نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• وحید جهانی میجانی ¹
• مصطفی سراجی ²
• منصور فرخی ³

¹ دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.

² گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس، بندرعباس، ایران .

³ دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

هیات شبه قضایی اجرای اسناد رسمی، یکی از مهم‌ترین هیات‌‌های بدوی در سازمان ثبت است. این هیات با ماهیت حقوقی دارای صلاحیت‌‌های متعددی برای رسیدگی تخصصی به دعاوی بوده و آن را در نظام حقوقی خویش، در کنار سایر مراجع قرار می‌‌دهد. این تحقیق بر پایه روشی که بیشتر پژوهش‌‌ها در پیش گرفته‌‌اند، از جهت شیوه توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. این صلاحیت‌‌ها بواسطه ماهیت اقداماتش، اهمیت انکارناپذیری در تضمین حق‌‌های بنیادین اشخاص در آیین دادرسی این هیات دارد. از شاخصه‌‌های ارزیابی این صلاحیت‌‌ها، برپایی دادرسی منصفانه در این هیات می‌‌باشد. مقاله حاضر با درک چنین اهمیتی درصدد است تا از بررسی آیین‌‌نامه اجرای اسناد رسمی، ضمن برشمردن صلاحیت‌‌ها، آیین دادرسی هیات فوق را در پرتو دادرسی منصفانه بررسی نماید و به این پرسش پاسخ داده شود که رویکرد این هیات در آیین دادرسی خود نسبت به دادرسی منصفانه چیست؟ یافته‌‌های این پژوهش نشان می‌‌دهد: با توجه به صلاحیت‌‌های گسترده‌‌ای که این هیات به موجب آیین‌‌نامه اجرای اسناد دارد، پاره‌‌ای از موازین دادرسی منصفانه در آیین دادرسی، مانند اصل قانونمندی، مواعد زمانی، اعتراض پذیری و مستثنیات دین شناسایی شده است. با این حال، از موازین مهمی چون تناظر، استقلال در رای، داشتن وکیل و حق مطالعه پرونده سخنی به میان نیامده است. از این رو، می‌‌توان گفت که هیات شبه قضایی اجرای اسناد، شکل ناقصی از رعایت دادرسی منصفانه را در آیین دادرسی خود اعمال می‌‌نماید و کاستی‌‌های فوق علاوه بر ابهامات و ناسازگاری‌‌ها در این هیات، منجر به تضییع حقوق اشخاص می‌‌گردد.

تازه های تحقیق

تعیین روند دادرسی مطلبوب در هیات شبه قضایی اجرای اسناد مستلزم آن بود که ابتدا این هیات و صلاحیت‌‌های آن را بررسی نمایم. اما ماحصل مباحث مطرح شده در این مقاله، که تلاشی برای آیین دادرسی هیات شبه قضایی اجرای اسناد رسمی در پرتو دادرسی منصفانه بود، حکایتی از برخی ابهامات و یا برخی ناسازگاری‌‌ها در رعایت دادرسی منصفانه دارد. ضرورت وجود هیات شبه قضایی اجرای اسناد رسمی در نظام ثبتی و حقوقی و صلاحیت‌‌های بیشماری که تاثیر بسزایی در زندگی فردی و جمعی مردم دارد، موضوعی است که نمی‌‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

ابهامات یا ناسازگاری‌‌ها را می‌‌توان در دو بعد ساختاری و آیین رسیدگی بیان کرد. در بعد ساختاری به لحاظ قوانین و مقررات مشکلات موجود به دو دسته عمده می‌‌توان تقسیم نمود. نبود آیین دادرسی مدون مهم‌ترین ابهام یا ناسازگاری موجود است. وجود آیین دادرسی مدون ضمن آنکه از ضروریات شکلی هر نهاد رسیدگی‌‌کننده می‌‌باشد، می‌‌تواند باعث جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص در این هیات از وجود بخش‌نامه‌‌ها وحتی آیین‌‌نامه‌‌های ضعیف و بدون کارشناسی گردد. موضوع دوم مربوط به ابهام و اجمال در آیین‌‌نامه اجرای اسناد رسمی است که باعث افزایش تعداد مراجعات بی‌مورد و پایین آمدن کیفیت رسیدگی شده، که باعث تصمیمات ضد و نقیص و خدشه به دادرسی منصفانه گردیده است. در بعد آیین رسیدگی دو موضوع قابل بررسی است: موضوع اول در عدم دانش کارمندان هیات فوق نسبت به دادرسی منصفانه است. و موضوع دوم مربوط به حجم زیادی از پرونده‌‌ها که به این هیات سرازیر می‌‌گردد. در مجموع وضعیت دادرسی منصفانه در هیات شبه قضایی اجرای اسناد به سمت کاستی‌‌ها سوق دارد که در مجموع توجه کافی و شایسته‌‌ای به جایگاه و اهمیت دادرسی منصفانه در روند شکل‌دهی هیات شبه قضایی اجرای اسناد به عمل نیامده است.

کلیدواژه‌ها

• هیات شبه قضایی
• اجرای اسناد
• آیین دادرسی
• دادرسی منصفانه
• آیین‌‌نامه اجرای اسناد رسمی

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

Judicial Procedure of Quasi-Judicial Bodies in the Enforcement of Official Documents in the Light of Fair Trial in Iranian and English Law

نویسندگان [English]

• vahid jahani mijani ¹
• Mostafa seraji ²
• Mansour Farrokhi ³

¹ PhD student of public law, Islamic Azad University, Bandar Abbas Branch.

² Department of Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Bandar Abbas Branch, Bandar Abbas, Iran .

چکیده [English]

The quasi-judicial body responsible for the enforcement of official documents is one of the most important auxiliary bodies within the registration system. This body possesses multiple legal competencies to handle specialized litigations, alongside other authorities within its legal system. The significance of these competencies lies in their nature as actions that guarantee fundamental rights of individuals within the judicial procedure of this body. The establishment of fair trial within this body is one of the key criteria to assess these competencies. This research adopts a descriptive-analytical approach with a comparative perspective. The article aims to examine the quasi-judicial procedure in the enforcement of official documents, considering its competencies, in the context of fair trial to answer the question: What is the approach of this body towards fair trial in its own judicial procedure? The findings of this research demonstrate that the quasi-judicial body possesses broad competencies under the regulations governing the enforcement of official documents, and some aspects of fair trial, such as the principle of legality, time limits, appealability, and religious exceptions, have been recognized; however, important criteria such as consistency, independence in decision-making, the right to legal representation, and the right to access case files have not been adequately addressed. Therefore, it can be argued that the quasi-judicial body in the enforcement of official documents applies an incomplete form of fair trial in its judicial procedure, which, in addition to ambiguities and inconsistencies within this body, leads to the violation of individuals' rights.

کلیدواژه‌ها [English]

• Quasi-Judicial Body
• Enforcement of Official Documents
• Judicial Procedure
• Fair Trial
• Regulations of the Enforcement of Official Documents
• England