نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق دانشگاه قم.قمِ، ایران.
2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران .
چکیده
تازه های تحقیق
با اینکه قراردادهای پیمانکاری ماهیت و ویژگی‌های خاص خود را دارند، ولی شباهت‌های زیادی بین این قراردادها و عقد جعاله وجود دارد تا جایی که برخی حتی قراردادهای پیمانکاری را ازلحاظ ماهیت همان عقد جعاله می‌دانند. هر چند نمی‌شود وجود برخی تفاوت‌ها را هم نادیده گرفت. جعاله عقدی است که دارای ریشه عمیق در فقه اسلامی است و به دلیل شرایطی که دارد امکان استفاده از این عقد در بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی وجود دارد و در عقود بانکی از این عقد با عنوان ام‌العقود یاد می‌شود؛ یعنی در همه زمینه‌ها و همه بخش‌ها به دلیل انعطافی که دارد امکان استفاده از آن وجود دارد، همچنین در قراردادهای بانکی برای امور پیمانکاری نیز از این عقد استفاده می‌شود.
با همه این تفاسیر و با توجه به بررسی‌هایی که انجام شد می‌توان نتیجه گرفت که می‌شود از عقد جعاله در برخی از زمینه‌هایی که نیاز به انعقاد قرارداد پیمانکاری است، بهره برد. البته در برخی از موارد و شیوه‌های پیمانکاری نیز این امکان وجود ندارد، مانند قراردادهایی که در آن مالکیت موضوع پیمان به‌طور کامل به پیمانکار منتقل می‌شود، چون هدف از انعقاد عقد جعاله انجام عمل برای جاعل است و مالکیت عمل به جاعل تعلق دارد. یا قراردادهایی که خود قرارداد اصلی، بین بیش از یک نفر به‌عنوان طرفین اصلی قرارداد منعقد می‌شود، مانند قراردادهای به روش متعارف که قرارداد سه طرف اصلی دارد، هر چند در ذیل این قراردادها که برای انجام کارها قراردادهایی را منعقد می‌کنند می‌توان از جعاله استفاده کرد، ولی در خود اصل قرارداد این امکان وجود ندارد.
هر چند در مواردی هم که گفته شد می‌توان از این قراردادها استفاده کرد، به موانعی اشاره شد که شاید در نگاه اول این نظر را با مشکل مواجه می‌کرد، ولی با دلایلی که بیان شد، می‌شود این موانع را برطرف کرد. یکی از موانع مهم لازم و جایز بودن این دو قرارداد و عقد هست که اشاره شد، با دقت در مواد شرایط عمومی پیمان و با توجه به مصلحت و اهمیت زمینه‌ها و عرصه‌هایی که این قراردادها در آن به‌کار می‌روند و همچنین با اراده طرفین می‌توان آن را برطرف کرد و می‌توان از ظرفیت‌ها و توانایی‌های یک عقد اسلامی در این زمینه‌ها هم استفاده کرد. همان‌گونه که بعد از انقلاب اسلامی عقد جعاله به‌عنوان یکی از عقود مورد استفاده در قراردادهای بانکی مطرح شد. همچنین بایستی این نکته را نیز خاطرنشان ساخت که عقد جعاله به‌عنوان عقد جایزی شناخته شده است که استفاده از آن را در قراردادهای پیمانکاری که از استحکام و لزوم برخوردار هستند، با مشکل مواجه می‌کند. ولی با توجه به مواردی که گفته شد، قراردادهای پیمانکاری هم با وجود اینکه عقد لازمی شناخته شده‌اند، ازلحاظ ماهیت همان‌طور که اشاره شد، به عقد جعاله جایز مورد بحث بی‌شباهت هم نیستند، از سوی دیگر از راهکارهایی که برای استحکام عقود جایز نیز پیش‌بینی شده هم می‌توان استفاده کرد تا این مشکل را برطرف ساخت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
As societies evolve, new types of contracts emerge in response to changing conditions. Legal scholars typically adopt two approaches to analyzing such contracts: either they classify them within the framework of recognized nominate contracts or they consider them as innominate contracts under Article 10 of the Iranian Civil Code. One notable example of such modern agreements is the construction contract. Among the aforementioned approaches, the first—classifying new contracts under existing contract types—holds particular weight. The Civil Code of Iran recognizes the Ju'alah contract as a flexible and adaptable legal instrument. Given its characteristics, this contract may, in certain cases, serve as an alternative to conventional construction agreements. This study employs a descriptive-analytical method to explore the features, applications, and legal structure of both Ju'alah and construction contracts. The core question it addresses is whether Ju'alah can effectively substitute for construction contracts. The findings suggest that, in specific circumstances, the Ju'alah contract may indeed provide a viable legal framework for certain types of contracting relationships.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله