بررسی تطبیقی ساختار مسئولیت مدنی در حقوق کامن لا و اسلام

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق،دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی،گروه حقوق، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی

چکیده

ساختار مسئولیت مدنی کامن لا از دیرباز تا کنون ساختاری مبتنی بر رفتارهای ممنوعه قالب­بندی شده در چارچوب اشکال طرح دعوا، حق­محور و متمرکز بر آثار و نتایج فعل انسان بر روی حق­های دیگران بوده است. به گونه­ای که  فهرستی در حال افزایش از خطاهای مدنی در حقوق کامن لا وجود دارد که هریک دارای عنوان و ارکان و شرایط مخصوص به خود می­باشند. هرچند با ظهور خطای بی­احتیاطی و تمرکز بر روی تکلیف کلی به مراقبت، عناصری ازیک ساختار تکلیف­محور و وظیفه­گرا به آن آمیخته شد. این ساختار از حیث چهار شاخص وحدت یا کثرت خطای مدنی و قرارداد، خطای مدنی و جرم، مبنای کلی مسئولیت مدنی و مصادیق خطاهای مدنی، ساختاری کثرت­گراست. ساختار نظام فقهی ما نیز ساختاری حق­محور، نتیجه­گرا و مبتنی بر تنوع در اشکال مداخله­ی انسان بر روی انواع حق­ها و منافع مورد حمایت بوده است. این ساختار از نقطه نظر وحدت یا کثرت در سه مقوله­ی خطای مدنی و قرارداد، خطای مدنی و جرم و مصادیق خطاهای مدنی، ساختاری کثرت­گراست. لیکن از حیث وحدت یا کثرت در زمینه­ی مبنای کلی مسئولیت مدنی ساختاری وحدت­گرا و متمرکز بر مسئولیت سببی به شمار می رود.

تازه های تحقیق

در تحلیل نهایی میتوان گفت نظامهای حقوق کامن لا و نظام فقهی ما از حیث تمرکز بر نقض حق به عنوان نتیجه یا پیامد رفتار مرتکب بر روی منافع زیان دیده ، گرایش به مسئولیت سببی و بدون تقصیر به عنوان مبنای مسئولیت و همچنین کثرت گرایی خطاها یا موجبات مسئولیت ، دارای نقاط اشتراکات ساختاری قابل توجهی هستندکه کمتر در محافل حقوقی به آن توجه شده است و همین نکته شناسایی و مطالعه عمیق تر مسئولیت مدنی کامن لا و استفاده از ظرفیتهای حقوقی کامن لا را در نظام حقوقی ما بیش از پیش ضروری می سازد  .با این وجودآنچه این دو نظام حقوق را تا حدودی از هم دور می سازد، خطا محوری کامن لا ، باز بودن فهرست خطاها و نیز نفوذ عناصر رومی نقض تکلیف در قالب خطای بی احتیاطی است که موجب دگرگونی در تعریف خطای مدنی و تنوع مبنای مسئولیت در این نظام حقوقی شده است، ویژگیهایی که در نظام فقهی ما به چشم نمی خورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Structure of Civil Liability in Common Law System and Law of Islam

نویسندگان [English]

  • Iraj Babayi 1
  • smaeil keshavarz safi yi 2
1 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabayi University
2 Ph. D. Candidate in Private Law, Department of Law, the Higher Institute for Education and Research of Management and Planning.
چکیده [English]

From a long time ago up to now, the structure of civil liability in Common Law has been right-centered and based upon prohibited behavior formatted on forms of the action and focused on the effects and consequences of human action against rights of others. There is an increasing index of torts in Common Law each of which has its own title and specific elements and conditions. However, with the appearance of negligence and focusing on the general duty of care, the elements of a duty-centered and task-oriented structure were mixed with the previous one. This structure is a pluralistic one in terms of four indicators namely unity or plurality of Tort and Contract, Tort and Crime, general basis of civil liability, and examples of torts. In addition, the structure of our jurisprudential regime has been a right-based and consequential one based on the diversity of forms of human interference in different types of protected rights and interests. This structure is a pluralistic one in the sense of unity or plurality in three categories namely tort and contract, tort and crime and examples of torts. Nevertheless, it is regarded as an unitarianist and causative liability-focused structure in terms of unity or plurality concerning the general basis of civil liability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breach of Right
  • Tort
  • Pluralism
  • Consequentialism

مراجع

1.ابن رجب،1413ق،القواعد فی فقه الاسلامی، بیروت ،دارالکتب العلمیه.
2.ابن رشد،1425 ق، بدایه المجتهد ونهایة المقتصد ، قاهره ،نشر دار الحدیث، ج 2.
3.حکمت نیا،محمود، 1389ش،مسئولیت مدنی در فقه امامیه مبانی وساختار،قم،انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،چ1.
4.حلی، محقق ،1408ق،شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم،مؤسسۀ اسماعیلیان ، ج4
5.رشتی،میرزا حبیب الله،1322ش،کتاب الغصب، تهران، نشر احمدالشیرازی .
6.ریسونی، احمد،1376ش ،اهداف دین از دیدگاه شاطبی، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
7.شاطبی،1422ق ،الموافقات فی اصول الشریعه،بی جا،ج2.
8.شهید أول، بی تا ،القواعد والفوائد ، قم، مکتبة المفید  ،ج1.
9.شهید ثانی،1413ق،مسالک الافهام فی تنقیح شرایع الاسلام،موسسه المعارف الاسلامیه،ج15،.1،2،3،12
10.شیخ انصاری،1369 ش، مکاسب، ترجمه ذهنی تهرانی،سید محمد جواد، قم، حاذق،چ1، ج3و7 .
11.طباطبایی، سید علی ،1418 ق، ریاض المسائل، بیروت ،موسسه آل البیت،ج 15.
12.طوسی ،محمد بن حسن طوسی،۱۳۸۷ش، المبسوط فی فقه‌الامامیة، تهران، المکتبةالمرتضویة، ج3،6،8 .
13.عمید زنجانی،عباسعلی،1382 ش،موجبات ضمان،تهران، نشر میزان.
14.غزالى، 1428ق،احیاء علو الدین،،بی جا ،دار الکتاب العربی.
15.-----،1417 ق، المستصفی فی علم الاصول، بیروت، دار الکتب العلمیة .
16.-----،1425 ق، الوجیز فی فقه مذهب الامام الشافعی، بیروت ،نشر محمد علی بیضون، ج 1.
17.الفاسی ، علال ، بی تا ،مقاصد الشریعه الاسلامیه و مکارمها، بی جا، بی نا.
18.قاسم زاده،محمد،1387ش،مبنای کلی مسئولیت مدنی، تهران،نشر میزان.
19.کاپلستون، فردریک، 1382ش،تاریخ فلسفه(فیلسوفان انگلیسی،ترجمهامیر جلال الدین اعلم،تهران،انتشارات علمی وفرهنگی،چ4، ج 5 .
20 .-------------،1370ش،تاریخ فلسفه(از بنتام تا راسل، ترجمه:مجتبوی،سید جلال الدین،تهران،انتشارات علمی وفرهنگی،چ1،ج.8
21.محقق اصفهانی،1425ق،حاشیه مکاسب،قم،ذوی القربی .
22. محقق داماد،سید مصطفی ،1390ش، قواعد فقه، بخش مدنی ،تهران،مرکز نشر علوم اسلامی.
23.محقق داماد،سید مصطفی؛اسماعیلی،مریم،1389ش، مبانی فقهی ضمان استیفاء،نامه الهیات،سال 3،ش7.
24.محقق نائینی،1413ق، المکاسب والبیع، قم ،موسسه نشر اسلامی،چ1، ج 2.
25.مراغه ای ،میر عبدالفتاح ،1417 ق ،العناوین، قم ،موسسه النشر الاسلامی،  ج2.
26.موسوی خمینی، روح الله ،1366ش،تحریر الوسیله، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج 2،3و4.
27.نجفی ،محمدحسن ،1413 ق ،جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت ،دار احیاء التراث العربی، ج 27،35،38 37 ، 42،43
28-Birks,peter,( 1995) Concept of civil wrongs from Philosophical foundations of tort law,Oxford university press.
29- Blackstone,( 2016), Commentaries on the Laws of England,London,The Oxford press , Chapter 1.
30-De Wolf ,David K,Hander Deborah G,( 1979)Assumption of risk and Abnormally Dangerous Activities,Montana Law reweiw.
31-Edwards,Linda,Edwards,Stanly/Kitly Wells,Patricia,( 2012)Tort Law,Delmar Cengage Learning.
32-Fezer,Dr.Tamas,( 2013)Comparative Tort Law,Debrecen.
33-Hedley,Stive,Tort,Oxford University Press,2011
34-J. Salmond,( 1945) Law of torts: a treatise on the English law of liability for civil injuries, Sweet & Maxwell.
35-John C. P. Goldberg, Anthony J. Sebok, Cardozo Benjamin C. Zipursky,( .  2012)Tort Law: Responsibilities and Redress, Harvard University
36-Kretzmer ,David,( 1984)Transformation of Tort Liability in the Nineteenth Century,Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 4, No. 1.
37-Lyman Hicok Gallaghe,( 1895)Liability of Corporations for Torts, Cornell Law School.
38-NEYERS,J.w,( 2005)A theory of Vicarious liability, Alberta Law Review.
39-Niloybagchi, Pigeon Hole(2014) Theory: Aspects of Criticism.
40-P. Winfield, ‘The Foundation of Liability in Tort’ (1927) 27 Columbia Law Review
41-P. Winfield, (1931)The Province of the Law of Tort (Cambridge University Press.
42-Paternal Reponsability, Family Rights Group advice service 0808 801 0366. © Family Rights Group
43-Pollock,( 1920) The Law of Torts, 6th edn (London, Stevens and Sons, Eleventh Edition.
44-Rajibhassan,( 2012)Is It Law of Tort or Law of Torts, The Controversy And Theories.
45-Rupert M Jackson, John Powell,( 1982)Profesional Negligence,Sweet&Maxwell.
46-Terry-t. Herry,( 1924 )Duties Rights and Wrongs,AmericanBar Association,Voll.No2.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار