نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• حیدر پیری ¹
• مهدی هوشیار ²

¹ استادیار حقوق بین الملل عمومی، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

² استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، واحد شیراز، شیراز، ایران

چکیده

قرارداد ذمه یکی از نهادهایی است که ریشه در آموزه‌های فقهی دارد و بر اساس آن انسانها از لحاظ حقوقی به سه دسته مسلمانان، غیر‌مسلمانان ذمی و غیرذمی تقسیم می‌شوند؛ در این میان، دسته اخیر از هیچ حقوقی برخوردار نیستند. به رغم آنکه در قانون اساسی اشاره‌ای به قرارداد ذمه نشده، اما در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، نهاد قرارداد ذمه در نظام کیفری ایران برقرار شده است. این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که بقای قرارداد ذمه از منظر نظام حقوقی ایران و نظام حقوق بین‌‌الملل چه تأثیری در برخورداری غیرمسلمانان به عنوان اقلیت از حقوق طبیعی و قانونی دارد؟ آیا پذیرش بقا و موضوعیت قرارداد ذمه، در تضاد با معاهدات بین‌المللی حقوق بشر نمی‌باشد؟ با تتبع در آموزه‌های حقوقی، اسناد و رویه قضایی، نویسندگان بر این ایده هستند که قرارداد ذمه به ساختارهای جامعه سنتی اسلامی تعلق دارد که بنا به مصالحی در گذشته امضای شریعت را دریافت کرده است اما در عصر حاضر بین قواعد این نهاد فقهی با قواعد حقوق بشری در حمایت از اقلیت‌ها که بر پایه اصل برابری، منع تبعیض، حق موجودیت و حفظ هویت فرهنگی شکل گرفته تعارضات ماهوی و شکلی اساسی وجود دارد. از این رو، ضروری است قانونگذار در اصلاحات بعدی قانون مجازات اسلامی، با نگاهی جدید به قرارداد ذمه و احکام آن خاتمه دهد و معاهدات بین‌المللی پذیرفته شده را (مطابق با ماده 9 قانون مدنی که در حکم قانون عادی هستند) بر اقلیت‌ها اعمال نماید.

کلیدواژه‌ها

• اقلیت
• اهل ذمه
• قرارداد ذمه
• قانون مجازات اسلامی
• موازین فقهی
• حقوق بشر

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

Divergence of the Islamic Penal Code with Human Rights Norms by Revival of the Zemmah Contract; Critical Analysis in the framework of Minorities Rights

نویسندگان [English]

• Heidar Piri ¹
• Mehdi Hooshyar ²

¹ Assistant Professor of Public International Law, law Department, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.

² Assistant Professor, law Department, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.

چکیده [English]

The Zemmah Contract is one of the institutions the origin of which goes back to the Jurisprudence Standards upon which human are legally divided into three categories; Muslims, Zemmah non-Muslims and non-Muslim. Meanwhile, the latter has no rights. Although there is no mention of the contract in the 1979 Constitution, but the Islamic Penal Code 2013 has established the contract in the Iranian penal system. This article seeks to answer the question: Does the Contract has any effect on the enjoyment of legal and natural rights of minorities from the perspective of international law in the one hand and Iranian legal system on the other? The other question is whether acceptance of the Zemmah contract can be in conflict with international human rights treaties or not? The main argument is that the Contract which is belonging to the cultural structures in traditional Islamic society and received the signature of Sharia law has fundamental differences with the structures of modern times. However, there are substantive and procedural conflicts between the Zemmah contract and human rights rules in protection of minorities which are based on the principle of equality, non-discrimination, the right to existence and preservation of cultural identity. Hence, it is necessary for the Legislator to terminate the Zemmah contract and its rulings in the next amendments of the Penal Code and apply international treaties rules to the minorities in accordance with Article 9 of the Civil Code which has the force of law.

کلیدواژه‌ها [English]

• Minority
• Ahl-e Zemmah
• The Zemmah Contract
• Jurisprudence Standards
• New Islamic Penal Code
• International Law