پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

فرایند پذیرش مقالات

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

اطلاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

بازپژوهی تروریسم از دیدگاه حقوق اسلامی و اسناد بین المللی:با تأکید بر نهضت های رهایی بخش

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم .

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم.

10.22091/csiw.2021.5882.1895

چکیده

در فقه اسلامی مفاهیمی مانند ارهاب، اغتیال، فتک، بغی و محاربه وجود دارند که هرچند ممکن است کاملاً مترادف مفهوم تروریسم نباشند، ولی چون ازعوامل تهدید کننده امنیت به شمار می­ روند و از مصادیق «منکر» تلقی می شوند، اسلام با آن­ها مخالف است. بر این اساس، در فقه سیاسی اسلام، رفتارهایی مانند محاربه، یعنی سلاح برکشیدن به منظور ایجاد خوف و وحشت و سلب امنیت و آسایش از مردم، جرم ­انگاری و برای مقابله با آن مجازات­ های شدیدی مقرر شده است. از نظر اسناد بین­ المللی نیز نقض گسترده حقوق وآزادى­ هاى اساسى بشر، ازجمله سرکوب سیاسى و تبعیض­ هاى اجتماعى از موجبات اساسى اعمال خشونت ­آمیزى است که جرم ­ا­نگاری شده و عموماً تروریسم نامیده مى‏شوند. در این میان، کشورهای غربی با تفسیری موسّع از تروریسم و به تبعیت از پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون­های 1949 ژنو، مبارزه ­های نهضت ­های رهایی ­بخش را یک مخاصمه مسلحانه بین ­المللی تلقی کرده و مبارزه با آن‏ها را در قالب تروریسم پذیرفته ­اند. نگارندگان با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد مقایسه­اى و شیوه گردآورى منابع به صورت کتابخانه­اى، ضمن بیان دیدگاه اسلام و اسناد بین­ المللی درباره تروریسم، در صددند اثبات نمایند بر مبناى نگرش حقوق اسلامی، مبارزه­های نهضت­ های رهایی­ بخش در قالب جهاد اسلامى ‏یک «اقدام دفاعى» براى احقاق حق، دفع ستم و رفع فتنه و مقابله با ظلم و استکبار بوده و حق ­مدارانه است.

تازه های تحقیق

نتایج حاصل از این پژوهش به شرح زیر است:

1. در اسناد بین المللی، تروریسم در کسوت مفاهیم تعریف ناپذیر ظاهر می شود. به دلیل این که «تعریف»، تعهد ایجاد مى کند و کشورها، خصوصاً ابرقدرت ها نمی خواهند خود را زیر بار هیچ تعهد و مسئولیتى وراى منافع و امنیت ملى خود در قبال مبارزه با تروریسم ببرند.

2. در ادبیات فقه اسلامى، نه تنها واژه هاى مترادف تروریسم توضیح داده شده، بلکه بدون هیچ ملاحظه ای جرم انگاری و برای آن‏ها شدیدترین مجازات‌ تعیین گردیده است.

3. بر اساس آموزه های اسلام، مفاهیمی چون «جهاد»، «قاعده ظلم ستیزی و نفی ظلم پذیری»، «حق تعیین سرنوشت» و «حق دفاع مشروع»، مبارزات جنبش های رهایی بخش را، اولاً؛ از رفتارهای غیرانسانی و وحشیانه گروه های تروریستی مانند، داعش و النصره متمایز و ثانیاً؛ توجیه پذیر و مشروع می کنند.

4. مشروعیت بخشیدن به مبارزات نهضت های رهایی بخش موجب نمی­شود که أعمال و فعالیت‌های خلاف قانون و شرع برخی از گروه‌های شبه‌نظامی مسلمان، مانند داعش، به عنوان مقاومت تفسیر شوند. زیرا چنین فعالیت‌هایی، حتی با شرایط ذکر‌شده در اسناد و معاهدات بین‌المللی برای فعالیت‌های مشروع مقاومت، مخالف است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reinvestigating Terrorism from the Perspective of Islamic Law and International Instruments: With Emphasis on Liberation Movements

نویسندگان [English]

  • Mohammad Nozari Ferdowsiye 1
  • Mohammad zahibat 2

1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Qom.

2 Ph. D. Student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Qom.

چکیده [English]

In Islamic jurisprudence, there are concepts such as Erhab, Eghtial, Fatk, Baghy and Moharebah which although may not be completely synonymous with the notion of terrorism, due to being among the factors threatening the security and are considered to be examples of Munkar (anything denounced as evil), Islam opposes them. Accordingly, in political jurisprudence of Islam, moharebah, that is to say taking up arms in order to create fear and panic and depriving the people of security and comfort is criminalized and severe punishments are provided to tackle with it. In accordance with international instruments, widespread violations of fundamental human rights and freedoms, including political repression and social discriminations are regarded be fundamental causes of violent acts which are criminalized and generally are called terrorism. Western countries, with a broad interpretation of terrorism and following the Additional Protocol I to 1949 Geneva Conventions, have considered the struggles of the liberation movements as an international armed conflict and have accepted fighting against them in the form of terrorism. The authors, through a descriptive-analytic and comparative method and a library-based approach in collecting sources, while expressing the view of Islam and international instruments on terrorism, are seeking to prove that based on the view of Islamic law, the struggles of liberation movements in the form of Islamic jihad are  defensive actions to realize the truth, repel the oppression and eliminate sedition, and confront oppression and arrogance and are right-oriented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Terrorism
  • Islamic Jurisprudence
  • International Instruments
  • Liberation Movements
مراجع
قرآن کریم
1)    ابن فارس، احمد،بی تا، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامى.
2)    ابن منظور، محمد­بن مکرم؛ 1995م، لسان العرب، بیروت، للطباعه و النشر.
3)    ابوبکر ناجی، بی‌تا ،إدارة التوحش أخطر مرحلة ستمر بها الأمة، بی‌جا،مرکز الدراسات والبحوث الاسلامیة.
4)    امام­حسانین، عطالله، 2004م، الارهاب البنیان القانونی الجریمه، بی جا، دار المطبوعات الجامعیه.
5)    الهویی نظری، حمید، فامیل زوار جلالی، امیر،  1396ش، مسئولیت بین المللی دولت های تأمین کننده مالی تروریسم، مطالعات حقوق عمومی،ش47.
6)    الیاس انطون، الیاس،1384ش، فرهنگ نوین عربی-فارسى؛ ترجمه القاموس العصرى، به اهتمام سید مصطفى طباطبایى، تهران، اسلامیه.
7)    البانی، محمد ناصر الدین، بی تا ،صحیح الجامع الصغیر و زیاداته، بی جا،المکتب الإسلامی.
8)    جلالی ،محمود و دیگران، 1394ش، تحول رویکرد به تروریسم در اسناد بین المللی: خلاء های حقوقی و پیامدها، فقه و حقوق اسلامی، ش11.
9)    جمعى از نویسندگان، ١٣٧٠ش، حقوق بشر از منظر اندیشمندان، تهران، شرکت سهامى انتشار.
10)جنیز، بریان؛ 1986م، الارهاب و العنف السیاسی، کتاب الحریه.
11)الجهمانی، ثامرابراهیم؛ 1998م، مفهوم الارهاب فی القانون الدولی، بی جا.
12)حریز، عبدالناصر، بی تا،النظام السیاسی والارهاب الاسرائیلی دراسة مقارنة، بیروت، دارالجیل مکتبة مدبولی.
13)الخلف، علی­حسین، الشاوی، سلطان­عبدالقادر، 1982م، المبادئ العامه فی قانون العقوبات (مبانی عمومی قانون جزایی)، بغداد.
14)راغب‌اصفهانى، حسین بن محمد،  1412ق‌،  مفردات ألفاظ القرآن‌،  مصحح، صفوان عدنان داودى، ‌لبنان،  دار العلم.
15)رمضانی، عبدالمالک بن احمد، بی‌تا، تلخیص العباد من وحشیه ابی القتاد الداعی الی قتل النسوان و فلذات الاکباد، بی‌جا، بی‌نا.
16)زبیدى، محمد بن محمد مرتضى، ١٤١٤ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
17)السند،  الشیخ محمد،  1428ق، بحوث معاصرة فی الساحة الدولیة،  مرکز الأبحاث العقائدیة.
18)الشهید الأول، بی تا،  الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة،  تحقیق : مؤسسة النشر الإسلامی الأولى، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
19)الشهید الثانی،  1387ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق و إشراف ، السید محمد کلانتر،  النجف الأشرف،  منشورات جامعة النجف الدینیة.
20)الشیخ سید سابق،  1397ق، فقه السنة، بیروت،  دار الکتاب العربی،چ3.
21)صادقی حقیقی، دیدخت،1383 ش، نهضتهای رهایی بخش ملی و تروریسم بین الملل از دید حقوق بین الملل، اطلاعات سیاسی،ش 205 و 206.
22)صالح، صالح عبد القادر، 2005م، قراءه فی کتاب الارهاب السیاسی، الرأی العام،ش 125.
23)ضیایی بیگدلی، محمدرضا، 1381ش، حقوق بین الملل عمومی، تهران، گنج دانش.
24)طباطبایی، علامه سید محمد حسین،1363ش، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏،چ5.
25)عامر، صلاح الدین،1976م، المقاومة الشعبیة المسلحة فی القانون الدولی العام، رسالة دکتوراه، جامعة القاهرة.
26)عبدالقادر بن عبدالعزیز، بی تا ،الجامع فی طلب العلم الشریف، برگرفته از سایت منبر التوحید والجهاد.
27)العلامة الحلی، بی تا، تذکره الفقهاء، بی جا، منشورات المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
28)------------، بی تا، منتهى المطلب، بی جا.
29)عمید زنجانی، عباسعلی، 1377ش، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر،چ3.
30)فکری، عطالله عبدالمهدی، 2000م، الارهاب الدولی، بی جا.
31)فیرحى، داود، ١٣٨٣ش، «دفاع مشروع، ترور و عملیات شهادت طلبانه، شیعه شناسی، سال دوم،ش٦.
32)فیض اللهى، روح الله،  ١٣٨٩ش، نقد و بررسى ترور در قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
33)قادرى کنگاورى، روح الله؛ آقایی خواجه پاشا، داود، ١٣٩١ش، تحلیل تطبیقى مبانى نظرى و عملى مقاومت و تروریسم (حقوق و تکالیف نهضت های آزادى بخش)، آفاق امنیت،ش 17.
34)کاسسه، آنتونیو، 1370ش، حقوق بین المللی در جهانی نامتحد، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران، دفتر خدمات حقوقی بین المللی،چ1.
35)لاروس، پیر، 1387ش، دایره المعارف لاروس، ترجمه محمدرضا پارسایار، تهران، فرهنگ معاصر.
36)المحقق السبزواری، 1423ق،  کفایة الأحکام، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
37)محمدباقر، آزاده، ۱۳۸۶ش،  بررسی تروریسم و مقایسه آن با محاربه در حقوق کیفری ایران،  کارشناسی ارشد،  حقوق جزا و جرم‌‌شناسی،  دانشکده حقوق و علوم سیاسی،  مازندران.
38)محمود کرم، عبدالرزاق؛ 2010م، الارهاب الدولی الحدیث، بیروت،چ1.
39)مصباح دباره، مصطفی،1990م، الارهاب و اهم جرائمه فی القانون الدولی الجنائی، رسالة ماجستیر جامعة قاریونس، بنغازی.
40)معلوف، لوئیس، 1379ش، المنجد الابجدی،ترجمه احمد سیاح، تهران، فرحان.
41)مقداد، فاضل، ١٣٨٠ش،کنز العرفان فی فقه القرآن، تصحیح عبدالرحیم عقیقى بخشایشى، قم، نوید اسلام.
42)ممتاز، جمشید ، رنجبریان، امیرحسن، 1386ش،حقوق بین الملل بشردوستانه، مخاصمات مسلحانه داخلی، تهران، میزان .
43)المناع، هیثم، 2010م، الارهاب و حقوق الانسان، تضامن،ش 114.
44)   المناوی، 1415ق، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، تحقیق،: تصحیح أحمد عبد السلام الأولى،  بیروت، دار الکتب العلمیة.
45)مؤسسه اندیشه سازان نور ،1386ش، تروریسم و حقوق بین الملل ، گردآوری و ترجمه گروه تحقیق مؤسسه، تهران.
46)المؤمن القمی،  الشیخ محمد،  1428ق، الولایة الإلهیة الاسلامیة ( الحکومة الاسلامیة ) ، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة،چ2.
47)المیرزا القمی،  1371ش، جامع الشتات،  تحقیق و تصحیح مرتضى رضوی،تهران،  کیهان،چ1.
48)هاشمى رفسنجانی، اکبر،  1383ش، جهاد در قرآن‏‏ ، قم‏،  بوستان کتاب،چ2.
49)    The General Assembly,(1981) Declaration on the Inadmissibility of Intervention and Interference in the Internal Affairs of States A/RES/36/103, 91st plenary meeting, 9 December
50)    The International Covenant on Civil and Political Rights. 16 December 1966.
51)    European Convention 27 January 1977.
52)    OSA Convention 2 February 1971.
53)    Convention Offences and Certain Other Acts on Committed on board aircraft 14 September 1963
54)    Suppression of Unlawful Seizure of the for Convention Aircraft,  16 December  1970.
55)    Convention on the  Prevention including Diplomatic Agents Protected Persons against Internationally and Punishment of Crimes  , 14  December.1973.
56)    International Convention against the Taking of Hostages, 17 December1979
57)    Convention for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Maritime, 10 March 1988.
58)    Convention on the Marking of Plastic Explosives for the Purpose of Detection  ,1 March 1991.
59)    Arab Convention on the  Suppression of Terrorism,22 April 1998.
60)    Bombing International Convention for the Suppression of Terrorist,15 December1997.
61)    International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism,9December1999.
 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 27
فروردین 1400
صفحه 203-228
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار