نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر شورای رقابت و نهادهای مرتبط

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه تهران.

چکیده

حقوق رقابت در جمهوری اسلامی ایران با قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی پا به عرصه وجود گذاشته است. یکی از موضوعات عمده حقوق رقابت نهاد مجری رقابت است. چنین نهادهایی در کشورهای مختلف، از کشورهای دارای پیشینه طولانی حقوق رقابت مثل آمریکا گرفته تا کشورهای خاور میانه، وجود دارد. در ایران شورای رقابت تنها مرجع ملی رسیدگی به رویه‌های ضد رقابتی است و صلاحیت اتخاذ تصمیمات متنوع و مهمی را دارد. از آنجا که این تصمیمات می‌تواند به طور جدی حقوق ذی‌نفعان و فعالان اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد نظارت بر تصمیمات آن ضروری است. به دلیل اهمیت موضوع و اختلاف نظرهایی که در خصوص صلاحیت دیوان عدالت اداری در اعمال نظارت قضایی بر تصمیمات شورای رقابت و هیأت تجدیدنظر آن وجود دارد، در این مقاله نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر تصمیمات شورای رقابت و نهادهای مرتبط با آن مطالعه شده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که برای تشخیص مرجع صلاحیتدار برای اعمال نظارت قضایی بر شورای رقابت باید به ساختار و ماهیت شورای یادشده و نوع تصمیمات آن توجه نمود. حاصل اینکه دیوان عدالت اداری صلاحیت اعمال نظارت قضایی بر تصمیمات عام‌الشمول، تصمیمات موردی و تصمیمات و آرای شورای رقابت در مقام رسیدگی به رویه‌های ضد رقابتی را دارد و آرای هیأت تجدیدنظر شورای رقابت و تصمیمات و اقدامات مرکز ملی رقابت و مأموران آن نیز مشمول نظارت قضایی دیوان هستند.

تازه های تحقیق

شورای رقابت از تأسیسات و نهادهای مهمی است که در جهت تضمین رعایت رقابت در بازار و برای مقابله با رویه های ضدرقابتی تشکیل شده است و در صورت موفقیت تأثیر تعیین کننده ای بر بهبود فضای کسب و کار خواهد داشت. از آنجا که شورای یادشده برابر ق.ا.س.ک.ا.44.ق.ا صلاحیت اتخاذ تصمیمات مختلفی اعم از موردی و عام شمول دارد و تصمیمات این نهاد می‌تواند حقوق بنگاههای اقتصادی و سایر ذی نفعان را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد، نظارت بر آن امری اجتناب ناپذیر است. در میان انواع نظارتها، نظارت قضایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر چه در ق.ا.س.ک.ا.44.ق.ا در خصوص مرجع نظارت و چگونگی نظارت به صراحت حکمی نیامده است، اما با توجه به ساختار، ماهیت و وظایف و اختیارات شورای رقابت و توجه به ساختار و صلاحیت دادگاهها و مراجع قضایی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و با توجه خاص به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌توان مرجع نظارت قضایی بر شورای رقابت را شناسایی کرد. با توجه به اینکه اکثریت اعضای شورای رقابت از سوی قوه مجریه تعیین می‌شوند، بودجه آن از منابع دولتی تأمین می شود و در مجموع هم زیر مجموعه قوه مجریه محسوب می‌شود، شورای یادشده یک مرجع اختصاصی اداری یا شبه قضایی است و در جایگاه  نهاد تنظیم‌گر ملی صلاحیتهای چندگانه‌ای دارد و تصمیمات آن قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است. شکایت از تصمیمات موردی و تصمیمات شورای رقابت در مقام رسیدگی به شکایت از رویه‌های ضد رقابتی در شعب دیوان عدالت اداری رسیدگی می‌شود و به شکایت از تصمیمات عام الشمول آن در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری رسیدگی می‌شود. در مواردی که ارائه نظر مشورتی از سوی شورای رقابت پیش بینی شده است، نظر به اینکه این اظهار نظرهای مشورتی مستقیما حق و تکلیفی ایجاد نمی کنند و لازم الاجرا نیستند، قابل شکایت در دیوان عدالت اداری نیستند. مرکز ملی رقابت که زیر مجموعه شورای رقابت است، مؤسسه دولتی است و تصمیمات و اقدامات آن و مأمورانش قابل شکایت در دیوان عدالت اداری هستند. با وجود نتیجه‌گیری فوق، تصریح قانونگذار به صلاحیت دیوان عدالت اداری در رسیدگی به شکایت از تصمیمات شورای رقابت در اصلاحات آتی قانون اجرای سیاستهای اصل (44) قانون اساسی، از اختلاف دیدگاه در این خصوص جلوگیری خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Judicial Review of the Administrative Court of Justice over the Competition Council and Related Institutions

نویسنده [English]

  • Nader Mirzadeh Kouhshahi
Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran.
چکیده [English]

The Iranian Competition Law has been introduced under the General Policy Implementation Law of Article 44  of the Constitution. One of the major issues in competition law is the competition body. There are such institutions in different countries, from countries with a long history of competition law, such as the United States, to countries in the Middle East. In Iran, the Competition Council is the only nationally-recognized authority to review anti-competitive practices and has the authority to make various and important decisions. Because these decisions can seriously affect the rights of stakeholders and economic actors, it is necessary to monitor and control their decisions. Due to its paramount importance and existing disagreement, competence of the Administrative Court of Justice in exercising judicial review over the decisions of the Competition Council and its Appeal Board will be investigated in the present study. The research method is descriptive-analytical. Results of the study indicate that to identify the authority competent to exercise judicial review over the competition council, one should pay attention to the structure and nature of the said council and the type of its decisions. The conclusion of the article is that the Administrative Court of Justice has the authority to exercise judicial review over general decisions, case decisions and the decisions and opinions of the Competition Council in the capacity of dealing with anti-competitive procedures. Moreover, the decisions of the Appeal Board of the Competition Council as well as the decisions and actions of the National Competition Center and their officials are subject to judicial review and criminal prosecution of the court.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competition Law
  • Competition Council
  • Related Institutions
  • Decisions
  • Judicial Review
  • Administrative Court of Justice

مراجع

  1. اصغرنیا، مرتضی؛ 1396ش، «بررسی ماهیت تصمیمات شورای رقابت و قابلیت رسیدگی به آن از سوی دیوان عدالت اداری»، دوفصلنامه رویه قضایی حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دوره دوم، ش3.
  2. پورسید، سیدبهزاد، صادقی، محمد، محمدی ، شهرام، 1396ش، «شورای رقابت از جایگاه حقوقی تا صلاحیت قیمت گذاری خودرو»، مجلس و راهبرد، سال 24 ، ش 90 .
  3. حاجی مینه، رحمت، حیدرزاده، طاهر، 1398ش، «تبیین وضعیت ایران و ترکیه در حقوق رقابت بین الملل»، فصلنامه علمی سیاست جهانی، دوره هشتم، ش1.
  4. حسینی، مینا،1396ش، حقوق رقابت در آیینه ساختار و تصمیمات شورای رقابت، تهران، مجد.
  5. رهبری، ابراهیم،1396ش، «نقدی بر نحوه مداخله دیوان عدالت اداری در تصمیمات قطعی شورای رقابت»، فصلنامه مطالعات رأی: مطالعه آرای قضایی، ش 19 .
  6. شیروی،عبدالحسین، 1399ش، حقوق اقتصادی، تهران، سمت.
  7. صادقی مقدم، محمد حسن،صادقی ، محمد،1393ش، «مطالعه نهادهای حقوقی نظارت بر بازار رقابتی ( در ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا)» ، فصلنامه پژوهشنامه اندیشه های حقوقی، سال دوم، دوره جدید، ش1 .
  8. صدرالحفاظی، سید نصرالله،1370ش، «دیوان عدالت اداری و فلسفه تاسیس آن»، مجله حقوقی دادگستری ،ش142 .
  9. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر،1395ش، حقوق اداری، تهران، سمت،چ20.
  10. محمودی، جواد، 1385ش، «قضازدایی و جرم زدایی از منظر قانون اساسی و حقوق اداری»، مجله تخصصی الهیات و حقوق، ش 19 .
  11. مولابیگی ،غلامرضا، 1393ش، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران، جنگل، جاودانه.
  12. مرکز پژوهش های مجلس، 1396ش، به آدرس :

https://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state_popup/1050049?fk_legal_draft_oid=1038651&a=download&sub=p

  1. میرزاده کوهشاهی، نادر،1399ش، نظام نظارت و رسیدگی به شکایات مناقصات، تهران،میزان.
  2. موسوی، سید فضل الله، جدیدی، انسیه، 1400ش، مطالعه‌ تطبیقی قواعد رقابت در قوانین رقابتی ایران و اتحادیه‌ اروپا. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال هشتم،ش2.
  3. Bradford, A.; Chilton, A. S; Megaw, C., & Sokol, N. (2019). Competition law gone global: Introducing the comparative competition law and enforcement datasets. Journal of Empirical Legal Studies, 16(2), 411-443.
  4. Broder, D. (2011). US Antitrust Law and Enforcement: A Practice Introduction. Oxford University Press.
  5. Dabbah, M. M. (2007). Competition law and policy in the Middle East. Tang Kinh Cac.
  6. Dabbah, M. M., & QC, P. L. (Eds.). (2012). Merger control worldwide. Cambridge University Press.
  7. Sousa Ferro, M. (2015). Judicial Review: Do European Courts Care about Market Definition?. Journal of European Competition Law & Practice, (6), 6.
  8. Hoekman, B. M., & Holmes, P. (1999). Competition policy, developing countries and the WTO (Vol. 66). World Bank Publications.
  9. Laguna de Paz, J. C. (2014). Understanding the limits of judicial review in European competition law. Journal of Antitrust Enforcement, 2(1), 203-224.
  10. Mafféi, P. (1996). Judicial Review of Competition Cases, in OECD, Judicial Enforcement of Competition Law.
  11. (2016). The resolution of competition cases by Specialized and Generalist Courts: Stocktaking of International Experiences.
  12. Teleki, C. (2021). Due Process and Fair Trial in EU Competition Law: The Impact of Article 6 of the European Convention on Human Rights (p. 392). Brill.
  13. Vance S. (1996), Judicial Review of Competition Cases, in OECD, Judicial Enforcement of Competition Law.

 

Persian Resources

  • Asgharnia, Morteza. 2016. "Investigation of the nature of the decisions of the competition council and the ability to review them by the Administrative Court of Justice", Review of Jurisprudenc (Civil Law), University of Judicial Sciences and Administrative Services, second term, third issue.
  • Pourseyed, S. B.; Sadeghi, M. & Mohammadi, Sh., (2017). Iran’s Competition Council: from the Legal Status to Car Pricing Authority, Majlis & Rahbord Quarterly, Vol. 24, No. 91.
  • Hajimineh, R. & Haidar Zadeh, T. (2019). Explaining the Situation of Iran and Turkey in International Competition Law. World Politics, 8(1), 129-160.
  • Hosseini, M. (2016). Competition law in the mirror of Competition Council’s Structure and Decisions; Tehran: Majd Publication.
  • Rahbari, E. (2016). "A critical review of the intervention of the Administrative Court of Justice in the final decisions of the Competition Council" (2019). Ray (Judicial Case Review), 6(19), pp. 45-58.
  • Shiravi, A. (2019). Economic Law; Tehran: SAMT.
  • Sadeghi Moqadam, M. & Sadeghy, M. (?). The study of legal institutions for review the competitive market (in Iran, the European Union and the United States), Quarterly Research Journal of Legal Thoughts, 2(1).
  • Sadr al-Hafazi, S. N. (1991). "Court of Administrative Justice and its Establishment Philosophy", The Judiciary Law Journal, No. 2
  • Tabatabaei Mutamani. (2015). Administrative Law; 20th edition, Tehran: SAMT.
  • Mahmoodi, Javad. 2006. Judgement Removing and Decriminalization from the Point of View of the Constitution and Administrative Law. Criminal Law Doctrines, 2(19), 105-122.
  • Molabighi Gholamreza; 2013, Jurisdiction and procedure of the of the Administrative Court of Justice; Tehran: Jungle.
  • Islamic Parliament Research Center (IPRC); 2017, available at:

https://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state_popup/1050049?fk_legal_draft_oid=1038651&a=download&sub=p

  • Mirzadeh Kohshahi, Nader; 2019, The system of supervision and challenging procedures of tendering; Tehran: Mizan.
  • Mousavi, F. (2021). A Comparative Study of Competitive Rules in Competition Laws of Iran and the European Union. Comparative Study on Islamic & Western Law, 8(2), 279-312.

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار