نقش کلینیک های حقوقی دانشگاهی و مسجد محور در ارتقای آموزش حقوق بشر در جوامع مسلمان

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

چکیده

در دهه­های اخیر آموزش حقوق بشر به عنوان عامل مهم توسعه فرهنگ حقوق بشر در جهان، همواره دغدغه اصلی فعالان حقوق بشری و نهادهای بین المللی بوده است. در این زمینه، تلاش­های زیادی صورت گرفته و از جمله مهم­ترین آن­ها اعلامیه سازمان ملل متحد در رابطه با آموزش و کارآموزی حقوق بشر است که طی قطعنامه 137/66 مورخ 19 دسامبر 2011 مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید. با این حال، آموزش حقوق بشر هنوز نتوانسته به طور مطلوب ارتقا یافته و به اهدافش دست­یابد که به نظر می­رسد فقدان شیوه آموزشی مناسب از مهمترین دلایل این ناکامی باشد. علاوه بر این، آموزش حقوق بشر در جوامع مسلمان با چالش مضاعف تقابل گفتمان دین و حقوق بشر دست به گریبان است. از این­رو نوشتار حاضر سعی دارد ضمن تبیین کلینیک­های حقوقی دانشگاهی، مزایای شیوه آموزش کلینیکی حقوق بشر را توضیح داده و با ارایه این شیوه آموزشی در بستر کلینیک­های حقوقی مسجد محور، در جهت رفع معضلات کلینیک­های حقوقی دانشگاهی گام بر دارد و نشان دهد چگونه کلینیک­های حقوقی مسجد محور می توانند از یک­سو مطابق اسناد بین المللی موجود شیوه آموزشی کم هزینه، بومی، مشارکتی، تعاملی و پایدار برای آموزش حقوق بشر در جوامع مسلمان ارایه کنند و از سوی دیگر از تقابل گفتمان دین و حقوق بشر بکاهند.

تازه های تحقیق

کلینیک­های حقوقی دانشگاهی نقش موثری در گسترش و بومی­سازی حقوق بشر در جوامع ایفا می­کنند. این کلینیک­ها  از آموزش کلینیکی حقوق بشر بهره می­برند که شیوه­ای انعطاف­پذیر، مشارکتی، تعاملی، پایدار و کم هزینه برای آموزش است و سطوح و اقشار مختلف جامعه را پوشش می­دهد و از این جهات با معیارهای معرفی شده در اسناد بین المللی مربوط به آموزش حقوق بشر تطابق داشته و به خوبی می­تواند اهداف مدّ نظر این اسناد را تحقق بخشد و در نهایت به توسعه عدالت اجتماعی کمک کند. با این حال کلینیک­های حقوقی در سراسر جهان با مشکلاتی مواجه هستند که مهم­ترین آن­ها فقدان بودجه کافی و محدودیت دسترسی برای محرومین است. در جوامع مسلمان از جمله جامعه ایرانی چالش دیگر پیش­روی این کلینیک­ها و اساسا آموزش حقوق بشر تعارض گفتمان دین و حقوق بشر است که در مواردی به تقابل و جبهه­گیری منجر شده است.

از این­رو مقاله پیش رو برای رفع چالش­ها و معضلات مهم آموزش کلینیکی حقوق در بستر کلینیک­های حقوقی دانشگاهی، پیشنهاد تشکیل و توسعه کلینیک­های حقوقی مسجد محور در جوامع مسلمان از جمله جامعه ایرانی می­دهد. در پرتوی این کلینیک­ها بهره­مندی از فضا و امکانات مسجد و همچنین قابلیت بیشتر برای برخورداری از کمک­های خیّرین و واقفین، کاهش هزینه­ها و افزایش دسترسی محرومین به آموزش­های لازم حقوق بشری فراهم می­گردد. در نهایت مراجعه پرونده­های واقعی حقوق بشری به این کلینیک­ها و تعامل اساتید حقوق، وکلا و دانشجویان با اقشار مذهبی و به خصوص روحانیون که نقش محوری در مساجد ایفا می­کنند می­تواند از جبهه­گیری­ها در مقابل حقوق بشر بکاهد و پر رنگ شدن آموزه­های حقوق بشری دین و حتی بازپژوهی در برخی برداشت­های دینی که در تعارض احتمالی با حقوق بشر است را به ارمغان آورد.

 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of University and Mosque-based Law Clinics in Promoting Human Rights Education in Muslim Societies

نویسندگان [English]

  • Mostafa Fazaeli 1
  • Fatematossadat Hagh Shenas 2
1 Associate Professor, Department of International Law, Faculty of Law, University of Qom
2 MA in International Law, Faculty of Law, University of Qom.
چکیده [English]

Human rights education, as a significant factor for improving the development of human rights culture in the world, has been the main concern for human rights actors and international institutions in recent decades. Many activities have been performed in this respect, one of the most important of which is the Declaration on Human Rights Education and Training, adopted by the UN General Assembly (137/66 res. 19 Des. 2011). Nevertheless, human rights education has not been able to be promoted and achieve its objectives desirably up to now. It seems that the absence of a proper educational method is one of the most important factors for this failure. Additionally, education of human rights in Muslim societies grapples with the added challenge of contradiction of religion- human rights discourse. Accordingly, the present article, besides elaborating on the university legal clinics, aims to explain the advantages of the clinical legal education of human rights and take steps toward the preclusion of the difficulties of academic law clinics through presenting this method of education in mosque-based law clinics. Furthermore, it attempts to demonstrate that how mosque-based legal clinics can, in conformity with the existing international instruments, provide inexpensive, local, common, interactive and stable means for human rights education in Muslim communities, and reduce the contradiction in religion-human rights discourse simultaneously.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Rights
  • University Law Clinics
  • Human Rights Education
  • Mosque-based Law Clinics

مراجع

1. آیتی، ابراهیم، 1378ش، تاریخ پیامبر اکرم(ص)، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
2. امیر ارجمند، اردشیر؛ بهار و تابستان 1378ش، آموزش حقوق بشر، تحقیقات حقوقی،ش 25 -26.
3. انصاری، باقر، 1388ش، آموزش حقوق بشر،تهران، مجد،چ1 .
4. بابانیا، محمد باقر، 1387ش،در سایه سار مساجد، ماهنامة کوثر،ش32.
5. تفاهم‌نامه حقوق شهروندی وزارت دادگستری و کانون‌های مساجد،( 9 تیرماه 1395)، وزارت دادگستری، رویت شده در سایت:  http://www.justice.ir،  25 شهریور 1395.
6. حجتی، محمد باقر؛ 1357ش، اسلام و تعلیم و تربیت، تهران ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
7. ضرّابی، عبدالرضا، 1379ش، نقش و عملکرد مسجد در تربیت، معرفت، ش33.
8. غنیمه، عبدالرحیم، 1372ش، دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ترجمه نور الله کسایی، تهران ،دانشگاه تهران.
9. مورژنون، ژاک، 1380ش، حقوق بشر، ترجمه احمد نقیب‌‌زاده،تهران، انتشارات دانشکده  حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،چ1.
10. AmnestyInternational, (2005), Human Rights Education: Building a Global Culture of Human Rights; Circular 25. Developed for 27th International Council Meeting.
11. Andreopoulos, G. J. & Claude, R. P., (1997), Human Rights Education for the Twenty-first Century, Pennsylvania studies in human rights; Pennsylvania: University of Pennsylvania Press.
12. Angus, L. (2005), New Leadership and the Possibility of Educational Reform. In J. Smith (Eds.), Critical Perspectives on Educational Leadership,  New York & London: Routledge Falmer Taylor & Francis Group.
13. Barnhizer, D, (1990), The University Ideal and Clinical Education. New York Law School Law Review, 35, 87.
14. Barry M., Dubin J. C. & Joy, P. A, (2000-2001), Clinical Legal Education for This Millenium: The Third Wave. Clinical Law Review, 7, 2.
15. Benedek, W, (2006), Understanding Human Rights Manual on Human Rights Education, Wien - Graz: Neuer Wissenschaftlicher Verlag, 21.
16. Brayne, H., Duncan, N. & Grimes, R, (1998), Clinical Legal Education: Active Learning in Your Law School. London: Blackstone Press Ltd.
17. Erfani Nasab, A. & Meghdadi, M. M, (2012), Muslim Clerics and Leadership in Human Rights Education in Muslim Societies. Procedia Social and Behavioural Sciences Journal, 31.
18. Farley, C. H, Jaszi, P, Philips, V, Sarnoff, J. & Shalleck, A. (2008), Clinical Legal Education and the Public Interest in Intellectual Property Law. New York Law School, Clinical Research Institute, Research Paper Series No. 08/09 #2.  
19. Garner, B. A, (1990),  Black’s Law Dictionary, West Thomson Publishing Co, 3rd ed.
20. Garvin, David A, (2003), “Making the Case.” Harvard Magazine,
21. http://harvardmagazine.com/2003/09/making-the-case-html‎.
22. Grimes, R, (2004), Legal Literacy, Community Empowerment and Law Schools Some Lessons from a Working Model in the UK. Legal Education Digest, 4. URL: http://www.austlii.edu.au/au/journals/LegEdDig /2004/4. html.
23. Johnson, N. (1998), Sandwich Placements in Law: Academic Tourism or a Form of Clinical Legal Education?, Web Jornal of Current Legal Issues, 2, 13.
24. Maisel, P. (2007), Expanding and Sustaining Clinical Legal Education in Developing Countries: What We Can Learn from South Africa. Fordham International Law Journal, 2.
25. McQuoid-Mason, D. (2006), Street Law Education for South African School Children.. Lansdowne: Juta & Co, Ltd, ­7-5, 3rd ed.
26. Meghdadi, M. M. & Erfani Nasab, A., (2011), The Role of Legal Clinics of Law Schools in Human Rights Education; Mofid University Legal Clinic Experience. Procedia Social and Behavioural Sciences Journal, 15.
27. OHCHR & UNESCO. (2006), Plane of Action; World Programme for human Rights Education- First Phase. New York and Geneva: UNESCO in Paris.
28. OHCHR. (2000), Human Rights Training; A Manual on Human Rights Training Methodology. PROFESSIONAL TRAINING SERIES No. 6, 2.
29. Parker-Gwin, R. & Mabry, J. B. (1998), Service Learning as Pedagogy and Civil Education: Comparing Outcomes for Three Models, Teaching Sociology, 2.
30. Pekari, C. & Schmiedl, B. General Remarks on Human Rights Education Methodology. In W. Benedek (Eds.). (2006), Understanding Human Rights Manual on Human Rights Education (pp. 380-390). Wien - Graz: Neuer Wissenschaftlicher Verlag,.
31. Quigley, F. (1995), Seizing the Disorienting Moment: Adult Learning and the Teaching of Social Justice in Law School Clinics. Clinical Law Review, 2, 37.
32. Reardon, B. (1995), Educating for Human Dignity. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 4, 12.
33. Steenhuisen, E. (2006), Goals of Clinical Legal Education. In W. De Klerk (Eds.), Clinical Law in South Africa. (pp. 263-280). LexisNexis Butterworth, South Africa.
34. Tibbitts, F. (1996),  On Human Dignity: A Renewed Call for Human Rights Education. Social Education, 60 (7), 46.
35. Javan Arasteh, Hossein. 1-2 December (2014), "Masjid and its Management: Issues and Challenges". Proceeding of the International Conference on Masjid, Zakat and Waqf, Kuala Lumpur, MALAYSIA.
 
 
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار