نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه قم.
2 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه قم
چکیده
یکی از مصادیق قتل عمد، کشتن دیگری از طریق ارتکاب رفتار غالباً کشنده توسط فرد فاقدِ قصد قتل می‌باشد، که هم در حقوق کیفری ایران، به حکم بند ب ماده‌ی (290) قانون مجازات اسلامی، و هم در برخی از نظام‌های حقوقی غرب مطمح‌نظر قرار گرفته است. یکی از مسائل مهم در مورد این نوع از قتل عمد آن است که آیا آگاهی مرتکب به ویژگی قتاله بودن عمل در ساختار آن مدخلیت دارد یا خیر؟ دکترین حقوقی و رویه قضایی در پاسخ به این سؤال دچار تشتت است، برخی علم جانی را ضروریِ بزه مذکور به شمار آورده و گروهی برای آگاهی مرتکب اثری قائل نشده‌اند. در این مقاله ضمن تبیین هر یک از این نظریات، به بررسی موضوع، به شکلی تطبیقی، با تأکید بر رویکرد فقه جزایی مبادرت شده و مبانی آن مورد تحلیل قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Role of Awareness about the Typically Fatality of an Act in the Structure of Murder from the Viewpoints of Islamic and Western Law
نویسندگان [English]
- Jalaloddin Ghiyasi 1
- Ruhollah Akrami 2
چکیده [English]
The killing of a human being through the committing of a deadly conduct by individuals that do not have an intention of killing is one of the instances of murder. This conduct has been taken into account in both Iranian criminal law (according to Paragraph (b) of Article (290) of the Islamic Penal Code), and some of the Western legal systems. One of the important issues relevant to this type of murder is whether the awareness of the lethality of the behavior is relevant to its structure. The legal doctrine and the case law on this question have opposing viewpoints. To some experts, the perpetrator's awareness is necessary for the fulfillment of a criminal act, while others argue against it. In this article, these issues are accounted for. The topic is studied on comparative approach, with an emphasis on criminal jurisprudence; then its foundations have been analyzed.
کلیدواژه‌ها [English]
- murder
- typically fatal act
- ignorance of facts
- Comparative Law
- Shia jurisprudence
قرآن‌کریم
- آقایی‌نیا، حسین، 1384ش، جرایم علیه اشخاص (جنایات)، تهران، میزان، چ1.
- ابن سعید حلی، یحیی، 1405ق، الجامع للشرایع، قم، مؤسسه سیدالشهداء العلمیه، چ1.
- اردبیلی [مقدس]، احمد، 1416ق، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، بی‌جا، مؤسسه النشر الاسلامی، چ1، ج 13.
- باهری، محمد، 1384 ش، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، تهران، مجد، چ2.
- براندن، استیو، 1376 ش، مروری بر حقوق جزای انگلستان، ترجمه حسین میر محمد صادقی، تهران، حقوقدان، چ1.
- پرادل، ژان، 1386 ش، حقوق کیفری تطبیقی: جرایم علیه اشخاص، ترجمه مجید ادیب، تهران، میزان، چ1، ج1.
- پور بافرانی، حسن، 1388ش [الف]، جرائم علیه اشخاص: صدمات جسمانی، تهران، جنگل جاودانه، چ1.
- ــــــــــــــــــــ ، 1388ش [الف]، ضابطه دوم قتل عمدی: تعارض قانون و رویه قضایی، تازه‌های علوم جنایی، تهران، میزان، چ1.
- حسینی‌خامنه‌ای [مقام معظم رهبری] ، سیدعلی، 1378 ش، تقریرات خارج فقه بحث قصاص.
- حلی [علامه]، حسن بن یوسف،1411 ق، تبصره المتعلمین، تهران، مؤسسه طبع و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ1.
- ـــــــــــــــ ، 1413ق، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام،قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، چ1، ج3.
- خوانساری، سیداحمد، 1405ق، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چ2، ج7.
- راوندی، قطب الدین سعید بن عبدالله، 1405ق، فقه القرآن، مکتبه آیت‌الله المرعشی، چ2، ج2.
- سبزواری، سیدعبدالاعلی، 1413ق، مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام، قم،دفترآیت‌الله سبزواری، چ4، ج28.
- سپهوند، امیرخان، 1386 ش، جرایم علیه اشخاص، تهران، مجد، چ1.
- صادقی، محمد هادی، 1380 ش، جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، چ1.
- صانعی، یوسف، 1427 ق، فقه الثقلین فی شرح تحریر الوسیله: کتاب القصاص، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره)، چ3.
- طباطبایی، سیدعلی، 1418ق، ریاض المسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چ1، ج16.
- ــــــــــــــــ ، 1409ق، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع، قم، مکتبه آیت الله المرعشی، چ1، ج3.
- طوسی [شیخ‌الطائفه]، محمدبن حسن،1400ق، النهایه فی مجردالفقه والفتاوی،بیروت،دارالکتاب العربی، چ2.
- عاملی[شهیدثانی]، زین الدین بن علی، 1410ق، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، کتابفروشی داوری، چ1، ج10.
- ـــــــــــــــ ، 1413ق، مسالک الافهام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، چ1، ج15.
- عاملی [شیخ حر]، محمد بن حسن، 1412ق، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث، چ1، ج 29.
- فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، 1417ق، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، چ3، ج2.
- فاضل اصفهانی [هندی]، محمد بن حسن، 1424ق، کشف اللثام عن قواعد الاحکام، بی‌جا، مؤسسه النشر الاسلامی، چ1، ج 11.
- فاضل لنکرانی، محمد، 1427 ق، تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله (کتاب القصاص)، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار (علیهم‌السلام)، چ3.
- لفیو، واین. آر، 1390 ش، سببیت و قتل در نظام کیفری ایالات متحده آمریکا، ترجمه حسین آقایی‌نیا، تهران، میزان، چ1.
- متین، احمد، 1382 ش، مجموعه رویه قضایی قسمت کیفری، تهران، رهام، چ2.
- مدنی‌کاشانی، رضا، 1410ق، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، چ2.
- مرعشی‌شوشتری، سید محمد حسن، 1376 ش، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، بی‌جا، میزان، چ2.
- مرعشی‌نجفی، سید شهاب الدین، 1415ق، القصاص علی ضوء القرآن و السنه، قم، مکتبه آیت‌الله المرعشی، بی‌چا، ج1.
- معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضاییه، 1386 ش، قانون مجازات فرانسه، ترجمه محمد رضا گودرزی بروجردی و لیلا مقدادی، قم، انتشارات سلسبیل، چ1.
- مغنیه، محمد جواد، 1421ق، فقه الامام جعفر الصادق علیه‌السلام، قم، مؤسسه انصاریان، چ2، ج6.
- مکارم شیرازی، ناصر، 1377-1376ش، تقریرات خارج فقه بحث دیات، برگرفته از سایت اینترنتی مؤسسه تبیانwww.tebyan.net.
- موسوی‌بجنوردی، سید محمد، 1376 ش، فقه تطبیقی، تهران، نشر میعاد، چ1، ج1.
- موسوی‌خویی، سید ابوالقاسم، 1422ق، مبانی تکمله المنهاج، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی، بی‌چا، ج 42.
- میر محمد صادقی، حسین، 1386 ش، جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، چ1.
- نجفی، محمد حسن، بی‌تا، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ7، ج42.
- Allen, Michael, (2007), Criminal Law, Oxford, Oxford University Press, 9th Ed.
- Clarkson, C.M.V, (1987), Understanding Criminal Law, London, Fontana Press, 1st Ed.
- Elliott, Catherine & Quinn, Frances, (2006), Criminal Law, England, Pearson Longman, 6th Ed.
- Herring, Jonathan, (2008), Criminal Law, Bristol, Palgrave Macmillan, 3rd Ed.
- Simester, AP & Sullivan, GR, (2007), Criminal Law: Theory And Doctrine, Oxford And Portland, Hart Publishing, 3rd Ed.
- Smith, JC & Hogan, Brian, (2005), Criminal Law, Oxford, Oxford University Press, 11th Ed.
- Gardner, Thomas J. & Anderson, Terry M., (2008), Criminal Law, Belmont, Thomson Wadsworth, 10th Ed.
- Loveless, Janet, (2014), Complete Criminal Law: Text, Cases, and Materials, Oxford, Oxford University Press, 4th Ed.
- Samaha, Joel, (2010), Criminal Law, Belmont, Thomson Wadsworth, 10th Ed.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله