نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.
چکیده
تازه های تحقیق
این بررسی مختصر نشان می دهد که:
1. قاعدة حسن نیت از ابعاد و کاربردهای مختلف ماهوی یعنی:یک تکلیف اخلاقی و حقوقی و یا یک موضوع از جنس واقعه حقوقی؛ و همچنین وجوه مختلف شکلی و اثباتی از قبیل: فرض قانونی، اماره قانونی و قضائی، و یا اصل عملی، برخوردار است،
2. این قاعده در تمام وجوهش دارای مبانی متقن اخلاقی، فقهی و عقلانی مانند: اصالت ظهور، عرف خردمندان و متشرعان، حفظ سلامت روابط اجتماعی، استصحاب عدم آگاهی، اصل برائت از مسئولیت، ارزش اخلاقی حسن نیت، حفظ نظم عمومی، حمایت از اشخاص با حسن نیت، قاعده انصاف و قاعده غرور، می باشد. این مبانی هم تأمین کننده پیوند میان اخلاق و حقوق اند و هم الزامات زندگی اجتماعی را روایت می کنند.
3. در محیط حقوق عرفی، در دادگاههای کامن لا، مدعی حسن نیت مسئول اثبات آن است؛ ولی در دادگاههای انصاف، مدعی سوء نیت باید آن را اثبات کند. در حقوق فرانسه، مدعی سوء نیت مسئول اثبات آن است. در حقوق اسلام و ایران نیز، با صرف نظر از موقعیت خاص و احتمالی طرفین، مدعی سوء نیت که امری وجودی را ادعا می کند، مسئول اثبات آن است.
4. ماهیت تجریدی و معنوی عنصر حسن نیت و دشواریهایی که از این رهگذر در مرحلة اثبات آن پدید می آید، نباید موجب کنار نهادن این عنصر اخلاقی و انسانی از مناسبات حقوقی گردد؛ زیرا با وجود این دشواری اولیه، همانند بسیاری از عناصر معنوی که گریزی از آنها در کار حقوقی و قضائی نیست، راههای معتبر و قابل اعتمادی مانند: قبول گزارش فرد از وضعیت باطنی خود با وجود شرایط لازم، توجه به امارات و قرائن قضائی حاکی از ابطال فرض سوء نیت، و احراز سوء نیت طرف مقابل، برای اثباتِ بود و نبود آن در عقود و ایقاعات و وقایع خارجی، وجود دارد.
5. در صورت عدم دسترسی به هیچ یک از دلایل پیش گفته، و بروز شک و تردید نسبت به وجود حسن نیت یا سوء نیت، اصل عملیِ قابل اعمال «اصل حسن نیت» است، نه سوء نیت.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
It is for a while that Good Faith, as a legal and Islamic jurisprudential rule, has attracted the attention of the relevant experts. Among the queries posed, the following ones can be mentioned: What is the nature of this rule? Is it a substantive rule or a formal one? Does it have double dimensions? Furthermore, does this rule have moral and rational justifying foundations? In cane, it does have such foundations, can this rule withstand the proving tests grappling of which is a requirement of a rule for entering the world of laws? The present paper attempts to show that this rule has double dimensions; it has firm rational and moral bases; and there exist reliable and authentic ways for proving its existence.
کلیدواژهها [English]
ارسال نظر در مورد این مقاله