پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

فرایند پذیرش مقالات

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

اطلاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

مبنای مسؤولیت مدنی تولیدکنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات؛ مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، اسلام، امریکا و اتحادیه اروپا

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بازنشسته دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و استاد کنونی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

بررسی مبنای مسؤولیت مدنی تولیدکنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات در حقوق امریکا و اتحادیه اروپا نشان می­دهد برای گروه نخست مسؤولیت محض مقرر شده، اما در خصوص مبنای مسؤولیت ارائه‌دهندگان خدمات همچنان نظریه‌ی تقصیرِ اثبات‌شدنی حاکم است و پیشنهاد اماره‌ی تقصیر برای مسؤولیت آنان هنوز پذیرفته نشده است. با وجود این تمایل دکترین و دادگاه­ها بر این است که اثبات تقصیر آنان را تسهیل نمایند. در نظام حقوقی ما قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان حکم واحدی برای تولیدکنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات در نظر گرفته است. اگر چه ماده (2) به صراحت در زمینه‌ی مبنای مسؤولیت آنها تعیین تکلیف نکرده است و آن را به سایر قوانین، قرارداد و عرف ارجاع داده است که از آن بر می­آید قانونگذار بر مسؤولیت مبتنی بر تقصیر نظر داشته است. در حقوق اسلام، مسؤولیت محض تولیدکنندگان کالا با متون فقهی و آرای فقهای امامیه سازگاری بیشتری دارد. در مقابل، برخی از روایات و فتاوا در زمینه‌ی ضمان اجیر بیانگر اماره مسؤولیت ارائه‌دهندگان خدمات است که اثبات عدم مسؤولیت بر عهده خود آنان قرار داده شده است. از این رو، پیشنهاد می‌شود قانونگذار ضمن اصلاح قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، مسؤولیت محض تولیدکنندگان کالا و اماره مسؤولیت ارائه‌دهندگان خدمات را شناسایی نماید و رویه قضایی نیز تا اصلاح قانون، مسؤولیت بدون تقصیر تولیدکنندگان کالای معیوب و اماره مسؤولیت عرضه‌کنندگان خدمات را با توجه به انطباق آن با مبانی فقهی و ضرورت حمایت از مصرف‌کنندگان و نیز پیش‌بینی آن در بعضی از قوانین پراکنده برقرار سازد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study on the Civil Liability Foundation of Goods Producers and Services Providers in Iranian, Islamic ,American and European Union Law

نویسندگان [English]

  • Seyed Hossein Safaee 1
  • Hadi Shabani Kandsari 2

چکیده [English]

Abstract
Scrutiny of the civil responsibility basis of goods producersandservices providers in American andEuropean Union law shows that strict liability is presumed for the first group. However, theory of fault is yet considered for service providers and presumption of fault has not yet been accepted although tendency of the courts and doctrine is toward facilitation the process of fault proving. Under Consumer Protection Act of Iran, there is no fundamental difference between the civil responsibility of goods producers and service providers. Although Article 2 of the Law has not determined it explicitly by referring it merely to the other Laws, previous dealings between the parties and to relevant commercial custom and practice which implied that it is based on the fault responsibility. Under Islamic law, the theory of strict liability is more comfortable with Imamieh jurisprudential texts and thoughts. In contrast, according to some traditions (Revayaat) and decrees (Fatawa) about responsibility of the hired worker, liability presumption is considered for the services providers. Hence, it is suggested that the Iranian legislator should amend the Consumer Protection Law by recognizing the strict liability for goods producers and presumption of liability for services providers and also it is suggested that before new enacting Jurisprudence should recognize it due to the general Jurisprudential theories and consumers legal protection necessity and also providing for it in some sparse Laws.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Islam
  • international environmental law
  • international human rights instruments
  • integrity law
  • environmental law
مراجع
1. استون، فردیناند اف.، 1388ش، نهادهای اساسی حقوق ایالات متحده امریکا، ترجمه سیدحسین صفایی، تهران، جنگل، چ2.
2. استون، فردیناند اف.، 1345ش، «مسؤولیت سازندگان و فروشندگان کالای معیوب»، ترجمه سیدحسین صفایی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش1.
3. اصفهانى [مجلسى دوم]، محمد باقر، 1406ق، ملاذ الأخیار، قم، کتابخانه آیه­الله مرعشى نجفى، چ1، ج11.
4. بابایی، ایرج، 1381ش، «بررسی عنصر خطا در حقوق مسؤولیت مدنی ایران»، پژوهش حقوق، ش7.
5. بهرامی احمدی، حمید، 1390ش، «تحول جهانی مبنای مسئولیت مدنی به سوی مبنای نفی ضرر»، فصلنامه حقوق، ش2.
6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1387ش، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، چ4، ج1.
7. حلّى [علامه]، حسن بن یوسف، 1413ش، قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ1، ج3.
8. ———، 1414ق، تذکره الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چ1، ج15.
9. ———، 1420ق، تحریر الأحکام، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چ1، ج5.
10. حلی [محقق]، جعفر بن­حسن، 1408ق، شرائع الإسلام، قم، اسماعیلیان،. چ2، ج2.
11. خمینى [امام]، سیدروح­اللّه، بی­تا، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چ1، ج2.
12. خویى، سیدابوالقاسم، بی­تا، مصباح الفقاهه، بی­جا، بی­نا، بی‌چا، ج3.
13. رستمی، هادی و شعبانی کندسری، هادی، 1395ش، «احراز رابطه سببیت با تأکید بر قانون مجازات اسلامی 1392»، پژوهش حقوق کیفری، ش15.
14. روحانى، سیدصادق، 1412ق، فقه الصادق(ع)، قم، دارالکتاب، چ1، ج19.
15. سیستانى، سیدعلى، 1417ق، منهاج الصالحین، قم، دفتر آیه­الله سیستانى، چ5، ج2.
16. شریف مرتضى، على بن حسین، 1415ق، الانتصار، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چ1.
17. صدوق، محمد بن علی، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چ2، ج3.
18. صفایی، سیدحسین، 1391ش، «مبنای مسؤولیت مدنی پزشک با نگاهی به لایحه جدید قانون مجازات اسلامی»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش58،
19. ———و رحیمی، حبیب­الله، 1393ش، مسؤولیت مدنی: الزامات خارج از قرارداد، تهران، سمت، چ6.
20. طوسى[شیخ]، محمد بن ­حسن، 1387ق، المبسوط، تهران، المکتبه المرتضویه علیه‌السلام، چ3، چ3.
21. ———، 1407ق، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چ4، ج7و10.
22. عاملى[شیخ حرّ]، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، چ1، ج19.
23. عاملی(شهید ثانی)، زین­الدین، 1413ق، مسالک الأفهام، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه، چ1، ج5و12.
24. فاضل لنکرانى، محمد، 1418ق، تفصیل الشریعه: الدیات، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام، چ1.
25. ———، 1424ق، تفصیل الشریعه: الإجاره، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام، چ1.
26. ———، 1428ق، القواعد الفقهیه، قم، مهر، چ1.
27. کلینى، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، ج5، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چ4، ج5.
28. کاتوزیان، ناصر، 1387ش، الزام­های خارج از قرارداد: مسؤولیت مدنی، تهران، دانشگاه تهران، چ8، ج1.
29. کاشف الغطاء نجفی، محمدحسین، 1359ق، تحریر المجله، تهران-قم: مکتبه النجاح، چ1، ج3.
30. قمی، میرزاابوالقاسم، بی­تا، «تصرف المالک مع تضرر الغیر به»، مجله فقه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ش13.
31. محقق داماد، سیدمصطفی، 1385ش، قواعد فقه: بخش مدنی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چ12.
32. مراغی، عبدالفتاح، 1418ق، العناوین الفقهیه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چ1، ج2.
33. مفید، محمّد، 1413ق، المقنعه، قم، کنگره هزاره شیخ مفید، چ1.
34. موسوی بجنوردی، سیدحسن، 1419ق، القواعد الفقهیه، قم، نشرالهادی، چ1، ج4.
35. نجفى، شیخ­محمدحسن، 1404ق، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث­العربی، چ7، ج27.
36. هاشمى شاهرودى، سیدمحمود، با همکاری جمعی از پژوهشگران، 1423ق، موسوعه الفقه الإسلامی، قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، چ1، ج9.
37. Cavaliere, A., (2004) Product Liability in the European Union: Compensation and Deterrence Issues, European Journal of Law and Economics, vol.18.
38. Goodman, M., (1983), “Strict Liability and the Professional Service Transaction”, Insurance Counsel Journal, vol.50.
39. Hodges, Christopher J. S., (2000), “Product Liability in Europe: Politics, Reform and Reality”, William Mitchell Law Review, vol.27.
40. Le Tourneau, Ph. et Cadirt, L., (2002), Droit de la responsabilité et des contrats, Paris, Dalloz.
41. Le Tourneau, Ph., ( 2005), Responsabilité civile professionelle, Paris, Dalloz, 2éme éd.
42. Mangnus, U. & Micklitz, H-W., (2004), Comparative Analysis of National Liability Systems for Remedying Damage Caused by Defective Consumer Service, A Study Commissioned by European Commission, at:.europa.eu/consumers/archive/cons.../ liability/reportd_en.pdf
43. Morgan, F. W., (1987), “Strict Liability and the Marketing of Services vs. Goods: A Judicial Review”, Journal of Public policy & Marketing, vol.6.
44. Prosser and Keeton on Torts, (by William Lloyd Prosser; W. Page Keeton; Dan B. Dobbs; Robert E. Keeton & David G. Owen), (1984), West Publishing Co, 5th ed.
45. Stephenson, G. & Clark, P., (1987), Commercial and consumer law, London, Blackstone, 2nd ed.
46. Vandal, G., (1983-84), “Applying Strict Liability to Professionals: Economic and Legal Analysis”, Indiana Law Journal, vol.59.
47. Weatherill, S., (2005), EU Consumer Law and Policy, Edward Elgar Publishing, 2nd ed.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 6
دی 1394
صفحه 43-66
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار