توسعه مفهوم و مصادیق مال در فضای مجازی (مطالعه تطبیقی مالیت داده‌های رایانه‌ای در حقوق اسلام، ایران و کامن لا)

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم

چکیده

گسترش روزافزون کاربرد اینترنت در جوامع انسانی و پیدایش و رواج اصطلاح نوظهور «اموال مجازی» در حوزه تجارت الکترونیک، بازنگری در مفهوم مال و معیار مالیت را به منظور شناسایی مصادیق نوظهور اموال ضروری ساخته است. این ضرورت از آنجایی نشاءت می‌گیرد که هم ظرف شکل‌گیری (فضای مجازی) و هم عناصر تشکیل‌دهنده (داده‌های رایانه‌ای) اموال مجازی، غیرمادی و فاقد تجسم و پایگاه خارجی هستند و تمامی روابط و تعاملات اشخاص حقیقی و حقوقی در فضای مجازی بر پایه تبادل و انتقال «داده‌ها» صورت می‌گیرد. پژوهش حاضر می‌کوشد با اثبات مالیت داده‌های رایانه‌ای بر مبنای دو رویکرد «شیء محور» و «رابطه محور» در مال انگاری و شناسایی ارزش اقتصادی یا مالیت اشیاء مادی و غیرمادی و بازبینی و تطبیق معیارها و ضابطه های سنتی و جدید مال انگاری در نظام‌های حقوقی اسلام، ایران و کامن لا ، توسعه مفهوم مال را با معرفی گونه جدیدی از اموال تحت عنوان «اموال مجازی» ، بررسی و تجزیه و تحلیل نماید.

تازه های تحقیق

مطالعه مالیت داده‌ها در سه‌نظام حقوق اسلام،ایران و کامن لا حاکی از آن است که اولاً: در هر سه‌نظام موردمطالعه معیار عرفی و اعتباری مالیت موردپذیرش قرارگرفته و در حال حاضر ضابطه تشخیص مال مبتنی بر رابطه(روابط) شخص(اشخاص) در مورد اشیاء است.بدین معنا که مالیت ذاتی اشیاء نبوده بلکه بر مبنای ارزشی که آن اشیاء برای اشخاص دارند، تعیین می‌گردد. بنابراین، نفی مالیت یک شی ء فقط زمانی امکان‌پذیراست که هیچ نوع «ارزشی» برای هیچ «شخصی» در آن شیء وجود نداشته باشد. چنین نگرشی به مفهوم مال که از آن با عنوان «رویکرد رابطه محور»- در مقابل «رویکرد شیء محور» - نام‌برده شد در هر سه‌نظام حقوق اسلام،ایران وکامن لا قابل پذیرش است.

ثانیاً: اگرچه مالیت داده‌ها پیش از مداخله حقوق، موردپذیرش عرفی تجارت الکترونیک و اقتصاد مجازی قرارگرفته، لکن از منظر حقوقی هم با رویکرد کلاسیک «شیء محور» یعنی تطبیق عناصر مفهومی و اختصاصی مال بر آن‌ها، واجد مالیت بوده و هم بر مبنای رویکرد «رابطه محور» صدق عنوان مال بر آن‌ها بلااشکال است. ثالثاً: رویکرد حقوق اسلامی و بالتبع حقوق ایران، در اذعان به مالیت اشیاء(به‌طورکلی) و مالیت داده‌ها (به‌طور خاص) بسیار ‌انعطاف پذیرتر از کامن لا است.در حقوق اسلام از ابتدا ضابطه مالیت یک مفهوم عرفی بوده و مالیت اشیاء بر مبنای اعتبار عرف مورد شناسایی قرارگرفته و در طول زمان با همین رویکرد ثابت با مصادیق نوظهور مال مواجهه نموده است. لکن نظریه‌های مدرن و معاصر در نظام کامن لایی در بحث حقوق اموال و مالکیت، حاصل یک سیر تکاملی تاریخی است که به‌تدریج تلقی رویه قضایی را در پذیرش بسط مفهوم و مصادیق مال در طول زمان تغییر داده است. اذعان به مالیت داده‌ها و اطلاعات و به رسمیت شناختن آن‌ها به‌عنوان مال از این فرآیند مستثنا نبوده است.

 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Extension in the Concept and Types of Property in the Cyberspace (A Comparative Study On the Proprietary Worth of Computer Data in Islam, Iran and Common Law)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Abdipour fard 1
  • morteza vesali 2
چکیده [English]

The increasing use of the Internet in human societies and the emergence and evolution of the term "virtual property" in the field of e-commerce has necessitated a review of the concept of property and the criteria of proprietary worth in things. This necessity arises wherever the place of formation (cyberspace) and the composing elements (computer data) of the virtual property are non-physical and intangible and all relation and interactions of individuals and legal persons are based on electronic “data” interchanges. The present paper tries to show the proprietary worth of computer data based on two “objects-centered” and “relationship-based” approaches in the identification of the economic or financial value of material and non-material objects and to  offer a revision and comparison of the traditional and new criteria for the economic value of things in Islamic, Iranian and Common law. It also aims to analyze the expansion of the concept of property by introducing a new kind of property under the title "virtual property".
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberspace
  • Digital Content
  • Virtual Property
  • Computer Data
  • Property

مراجع

  1. . ابو جیب،سعدى، 1408 ق، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً، دمشق،دار الفکر.

    2. امامی، سید حسن،1373ش، حقوق مدنی،تهران، انتشارات اسلامیه،ج2، چ 14.

    3. انصاری، مرتضی، المکاسب،انتشارات اسلامی، قم، ١٤24 ه.ق.

    4. ایمانی، عباس،1382ش، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، تهران، نشر آریان.

    5. بجنوردی ، سید میرزا حسن، 1389ق، القواعد الفقهیه، نجف ، مطبعه الآداب .

    6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر،1387ش، علم حقوق درگذر تاریخ،تهران، گنج دانش.

    7. جعفری لنگرودی،محمدجعفر،1388ش، حقوق اموال،تهران، انتشارات گنج دانش.

    8. چیام زینس،«معنای سه مفهوم پرکاربرد داده، اطلاع و دانش»،ترجمه:دیانی، کتابداری و اطلاع رسانی،ج 14، ش 2،1380.

    9. حبیب زاده، محمدجعفر،1373ش، حقوق جزای اختصاصی، تهران، انتشارات سمت، ج 2.

    10. حسینی حائری، سیدکاظم، 1428ق، فقه العقود ، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ج1.

    11. حکیم،سید محسن طباطبایی،1379 ش، نهج الفقاهه،قم، انتشارات قیومی، ج 2.

    12. خمینی، سیدروح‌الله، 1363، کتاب البیع، قم، نشر اسماعیلیان، ج 1.

    13. خویی ، سیدابوالقاسم، 1417ق، مصباح الفقاهه ، قم ، انصاریان ، ج2.

    14. روحانی رانکوهی، محمدتقی،1392ش، مفاهیم بنیادی پایگاه داده‌ها، تهران، انتشارات جلوه.

    15. زراعت، عباس1382ش، شرح قانون مجازات اسلامی، تهران، انتشارات ققنوس، ج3.

    16. شهیدی، مهدی،1382ش، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران،انتشارات مجد،چ سوم.

    17. صدر، سید محمدباقر، بی‌تا، اقتصادنا، ترجمه: محمدکاظم موسوی قم،انتشارات اسلامیه.

    18. طباطبایی یزدی، سید کاظم، 1321 ق، حاشیه مکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ج2.

    19. عالی پور، حسن،حقوق کیفری فن‌آوری اطلاعات،تهران،انتشارات خرسندی،چ4.

    20. عبدی پور فرد، ابراهیم، 1391، مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    21. فرجی،یوسف،1393ش، تئوری اقتصاد خرد، تهران،شرکت چاپ و نشر بازرگانی.

    22. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان،1376 تا 1385 بخش لاتین،تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

    23. قلی زاده نوری، فرهاد،1379ش، فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری مایکروسافت،تهران، انتشارات نشر علوم.

    24. کاتوزیان، ناصر،1372ش، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت،تهران، نشر دادگستر، ج1.

    25. کاشف الغطاء، محمدحسین بن على بن محمدرضا،1359ش، تحریر المجلة،نجف اشرف، المکتبة المرتضویة.

    26. گلدوزیان، ایرج،1386ش، حقوق جزای اختصاصی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،،چ13.

    27. محقق داماد،سید مصطفی، قواعد فقه مدنی،1378ش،تهران،مرکز نشر علوم اسلامی،ج هفتم،چ 8.

    28. محقق نراقی، احمد بن محمد،1415ق، مستند الشیعه،مشهد، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.

    29. ولیدی، محمد صالح1376ش، حقوق جزای اختصاصی در تفصیل قواعد تخریب اموال و اتلاف عمدی اسناد، تهران، نشر داد.

    1. Anupam Chandler, (2003), the New, New Property, Texas Law Review, Vol. 81, No.3.
    2. Aylmer, Gerald E., (1980), The Meaning and Definition of Property in Seventeenth Century England, Past & Present, vol.86
    3. Blazer, Charles, (2006), Five Indicia of Virtual Property, the Pierce Law Review, Vol. 5 No.137.
    4. Bryan, A, Garner, (2009), Black’s Law Dictionary, USA, West Publishing Company.
    5. Eileen, Mullen, (2014), What Is Digital Content, E- Content, Retrieved February 22.
    6. Fairfield, Joshua, (2005), Virtual Property, Boston University Law Review, Vol. 85, No.1047.
    7. Frederic Batista, (1996), Economic Harmonies, New York, Foundation for Economic Education.
    8. Greg Lastowka, (2007), Decoding Cyberproperty, Indian Law, Review, Vol. 23.
    9. Hayden, Boyers, New York: the Foundation for Economic Education.
    10. Hurich, P,. (2016) The Virtual is Real: An Argument for Characterizing Bitcoins as Private Property, Banking & Finance Law Review,Vol.31, No.35.
    11. Joshua A, T, Fairfield, (2015), Bit property, south California Law Review, Vol.88, No.805.
    12. Kam, S., 2004, Intel Corp, v. Hamidi: Trespass to Chattels and a Doctrine of Cyber-Nuisance, Berkeley Technology Law Journal, Vol.17, No.1.
    13. Khosrow-pour Mehdi, (2015), Encyclopedia of Information Science and Technology, Third Edition, 2015, Information Resources Management Association, USA
    14. Matthew Quadrini )2015),Cavet Cloudster: Why Traditional Comon And Civil Property Law Should Aply To Virtual Property and How It Will Change The Legal Relation of The Internet, Dalhousie Journal of Legal Studies,Vol 24,99-55
    15. Mei xiaying & xu ke, (2015), Renmin Chinese Law, The Theory of and Legislation Regarding Virtual Property Inheritance, Selected Papers of The Jurist, Volume 3, Renmin Chinese Law Review,Vol.2, No,27.
    16. Michael bride (2015), Personal Property Law, Fourth Edition, oxford university press,p26
    17. Michael Meehan, (2007), Virtual Property: Protecting Bits in Context, Richmond. Journal of Law & Technology. Vol. 13, No. 7.
    18. Nelson D., Cunha, (2010), Virtual Property Real Concerns, Akron Intellectual Property Journal, Vol, 4, No.35, 35-54.
    19. Nelson, J., (2010), The Virtual Property Problem: What Property Rights in Virtual Resources Might Look Like, How They Might Work, and Why They Are a Bad Idea, Mc George Law Review, Vol. 281, No.309.
    20. Pałka, Przemysław(2016)Redefining'property'in the digital era: when online, do as the Romans did, European University Institute(EUI), LAW Working Papers,No 08
    21. Patricia L, Bellia, (2004), Defending Cyber Property, New York Law Review, Vol.78.
    22. Richard A, Epstein(2003), Cyber Trespass, University of Chicago Law Review, Vol.70,No.73.
    23. Richard jonz Roxana Moore, (2011), Information Technology and Traditional Legal Concepts, Routledge, London & New York
    24. Steven J, Horowitz, Competing Lockean, (2007) Claims to Virtual Property, Harvard Journal of Law & Technology,Vol,20, No.2.
    25. Tim Murphy & Simon Roberts &Tatiana Flessa, (2104) Understanding Property Law, London, Sweet & Maxwell.
    26. Tony Manninen Tomi Kujanpaa, (2007), the Value of Virtual Assets, Journal of Business Science and Applied Management, Vol. 2, No.1.
    27. Vili Lehdonvirta, (2009), Virtual Item Sales As a Revenue Model: Identifying Attributes That Drive Purchase Decisions, Springer Science & Business Media, Vol.9.
    28. Warren Barr, (2013-2014), Modern Studies in Property Law, Volume 8, Edited by Webster’s New World College Dictionary.

     

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار