تقنین مشترک کشورهای اسلامی در حوزه حقوق بشردوستانه

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، مرکز تحصیلات تکمیلی پیام نور تهران

چکیده

کشورهای اسلامی به‌دلیل وجود اشتراکات فراوان درمنابع الهام‌بخش، زمینه بالقوه‌ای را برای همگرایی در موضوعات مختلف دارند. یکی از این موارد، همگرایی از طریق کاربست ابزارهای حقوقی به­ویژه «تقنین مشترک» می‌باشد. تقنین مشترک می‌تواند به دو صورت بین‌المللی (معاهده) یا داخلی (قانون مصوب پارلمان) صورت پذیرد. مسأله اصلی در نوشتار پیش‌رو عبارت است از این که آیا کشورهای اسلامی می‌توانند در زمینه حقوق بشردوستانه، اقدام تقنینی مشترکی بنمایند؟مذاهب مختلف اسلامی، در زمینه احکام و فتاوای مربوط به زمان جنگ و رفتار نظامیان نسبت به افراد، اماکن و اهداف غیرنظامی اشتراکات فراوانی دارند. این اشتراکات، به‌گونه‌ای است که می‌توان بر پایه آن، اقدام به تقنین مشترک نمود. در این مقاله، با تأکید بر وحدت منابع حقوقی کشورهای اسلامی و سایر زمینه‌هایی که وجودشان در وصول به تقنین مشترک، یاری می‌رساند موانع پیش‌رو به‌ویژه در رابطه با چالش‌های هنجاری نیز بررسی شده است.  بر اساس این نوشتار، تقنین مشترک در موضوع­ حقوق بشردوستانه، ضمن رفع خلاء حقوقی داخلی کشورهای اسلامی (به‌دلیل نداشتن آیین‌های قانونمند برای رفتار نظامیان)، منافع متعددی را در عرصه حقوق بین‌الملل نصیب ایشان می‌گرداند. همچنین خنثی­نمودن تبلیغات نادرست در زمینه احکام اسلام و مسأله­ی اسلام­هراسی نیز از نتایج این اقدام، به‌حساب می‌آید. در نتیجه، با توجه وحدت تاریخ، فرهنگ و منابع حقوقی و امکان رفع یا کاهش اثرگذاری موانع موجود، با توجه به وجود برخی سازوکارهای رسمی و غیررسمی لازم در جهان اسلام، قانون­گذاریِ مشترک در این رابطه به عنوان یک نیاز ضروری و دست‌یافتنی ارزیابی می‌گردد.

تازه های تحقیق

آنچه در این نوشتار پردازش و تحلیل شد، لزوم توجه به تقنین مشترک در حقوق بشردوستانه توسط کشورهای اسلامی بود. ضمن بررسی زمینه‌های تسهیل‌کننده­ی دستیابی به این هدف، چالش‌های هنجاری و موانع عینی دستیابی به آن نیز مورد توجه و بحث قرار گرفت. به‌نظر می‌رسد با توجه به وجود احکام اسلامی غنی در زمینه حقوق بشردوستانه و عمل مسلمانان به بخش عظیمی از احکام، با توجه به تجربیات مورد اشاره در این نوشتار، چالش‌های یادشده را می‌توان با ظرفیت‌سازی در یک دوره‌ میان‌مدت، پشت‌سر گذاشت.

همچنین به‌نظر می‌رسد با توجه به ظهور منازعات مسلحانه داخلی و بین­المللی در جهان اسلام و تنوع و تعدد دولت‌ها و گروه‌های درگیر در جنگ، لزوم اقدامی فراملی در سطح کشورهای اسلامی، ضرورتی اجتناب­ناپذیر است. از این‌رو تلاش برای تقنین مشترک در هر یک از سطوح سه‌گانه­ی یادشده، با هر انداره از موفقیت، برای کشورهای اسلامی امری مطلوب و ضروری ارزیابی می‌شود. با توجه به نیاز جهان اسلام - چه در سطح نخبگانی و چه در سطح عموم مردم - به حکمفرمایی اخلاق اسلامی به رفتار نظامیان نسبت به افراد، اماکن و اهداف غیرنظامی، باید آمادگی کافی برای ارائه راهکار در جهت پاسخ به این نیاز با ابزارهای حقوقی فراهم آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Common Legislation in Islamic Countries on Humanitarian Law

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Habibnezhad 1
  • Mohammad Saleh Taskhiri 2
1 (Assistant Professor, Faculty of Law, Tehran University, Farabi College
2 PhD Student of International Law in PNU University of Iran-Tehran
چکیده [English]

    There are many potentials in Islamic countries legal systems to pace toward legal integration. One of them is common resources of law which can be used to have “Common Legislation”. Common Legislation can take place in forms of inter-governmental (treaties) or internal (approved acts by parliaments). The main question here, is that whether the Muslim States can take common legislative measures on humanitarian law? Various Islamic schools (Mazaheb) have communal resources, regulations and verdicts in the realm of humanitarian law which can be used to have a common legislation. In result, this article is to analyze the common legislation of Islamic countries on humanitarian law: necessity, possibility, barriers and normative challenges facing in this regard. According to this article, Common legislation in the Islamic countries and Muslim world, yields many benefits specially to frustrate Islam phobia. According to this article, common legislation in Muslim World on humanitarian law would be necessity any also available because of many possibilities such as common history, culture, resources and removability of barriers or reducing their influence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Humanitarian Law
  • Common Legislation
  • Islamic Umma
  • legal Integration
  • War Law

مراجع

 

1-        رابطه العالم الاسلامی المجمع الفقه الاسلامی، 2004م، بی­چا، القرارات المجمع الفقهی بمکة المکرمة»، السعودیه العربیه.
2-        سادات اخوی، سیدعلی 1385ق، قاعده قانون مطلوب‌تر به‌عنوان ضابطه حل تعارض میان معاهدات حقوق بشری، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش72.
3-        لطفی، عبدالرضا و دیگران 1391ش، بررسی تحقیقی حقوق بشردوستانه در منابع اسلامی و اسناد بین‌المللی: اشخاص موردحمایت در مخاصمات مسلحانه، ج1، چ2، تهران، مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه.
4-        مشهدی، علی و تسخیری، محمدصالح، 1394ش، بایسته‌های حقوق سازمان‌های بین‌المللی، چ2، تهران، نشر خرسندی.
5-         Al-Zuhili, Wahbeh (2005), “Islam and international law”, International Review of the Red Cross, Vol. 87, Number 858 June 2005, pp. 269- 283.
6-         Biddle, Jesse et all (2007), “Regional and International Legislative Organizations”, Center for International Development at State University of New York, 53 pages.
7-         Boister, Neil (2003), “Transnational Criminal Law”, European Journal of International Law, vol. 14, pp. 953–976.
8-         Burley, Anne-Marie and Mattli, Walter (1993), “European before the Court: A Political Theory of Legal Integration”, International Organization (Journal), Vol. 47 (1), pp.41-764.
9-         Carbonneau, Thomas E. (1987), “Transnational Law-Making: Assessing the Impact of the Vienna Convention and the Viability of Arbitral Adjudication”, Journal of International Dispute Resolution, Vol. 1, Pp. 51-80.
10-     Cotterrell, Roger (2012), “What Is Transnational Law?”, Law & Social Inquiry (American Bar Foundation), Spring 2012,Volume 37, Issue 2, pp. 500–524.
11-     Grillo, Ralph (2004),“Islam and Transnationalism”, Journal of Ethics and Migration Studies, vol.30, no. 5, pp. 861-878
12-     Hakala, Pekka and Kettis, Andreas (2013), “The Organisation of Islamic Cooperation: Defined – for better and worse - by its religious dimension”, Directorate-General For External Policies Policy Department of EU Parliament.
13-     Koh, Harold Hongju (2006), “Why Transnational Law Matters”, Penn State International Law Review, vol. 24, pp. 745.
14-     Human Rights Council (2013), Mandate of the Special Rapporteur on the right to food: Regulating Transnational Corporations: A Duty under International Human Rights Law (Contribution of the Special Rapporteur on the right to food, Mr. Olivier De Schutter, to the workshop “Human Rights and Transnational Corporations: Paving the way for a legally binding instrument” convened by Ecuador, 11-12 March 2014, during the 25th session of the Human Rights Council.
15-     Human Rights Council (2014), “Report of the independent international commission of inquiry on the Syrian Arab Republic”, 13 August 2014, 45 pages.
16-     ICRC (2003),“International Humanitarian Law and the Challenges of Contemporary Armed Conflicts”, 28th International Conference of the Red Cross and Red Crescent, 70 pages.
17-     Krafess, Jamal (2005), “The influence of the Muslim religion in humanitarian aid”, International Review of the Red Cross, Vol. 87, Number 858 June 2005, pp. 327-342.
18-     Menkel-Meadow, Carrie (2011), “Why and How to Study Transnational Law”, UC Irvine Law Review, vol. 1(1), pp. 97-129.
19-     Moschtaghi, Ramin (2009), “the Relation between International Law Islamic law and Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran”, Max Plank Yearbook of United Nations Law, Vol. 13, pp. 375-420.
20-     Sachs, Noah M. (2009), “Jumping the Pond: Transnational Law and the Future of Chemical Regulation”, Vand. Law Review, vo. 62, pp. 1815- 1867.
21-     Sassòli, Marco (2006), “Transnational Armed Groups and International Humanitarian Law”, Program on Humanitarian Policy and Conflict Research, Harvard University Occasional Paper Series, no. 6, 43 pages.
22-     Sharqieh, Ibrahim (2012) Can the Organization of Islamic Cooperation (OIC) Resolve Conflicts?, Peace and Conflict Studies, Vol. 19, no. 2, pp. 162-179.
23-     Ticktin, Miriam (2014), “Transnational Humanitarianism”, The Annual Review of Anthropology, vol. 43, pp. 273–289.
24-     UNODC (2004), “Legislative Guides for the Implementation of the United Nations Convention against Transnational Organized Crime and the Protocols Thereto”, United Nations Office on Drugs and Crime Division for Treaty Affairs, 509 pages.
25-     Wessel, Ramses A. (2010), “Towards World Legislation? The Exercise of Public Authority by International Institutions”, conference World Legislation: Perspectives from International Law, Legal Theory and Political Philosophy, Vrije Universiteit Amsterdam, 11 pages.
26-     Wessel, Ramses A. (2011), “Informal International Law-Making as a New Form of World Legislation”, International Organizations Law Review, vol. 8, pp. 253–265.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار