تعالی انسان نموده و در مقابل موظف به مبارزه با هر نوع پلیدی و آلودگی نموده است و در قوانین عادی با مظاهر فساد ازجمله بدحجابی برخوردهای کیفری نموده است و حسب مورد مجازات نقدی، شلاق، حبس و مجازات انتظامی در نظر گرفته است. در جوامع دیگر با بی‌حجابی مشکل حجاب رفع نشده است، بلکه استعدادهای انسانی به هدر و هرز رفته است. در نگاه غربی انسان فاقد مقصدی غیر از این جهان مادی است. اصل لذت‌گرایی و لذت‌جویی است و اصالت با انسان و تن است و سعادت در برخورداری هرچه بیشتر از لذت مادی است. جامعه عاریتی و فرضی است و نباید مانع ارضا امیال فرد شود. بر مبنای اقتصاد سرمایه‌داری اصالت با مصرف کردن و مصرف شدن است. ارزش زن به نمایش دادن زیبایی‌های اوست و روانشناسی جنسی تعیین‌کننده لباس است. علی‌رغم پیش‌بینی برابری افراد در برابر قانون و آزادی‌های عقیدتی در قوانین و معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی در عمل افراد مسلمان به دلیل پوشش خاص خود نه‌تنها مورد حمایت نیستند، بلکه به طرق گوناگون مورد آزار و اذیت پلیس، مقامات اداری و دیگر شهروندان این کشورها قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

• حجاب
• حدود حجاب
• ضرورت حجاب
• زیربنای حجاب
• ضمانت اجرای حجاب

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

Study of Hijab with Legal and Epistemilogic Approach in Iraninan and Western Law

نویسندگان [English]

• rezahosin gandomkar ¹
• Samaneh Najafi ²

¹ Associate Professor of Private Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran.

² Master's Student in Private Law, Faculty of Law, University of Qom.

چکیده [English]

Hijab is one of the branches of religion, it is effective in society and it is the subject of special attention and care of religious scholars and religious community, and it is one of the certainties and necessities of Islam, and many verses and Hadiths clearly indicate it. The provisions of the satutue law also provide special sanction for violating Hijab. The main question of this research is that from an epistemological and educational perspective in the Islamic system, what is the basis and necessity of Hijab and the legal sanction of its violation? In response, with the descriptive and analytical method, we came to the conclusion that the fundamental goal of religion is to educate and develop man, and to rise to righteousness and his path towards God. Hijab is considered one of the necessities and prerequisites for human growth, and from this perspective, its scope and limits, and the necessity of observing it by both men and women, are also determined. Purpose of religion and the religious government is to create a basis for human development and to achieve happiness in the hereafter and the prerequisite of this purpose is to clean the society from any pollution that disturbs and hinders human growth. In addition to creating a healthy and constructive environment and cultivating and educating people, with evidence, Quran, and standards, Holy lawyer deals with any kind of corruption and deviation, and in the legal system has enacted civil and criminal sanctions for violatating it. Hijab is special for men and women to moderate and control their emotions and passions and to create immunity and for the active presence of men and women in the society, and it causes the removal of many sins and corruptions and is the basis for attaining divine nearness. In the Western worldview based on humanism, individualism, the principle of hedonism and the originality of the human body, especially women's, is reduced to the level of a tool and manifestations of clothing that contradict this principle are fought against.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hijab
• scope of Hijab
• necessity of Hijab
• foundation of Hijab
• sanction of of Hijab