نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان
چکیده
تازه های تحقیق
با تحکیم جایگاه دولت مدرن در مناسبات انسانی، بهعنوان نهاد صالح در اعمال انحصاری زور، عرصه بر سپهر خصوصی تنگ شدهاست و دولت در هر امری که مصداقِ حریم خصوصی نباشد، مداخله میکند. اگرچه عملاً با دستآویزیهایی مانند مبارزه با تروریسم یا تأمین امنیت، دولت درِ حریم خصوصی افراد را هم بهروی خود می گشاید و به این ترتیب برایِ فرد انسانی در برابر دولت منطقه ایمنی باقی نمیماند. راه پاسداری از فرد در برابر دولت احیا یا تقویت سپهر خصوصی و تحکیم جایگاه خانواده در آن است.
در جدال میان دولت و سپهر خصوصی، انتقاد فمنیسیتها به نظریه سپهر خصوصی را باید در نظر داشت که معتقدند حذف مداخله دولت از مناسبات حاکم بر خانواده، بدون جایگزین کردن نهادی مشابه، خانواده را به محمل مناسبی برایِ نقض حقوق زنان و کودکان و اعمالِ خشونت علیه آنان بدل میکند. نظام حقوق بشر، درسطح بین المللی و منطق های با ارائه معیاری برایِ کمینه سازیِ مداخله دولت در خانواده، به این انتقاد پاسخ داده و میان حقوق زنان و کودکان و خصوصی بودن خانواده را جمع کرده است. به این ترتیب که از یک طرف خانواده را کلاً مصداق حریم خصوصی می داند و از طرف دیگر دولت را موظف به تضمین آزادی و برابری در چارچوب خانواده می کند اگرچه قوانین داخلی، به این میزان از مداخله بسنده نکرده اند.
مقایسه تطبیقی میان حقوق خانواده در ایران و آلمان نشان داد که بهرغم ابزارها و ضمانتاجراهای قاهرانهتر حقوق ایران، در هردو نظام حقوقی، میزان مداخله دولت در امر خانواده بیش از رعایت تعهدات حقوق بشری دولتها است و ازدواج و خانواده و حتی ازدواج خوب، همان است که دولت میگوید، نه آن چه افراد اراده میکنند و این یعنی خانواده مشمول قواعد حقوق عمومی است. بهاینترتیب فرضیه پژوهش مبنیبراین که در آلمان، بر خلاف ایران، خانواده یک نهاد سپهر خصوصی و مشمول قواعد تکمیلی حقوق خصوصی است بهاینترتیب اصلاح می شود که در آلمان هم دولت بیشاز توصیه حقوق بشر و حوصله سپهر خصوصی در حوزه خانواده مداخله میکند.
در پاسخ پرسش پژوهش که آیا خانواده در سپهر خصوصی جای دارد باید گفت در این دو نظام حقوقی، دولت مدرن از طریق قانون و قضاوت در بسیاری از مسائل خانواده مداخله می جوید و این مغایر تعریف سپهر خصوصی است؛ پس خانواده مصداق یک نهادِ سپهر خصوصی نیست. فراتر ازاین می توان نتیجه گرفت که سپهر خصوصی، به نفع دولت تضعیف یا حتی مضمحل شده است. اصلاحاتِ حقوقی در آلمان حکایت از حرکت تدریجی به سمت خصوصی تلقی کردن خانواده و ازدواج دارد که این احیایِ سپهر خصوصی را نوید می دهد.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
The present study aims at assessing the status of the private sphere in the legal system of Iran as a Jurisprudence-based one in a comparison with Germany’s. The modern state has such limited the scope of private sphere that the privacy of family as its most important element is dubious. The private sphere exists and forms the human society besides the public sphere and the state only when it is subject to the supplementary rules of private law and the state does not regulate its relations with the mandatory rules except for observing the international human rights. The research method is a comparative study of Iranian and German family law with a deductive approach. The findings imply that in the German legal system, the state guarantees human rights requirements, especially freedom and equality in the family, but its intervention is not limited to this and beyond it, it limits the private sphere and, as a result, the personal rights. In Iran, the state also regulates family relations comprehensively, although this regulation is not necessarily intended to observe human rights. The result of the research demonstrates that in modern relations between the state and the nation, the family is not legally considered to be a part of private sphere, and this means that the scope of the private sphere is limited to the privacy.
کلیدواژهها [English]
ارسال نظر در مورد این مقاله