اصول متروک در قانون اساسی (شناسایی یک مفهوم)

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

10.22091/csiw.2024.9865.2455

چکیده

قانون اساسی به عنوان مفهومی کلیدی در دانش حقوق و حقوق اساسی دارای پیچیدگی‌ها و ظریف فراوانی است. از این روی در خصوص آن نظریه‌های متعددی شکل گرفته است. این سند بنیادین نوشته می‌شود تا مبنای اعمال حکومت و پاسدار حقوق مردم باشد، اما گاه اتفاق می‌افتد که اصل یا اصولی از آن به بوته فراموشی سپرده می‌شوند و با آنکه در متن قانون اساسی وجود دارند ممکن است ده‌ها سال به صورت اجرا نشده باقی بمانند. به این اصول در نظریه‌های حقوق اساسی اصول اجرا نشده قانون اساسی یا اصول معطل یا اصول متروک قانون اساسی می‌گویند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال واکاوی این مفهوم در نظریه حقوق اساسی است. در این مقاله ضمن تعریف این مفهوم و علل پیدایش آن به مشخص کردن مرزهای این مفهوم با مفاهیمی دیگر مانند اصول منسوخ، اصول معوق، اصول لاغر پرداخته شده است. همچنین به یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به اصول متروک یعنی اصلاح غیررسمی قانون اساسی پرداخته شده است.

تازه های تحقیق

قانون اساسی به عنوان مفهوم کلیدی حقوق اساسی در نقطه کانونی این دانش ایستاده است و نظریه‌ها، اصول و مفاهیم متعددی حول آن شکل گرفته است. این مقاله تحقیقی کوتاه در خصوص یکی مفاهیم مهم مرتبط با قانون اساسی و مطرح در نظریه‌های حقوق اساسی یعنی اصول متروک بود. در کلیات حقوق، اصطلاحی به نام قانون متروک وجود دارد که به قوانینی اشاره می‌کند که با آنکه رسما منسوخ و ابطال نشده‌اند در گوشه‌ای افتاده و کسی به آن‌ها توجه نمی‌کند. این قوانین گاه برای همیشه فراموش شده و به کنار گذاشته می‌شوند و گاه پس از سال‌ها متروک افتادن اجرا می‌شوند. در قانون اساسی هم اصولی وجود دارد که شبیه به این وضعیت را دارند. هنگام تدوین قانون اساسی بنابر دلایل متعدد، اصولی وارد قانون اساسی می‌شود که در عمل امکان و شرایط اجرای آن‌ها وجود ندارد. بازیگران موجود در عرصه سیاسی به صورت عامدانه آن‌ها را کنار گذاشته و به آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند. این اصول حاضرانِ غایب در قانون اساسی هستند و گاه بر سر مجادله‌های سیاسی سر از خواب برداشته و مجدداً به فراموشی سپرده می‌شوند. در این مقاله کوشش شد تاریخچه‌ی پیدایش این مفهوم و علت پیدایش چنین اصولی مورد بررسی قرار گیرد. دو موضوع مهم دیگری که در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفت یکی نسبت این اصول با برخی از مفاهیم رایج در نظریه‌های حقوق اساسی است که هم‌پوشانی‌های زیادی با این مفهوم دارند. دشواری نوشتن این بحث در این است که بیشتر این مفاهیم تاکنون وارد حقوق اساسی ایران نشده‌اند. از این روی هم پیدا کردن معادل برای آن‌ها دشوار است و هم مشخص کردن مرزهای آن‌ها با همدیگر. موضوع دیگر اصلاح و تغییر غیررسمی قانون است که خود مفهومی مهم در نظریه‌های حقوق اساسی است. برخی از محققین بر این باورند که متروک شدن اصولی از قانون اساسی در حقیقت نوعی از اصلاح غیررسمی قانونی است، زیرا باعث می‌شود اصلی از قانون اساسی عملا کنار نهاده شود.

در حقوق اساسی ایران به مباحث نظری حقوق اساسی توجه کمتری شده است و همین بی‌توجهی باعث شده است بسیاری از موضوعات به عنوان رازگونه و مبهم باقی بمانند. مطالعه نظری این مفاهیم و دیدن تجربه کشورهای دیگر ما را متوجه این نکته می‌کند که چنین اتفاقاتی در کشورهای دیگر هم رخ داده است و چنین مطالعاتی هم باعث درک بهتر و همدلانه برخی موضوعات می‌شود و هم در پیدا کردن راه‌حل به ما کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Desuetude principles in the constitution (identification of a concept)

نویسنده [English]

  • fardin moradkhani
Associate Professor in public law, Department of law, Faculty of humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

The constitution as a key concept in the knowledge of law and constitutional one has most complexities and precisions. Therefore, many of theories have been conformed regarding that. This fundamental Research has been written to be the basis of the State 's proceedings in order to protect the people's rights; however, sometimes it might happen that one or more principles are obsolete, though they exist in the text of the constitution, they might be remained unimplemented for decades. These principles are called Obsolete principles of the constitution or abandoned in the theories of constitutional law. This article seeks to vividly analyze the aforementioned concept in the theory of fundamental rights with a descriptive-analytical method. In the present article, while defining the concept and the causes of its emergence, it has been defined the boundaries of it with other concepts such as outdated principles, deferred principles, thin conceptions of principles. Also, one of the most important issues related to the abandoned/obsolete principles, i.e. the informal amendment of the constitution, has been addressed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitution
  • Obsolete principle
  • deferral
  • amendment
  • atrophy principles

مراجع

تقی‌زاده، جواد، 1386ش، «مسئله اساسی‌سازی نظم حقوقی»، پژوهشهای حقوقی، ش 11.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1378ش، مبسوط، تهران، گنج دانش، ج5.
دبیرنیا، علیرضا، جلیلی، آیت‌اله، 1399ش، «مطالعه تطبیقی نظریه اساسی‌سازی حقوق اداری در نظام‌های حقوقی ایران و فرانسه»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال هفتم، ش 3.
راعی، مسعود، حسینی، سیدعلی، 1394ش، «متروک ماندن معاهدات بین‌المللی و رای کنوانسیون 1969» مجله حقوقی بین‌المللی، ش52.
سدرا، ژان، 1400ش، «اساسی‌سازی دادرسی کیفری در فرانسه و ایالات متحده آمریکا»، ترجمه علیرضا نوریان، پژوهشهای حقوقی، دوره 20، ش 45.
شریف، علی‌اصغر، 1322ش، «قوانین معطله یا مرده»، مجموعه حقوقی، ش 8.
صانعی، پرویز، 1382ش، حقوق واجتماع، تهرانف طرح نو.
قیاسی، جلال‌الدین، دیلمی، پارمیس 1397ش، «تحلیل جرم شناسی علل و آثار متروک شدن قوانین بر جامعه»، مطالعات حقوق، سال دوم، ش23.
کاتوزیان، ناصر، 1393ش، فلسفه حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، ج2.
کوچ‌نژاد، عباس، 1383ش، «محدودیت‌های حقوق بشر در اسناد بین‌المللی» حقوق اساسی، سال دوم، ش3.
میرزایی، اقبال علی، 1390ش، «قانون متروک: مبانی، مفهوم و مصادیق» مجله حقوقی دادگستری، سال 75،
ش 74.
میرزایی، اقبال علی، 1394ش، «مفهوم و صورت‌های نسخ قانون»، مجله حقوقی دادگستری، سال 79، ش90.
میرزایی، اقبال علی، 1393ش، «قانون و اعتبار زمانی آن با تاکید بر مفهوم و اصاف قانون موقت»، مجله حقوق دادگستری، سال 78، ش85.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین، 1393ش، «درآمدی بر اساسی‌سازی حقوق کیفری»، مندرج در: در تکاپوی حقوق عمومی (به کوشش علی اکبر گرجی)، تهران، انتشارات جنگل.
 
Albert. Richard. (2014b) “Constitutional Disuse or Desuetude: The Case of Article V.” Boston University Law Review. vol94.no327.
Albert. Richard. (2015) “How Unwritten Constitutional Norms Change Written Constitutions.” Dublin University Law Journal, no38.
Albert. Richard. (2014) “Constitutional Amendment by Constitutional Desuetude”. American Journal of Comparative Law. Vol. 62, No. 3.
Allen. Ronald J. (1976) “The Police and Substantive Rulemaking: Reconciling Principle and Expediency” University of Pennsylvania Law Review, Vol. 125, No. 1.
Aufricht, Hans (1952) “Supersession of Treaties in International Law”. Cornell Law Review. vol37.issue2 Available at: http://scholarship.law.cornell.edu/clr/vol37/iss2/6.
Bernstein. Richard B. Jerome Agel, (1995) Amending America: If We Love the Constitution So Much, Why Do We Keep Trying to Change It? University Press of Kansas; Reissue edition.
Bonfield. Arthur E, (1962), “The Guarantee Clause of Article IV, Section 4: A Study in Constitutional Desuetude”, Minn law review. Vol. 46.
Bonfield. Arthur E. (1964), “The Abrogation of Penal Statutes by Nonenforcement” Iowa law review. Vol 49.
Brady, Maureen E, (2021), “Zombie State Constitutional Provisions” Wisconsin Law Review. Harvard Public Law Working Paper No. 22-01, Available at SSRN:   
https://ssrn.com/abstract=3920420 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3920420
Carm, ian (2006) contested words: legal restriction on freedom of speech in liberal democracies. London: Routledge University Press.
Dixon. Rosalind and Tom Ginsburg, (2011)”Deciding not to decide: Deferral in constitutional design” International Journal of Constitutional Law. Vol. Volume 9, Issue 3-4, October 2011.
Friedman.Barry & Scott B. Smith, (1998) “The Sedimentary Constitution” University of Pennsylvania Law Review, Vol. 147, No. 1.
Gray, John chipman, (1921) the nature and sources of the law. ‎ Quid Pro, LLC.
Griffin. Stephen M (2007) “Constituent Power and Constitutional Change in American Constitutionalism” in The Paradox of Constitutionalism: Constituent Power and Constitutional Form: Martin Loughlin & Neil Walker eds. Oxford University Press.
Henriques, Mark Peter (1990) “Desuetude and Declaratory Judgment: A New Challenge to Obsolete Laws” Virginia Law Review, Vol. 76, No. 5 available at:
http://www.jstor.org/stable/1073157.
Hurley.james Ross, (1996), Amending Canada's constitution : history, processes, problems and prospects. Canadian Government Pub Centre.
Kelsen.hans (1978), pure theory of law. Max Knight trans. 2d ed. Berkeley: University of California Press.
Kohen.Marcelo G. (2011), “Desuetude and Obsolescence of Treaties”. In: Enzo Cannizzaro (ed.) The Law of Treaties Beyond the Vienna Convention. Oxford university press.
Law. David S. (2013), “The Myth of the Imposed Constitution” in: Social and political foundation of constitutions. Eds: Denis J. Galligan & Mila Versteeg, ‎ Cambridge University Press.
Lazare. Daniel, (1997), The Frozen Republic: How the Constitution Is Paralyzing Democracy. ‎ Harvest Books.
Mcleod, Ian, (1999), Legal Method, Macmillan Press, London.
Miller, Darrell, A.H. (2016), “Second Amendment Traditionalism and Desuetud” Georgetown Journal of Law & Public Policy. vol. 14.
Posner. Richard A (1973), “An Economic Approach to Legal Procedure and Judicial Administration” The Journal of Legal Studies, Vol. 2, No. 2.
Posner Eric & Adrian Vermeule, "Constitutional Showdowns" University of Chicago Public Law & Legal.
Rasch. Erik & Roger D. Congleton, “Amendment Procedures and Constitutional Stability”, in Demmocratic constitutional design and public policy. Analysis and Evidence Ed by Roger D. Congleton & Birgita Swedenborg. The MIT Press.
Raz, Joseph (1977), The Concept of a Legal System, Oxford university press.
Smith, Michael L. (2023), “Constitutional Interpretation and Zombie Provisions” Georgia State University Law Review, Vol. 40, Available at SSRN:  
https://ssrn.com/abstract=4490134.
Suber, Peter, (1990), The paradox of self-amendment: a study of logic, law, omnipotence and change. Peter Lang International Academic Publishers. (For HTML:              
http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos: 10243418).
Sunstein. Cass R. (2003) why societies need dissent. Harvard University Press.
Tushnet, Mark V (2009), “Constitutional Workarounds. Texas Law Review” Harvard Public Law Working Paper Vol. 87, No. 09-14, Available at SSRN:       
https://ssrn.com/abstract=1338087.
Vermuele, Adrian (2012), “The Atrophy of Constitutional Powers Oxford Journal of Legal Studies. Vol. 32, No. 3.
Waldron. Jeremy (2001), Law and Disagreement. Oxford University Press.
William F. Maher and William E. Williams (1970) Vagrancy-A Study in Constitutional Obsolescence, Florida law review.vol22. issue3.Available at:  
https://scholarship.law.ufl.edu/flr/vol22/iss3/4.
Williams. Robert F. (2007) “Is the Wisconsin State Constitution Obsolete? Toward a Twenty-First Century, Functionalist Assessment” Marquette law review. Vol 90. Available at: http://scholarship.law.marquette.edu/mulr/vol90/iss3/4.
Yash, Tripathi, and Rupali, Singh, (2016), ”Doctrine of Desuetude-Addressing the Constitutional Minefield” Christ University Law Journal, vol5. no1.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 39
فروردین 1403
صفحه 161-185

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار