اسیدپاشی بر روی زنان از منظر نظام حقوقی اسلام و نظام بین المللی حقوق بشر

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

3 دانش آموخته کارشناس ارشد فقه قضایی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم

چکیده

یکی از پدید‌ه‌های نوظهوری که حقوق و سلامت زن و در نتیجه حریم انسانیت و امنیت جامعه را خدشه‌دار نموده، عمل شنیع اسیدپاشی بر بدن و چهره­ی زنان و دختران جوان است. خشونت اسیدی به عنوان شکلی نوین از خشونت علیه زنان، بازتاب نابرابری جنسیتی و تبعیض در جامعه به شمار می­رود. این عمل، نه تنها خود قربانی، بلکه خانواده او و جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اسیدپاشی در فقه اسلامی از نظر نوع سلاح ذیل محاربه قرار می­گیرد و از لحاظ تکرار عمل، افساد فی­الارض محسوب می­شود. این عمل در نظام بین­المللی حقوق بشر نوعی تبعیض و خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و در نتیجه نقض حقوق بشری بنیادین آنان بوده و بی­گمان ممنوع است. بر این اساس، دولت­ها باید در پیشگیری، تحقیق و مجازات مرتکبین اسیدپاشی، مساعی مقتضی را به کار گیرند. مقاله­ی فرارو، از رهگذر شیوه­ای توصیفی­-تحلیلی و با بکارگیری سبک تحلیل محتوا، بر آن است تا به تبیین اسیدپاشی از نظر حقوق اسلام و نظام بین­المللی حقوق بشر بپردازد.

تازه های تحقیق

هیچ مجری خردمندی برای استقرار امنیت در جامعه تنها بر یک در نمی­کوبد و هر ابزار معقول، انسانی و کارسازی را برای مقابله با تجاسر به کرامت بشری و حفظ امنیت اجتماعی و عمومی کشور خویش به کار می­گیرد. در این راستا، می­توان برای پیشگیری و مبارزه با پدیده­ی شوم اسیدپاشی بر صورت زنان و دختران جوان، هم به موازین حقوق اسلام توسل جست و هم از قواعد نظام بین­المللی حقوق بشر بهره برد. در نظام حقوقی اسلام، راجع به ماهیت جرم اسیدپاشی در چارچوب فقه اسلامی، در اوضاع و احوال مختلف می‏توان برداشت­های مختلفی نمود. اگر اسیدپاشی به شکل سلاح باشد باید عمل فرد را حمل بر محاربه کرد و مجازات محارب را بر مرتکب بار نمود ­ و  اگر جرم اسیدپاشی به شکل سلاح نبوده بلکه تکرار عمل مد نظر باشد و فرد با تکرار عمل اسیدپاشی باعث ایجاد ناامنی و سلب آسایش شود، عمل وی حمل بر افساد فی­الارض می‏گردد و متناسب با مجازات مفسد فی الارض با وی برخورد خواهد شد.

عمل اسیدپاشی در چارچوب نظام بین­المللی حقوق بشر نوعی خشونت و تبعیض مبتنی بر جنسیت بوده که هم علت و هم معلول نابرابری و تبعیض علیه زنان است و در حقوق بین­الملل ممنوع می­باشد. وفق موازین نظام بین­المللی حقوق بشر، خشونت علیه زنان، گونه­ای تبعیض علیه آن­ها و نقض حقوق بشر به شمار می­رود و دولت­ها موظفند برای پیشگیری از این قبیل اَعمال، پیگرد مرتکبین و حمایت از بزه­دیدگان، اقدامات مقتضی را به عمل آورند. یکی از مهم­ترین وظایف دولت­ها، حمایت و تضمین حقوق و آزادی­های اساسی بشر است که در اسناد بین­المللی حقوق بشر شناسایی و به رسمیت شناخته شده­اند. دولت­ها باید در راستای ایفای تعهدات خود بر اساس حقوق بین­الملل در قبال حقوق زنان و مقابله با اسیدپاشی، اقدامات حمایتی مقتضی همچون تصویب قوانینی که مرتکبین حملات اسیدی را مجازات و دسترسی آسان به اسید را محدود نماید، اجرا و ایفا کردن این قوانین و جبران خسارت بزه­دیدگان از جمله پرداخت هزینه­های درمان و ... را اتخاذ نمایند.

میان نگرش­های تبعیض­آمیز علیه زنان و نیز نابرابری­های ساختاری در جامعه با اسیدپاشی رابطه علت و معلولی وجود دارد. برای از میان برداشتن معلول این رابطه، یعنی خشونت اسیدی، می­بایست علت­ها را حذف نمود. اقدام واکنشی در قبال مقوله­ی اسیدپاشی هر چند از اهمیت شایانی برخوردار است، ولی اتخاذی رویکردی کنشی در قبال این پدیده و پیشگیری از وقوع آن امری مرجح و دارای اولویت می­باشد. در این راستا، ابزارهای حقوقی به تنهایی کارگشا نیستند و می­بایستی دیگر علوم همچون علم اخلاق، جامعه­شناسی و ...  را نیز برای شناسایی دقیقِ علل اسیدپاشی و زدودنِ حداکثریِ آن­ها به کار گرفت و با اتخاذ رویکردی چندجانبه و بین رشته­ای، در راستایِ حذف و کاهشِ میزانِ ارتکاب این عمل غیر انسانی گام برداشت.

 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Acid Throwing on Women in the view of Islamic Legal System and International Human Rights Law

نویسندگان [English]

  • Ali Mashadi 1
  • Mousa Karami 2
  • Hossein Habibi Kojidi 3
چکیده [English]

Abstract
One of the new-fangled phenomenon that has impaired the rights and health of women and consequently humanity and security of the society is the heinous act of acid throwing on the body and face of women and young girls. Acid violence, as a modern form of violence against women, is considered the reflection of gender inequality and discrimination in society. This act affects not only its victims, but also their family and society. Under Islamic jurisprudence, acid throwing falls under Hirabah in terms of type of the weapon and is regarded Corruption on Earth in the view of the act's repetition. Being a kind of gender-based discrimination and violence against women, and consequently breach of their fundamental human rights, this act is forbidden undoubtedly in accordance with International Human Rights Law (IHRL). Accordingly, states must exercise due diligence to prevent, investigate and punish the perpetrators of acid attacks against women. The present article, through a descriptive-analytic method and by means of content analysis, aims to illustrate the acid throwing under Islamic Law and IHRL.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acid Throwing
  • Islamic Law
  • Human Rights
  • Gender-Based Discrimination
  • Violence against Women

مراجع

* قـــرآن کــــریم
1. ابن فارس، احمد بن زکریا ابوالحسین، 1404 ق، معجم مقائیس اللغة، ج 1، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
2. ابن منظور،  1408ق، لسان‌العرب،ج 1، بیروت، دارالاحیاء التراث العربى.
3. اردبیلی، احمد بن محمد، بی­تا، زبدة البیان فی­الاحکام القرآن، مصحح: محمد باقر بهبودی، تهران، المکتبة الجعفریة لاحیاء الآثار الجعفریه.
4. ــــــــــــــــــــــــــــــ 1403 ق، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
5. امام خمینی، روح­الله، 1421 ق، کتاب البیع،  تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
6. حبیبی کّجیدی، حسین، 1394ش، «بررسی فقهی-حقوقی مجازات اسیدپاشی و ارتباط آن با محاربه»، پایان­نامه کارشناسی ارشد فقه قضایی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم.
7. حر عاملی، محمد بن حسن، 1403 ق.،  وسائل الشیعه فی تحصیل احکام الشریعه، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
8. طباطبایی، محمد حسن، بی­تا، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6، قم، موسسة النشر الإسلامیه.
9. طبرسی، فضل بن حسن، 1418ق، تفسیر جوامع الجامع، ج 6، قم، موسسة النشر الإسلامیه.
10. طوسی، محمد بن حسن. 1409 ق، التبیان فی تفسیر القرآن، ج1، بی­جا، مکتب الإعلام الإسلامی.
11. ­­­­­­­­__________،  1387 ق، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج 6، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
12. __________، 1400 ق، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت، دار الکتاب العربی.
13. _________ ،1407 ق، تهذیب الأحکام، ج 7، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
14. عبداللهی، جوانمیر و عبداللهی، معاذ، 1393ش، نسل­زدایی فرهنگی، تهران، مجد.
15. عمید زنجانى، عباسعلی، 1421ق، فقه سیاسى، ج 2، تهران، امیر کبیر.
16. فاضل‌لنکرانی، محمد جواد، 1392ش، بررسی فقهی سلاح‌های کشتار جمعی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار.
17. فضائلی، مصطفی، 1385ش، «کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان و شروط کلی وارد بر آن»، مجله حقوقی بین­المللی، شماره 34.
18. فضائلی، مصطفی و کرمی، موسی، 1395ش، حمایت از حقوق فرهنگی اقلیت­های قومی در حقوق بین­الملل: با نگاهی به وضعیت کُردها در ترکیه، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهر دانش.
19. فقعانى، على بن محمد بن طى، 1418 ق، الدار المنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود، قم، مکتبة إمام العصر (عج) العلمیة.
20.کلینی، محمد بن یعقوب، 1367ش، الکافی، چ 3، ج 4، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
21. گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى‌، 1412 ق، الدار المنضود فی أحکام الحدود، قم، دار القرآن الکریم.
22. محقق ‌داماد، مصطفی،1370ش، قواعد فقه: بخش جزایی، قم، مرکز نشر اسلامی.
23. مغنیه، محمد جواد، 1421 ق، فقه الإمام الصادق علیه السلام، ج 1، قم، مؤسسه انصاریان.
24. موحد، محمدعلی، 1381ش، در هوای حق و عدالت: از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران، نشر کارنامه.
25. موحدى لنکرانى، محمد فاضل، 1422 ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة– الحدود، قم، بی­نا.
26. مهرپور، حسین، 1390ش، نظام بین­المللی حقوق بشر، چ 4، تهران، اطلاعات.
27. نراقى، محمد بن احمد ، 1417ق، عوائدالایام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
28. ـــــــــــــــــــــــــــ، 1422 ق، مشارق الأحکام، چ2، قم، کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد.
29. واسطى، زبیدى، حنفى، محب­الدین، حسینی، سید محمد مرتضى، 1414 ق، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 2، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
30. هاشمی شاهرودی، محمود، 1378ش،  بایسته­های حقوق جزا، تهران ، میزان.
31. هاشمی، محمد، 1391ش، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج2، تهران، میزان.
32. Banning, Theo van et al, (2004), Human Rights Reference Handbook, prepared for the University for Peace Africa Programme Curriculum Development Workshop for the Western African Region, Abuja, The University for Peace.
33. Begum, Ara Anowar, (2004), "Acid Violence; A Burning Issue of Bangladesh- Its Medicolegal Aspects", The American Journal of Forensic Medicine and Pathology, Vol. 25, No. 4.
34. Craven, Mathew, (1998), The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights- A Perspective on its Development, Oxford, Clarendon Press.
35. Equitas, International Center for Human Rights Education, (2008), Equality for Women: A Handbook for NHRIs on Economic, Social and Cultural Rights; Montreal, Québec, International Center for Human Rights Education.
36. Erturk, Yakin, (2006), Report on The Due Diligence Standard as a Tool for the Elimination of Violence Against Women, Delivered to the Economic and Social Council Commission on Human Rights. U.N. Doc. E/CN.4/2006/61.
37. Inter-American Court of Human Rights (ACHR), (2003), The Situation of the Rights of Women in Ciudad Juarez, Mexico: The Right to Be Free From Violence and Discrimination, OEA/Ser.L/V/II.117, Doc. 44.
38. Kalantry, Sital et al, (2011),Combating Acid Violence in Bangladesh, India and Cambodia (Report), New York ,Avon Global Center for Women and Justice at Cornell Law School and the New York City Bar Association.
39. Menon, Parvathi and Vashishtha, Sanjay, (October 2013), "Vitriolage & India- The Modern Weapon of Revenge", International Journal of Humanities and Social Science Invention, Vol. 2, Issue 10.
40. Parrot, Andrea and Cummings, Nina, (2006), Forsaken Females: The Global Brutalization of Women, U.K., Rowman and Littlefield Publication.
41. Patel, Mamta, (2014), "A Desire to Disfigure: Acid Attack in India", International Journal of Criminology and Sociological Theory, Vol. 7, No. 2.
42. Patterson, Charles, (2010),Breaking the Silence: Addressing Acid Attacks in Cambodia, Cambodia, The Cambodian Center for Human Rights, Cambodian Acid Survivors Charity.
43. Stamatopoulou, Elsa, (2007), Cultural Rights in International Law: Article 27 and Beyond, Leiden/Boston, Martinus Njihoff Publishing.
44. UNGA, (1993), Declaration on the Elimination of Violence against Women (DEVAW), A/RES/48/104.
45. UN Division for the Advancement of Women of the Department of Economic and Social Affairs, (2010), Handbook for Legislation on Violence against Women, New York, UN Publications.
46. UN Office on Drugs and Crime (UNODC), (2014), Handbook on Effective Prosecution Responses to Violence against Women and Girls, New York, UN Publications.
47. Watts, Charlotte, and Cathy Zimmerman, (2002), "Violence against women: global scope and magnitude." The lancet 359.9313
48.Wabwire, Anselm,( 2006),An Investigation into the Law and Legal Response to Acid Attacks on Individuals in the Kampala Region of Uganda: What Are the Gendered Social Effects of the Victims?, Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements of the Master's in Women's Law, Southern and East African Regional Centre for Women's Law, University of  Zimbabwe.
- General Comments and Recommendations and Instruments
49. CEDAW, (1992), General Recommendation No. 19: Violence against Women, U.N. Doc. A/47/38.
50. CESCRs, (2009), General Comment No. 20: Non-Discrimination in Economic, Social and Cultural Rights (Art. 2, Para. 2 of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, UN. Doc.E/C.12/GC/20.
51. UNGA, (1979), Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEAFDAW), Resolution 34/180.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار