مطالعه تطبیقی مفهوم قراردادهای یک جانبه در حقوق انگلیس، فرانسه، فقه و ایران

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان .

3 دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

10.22091/csiw.2022.6274.1958

چکیده

اصطلاح قرارداد یک­جانبه در ظاهر حاوی یک تعارض صریح است زیرا قراردادها حداقل دو طرف داشته و دوجانبه­اند. اعمال حقوقی یک­­جانبه از دایره­ی عقود خارج و در شمار ایقاعات هستند. اصطلاح قرارداد یک­جانبه در انگلیس به عقودی اطلاق می­شود که با تحقق قبولی تنها ایجاب­کننده در برابر مخاطب، متعهد شده و از ناحیه مخاطب تعهدی وجود ندارد که قبول چنین قراردادی منحصر به قبول فعلی بوده لیکن در حقوق فرانسه به عقد یک تعهدی اطلاق می­شود که قبول آن به هر یک از طرق موجود برای ابراز قبولی ممکن است. در حقوق ایران، گرچه قرارداد یک­جانبه تحت چنین عنوانی شناخته‌شده نیست اما نهاد مشابهی تحت عنوان عقود یک تعهدی وجود دارد که نه تنها با مفهوم فرانسوی آن سازگار است بلکه در صورت قبول فعلی با قرارداد یک­جانبه به مفهوم موجود در حقوق انگلیس نیز قابل قیاس است. در حقوق انگلیس قرارداد از هنگام شروع انجام عمل منعقد می­شود و به دلیل اتکاء مخاطب به مفاد ایجاب، ایجاب­کننده فرصت رجوع از انشاء خود را از دست می­دهد ولو اینکه بر طبق قاعده کلی، زمان انعقاد قرارداد، زمان دریافت قبولی باشد. در حقوق ایران به جهت عدم تصریح فقها و فقدان نص قانونی، این موضوعات با ابهامات زیادی مواجه است در حالی­که طرح آن در قانون مدنی نه تنها بر غنای ادبیات حقوقی می­افزاید بلکه در عمل آثار مترتب بر این تقسیم­بندی می­تواند ابهامات دادگاه­ها را برطرف نماید. نتیجۀ پژوهش بیانگر این است که حقوق ایران بدون هیچ‌گونه مانعی، ظرفیت پذیرش قرارداد یک­جانبه را دارد که در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به شیوه­ی تطبیقی مورد بحث قرار می­گیرد.

تازه های تحقیق

در قانون مدنی فرانسه نهاد حقوقی قرارداد یک­جانبه که به معنی قرارداد متضمن یک تعهد است، مطرح شده و جالب این است که با اینکه در حقوق ایران اصل تدوین و تنظیم قواعد عمومی قراردادها و تعهدات ظاهرا از حقوق فرانسه اقتباس شده ولی معلوم نیست چرا در تقسیم بندی عقود در قانون مدنی ایران پیش­بینی نشده است. در حقوق انگلیس نیز نهاد حقوقی قرارداد یک­جانبه به معنی قرارداد حاوی یک تعهد و قبول شده با قبول عملی، مطرح شده و همین تفاوت مفهوم یک نهاد در دو رژیم حقوقی، مبین تفاوت نظام حقوقی رومی ژرمنی و کامن­لا می­باشد. در حقوق ایران ظاهرا در تقسیم بندی عقود این تفکیک یعنی تفکیک بین عقود یک طرفی و دو طرفی به چشم نمی­خورد اما می­توان قراردادهایی را پیدا کرد که تا حدودی با مفهوم قرارداد یک­جانبه در هر کدام از نظام­های حقوقی فرانسه و انگلیس قابل انطباق است از این­رو می­توان از قانونگذار انتظار داشت تا در آینده ماده (184) قانون مدنی ایران را که حاوی چند تقسیم­بندی ناقص و بدون ذکر مقسم است اصلاح نموده و ضمن بیان مقسم تقسیم­بندی قراردادها، این تفکیک بین عقود یک تعهدی و دو تعهدی را در قانون مدنی مدون سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of Concept of Unilateral Contracts in Law of England, France, Iran and Islamic Law

نویسندگان [English]

  • noora ehsangar 1
  • ALIREZA YAZDANIAN 2
  • Hasan Badini 3
1 Ph. D Student in Private Law, Faculty of Administrative Sciences and & Economics, University of Isfahan.
2 Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Administrative Sciences & Economics, University of Isfahan.
3 Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law & Political Science, University of Tehran.
چکیده [English]

The term "unilateral contract" in appearance contains an explicit conflict; due to the fact that contracts have at least two parties and are bilateral. In general, unilateral legal actions are outside the scope of contracts and are the equivalent of unilateral juridical actions. Unilateral contract in English Law refers to a contract in which, upon acceptance, only the offeror has an obligation. The offeree in a unilateral contract has no obligations, and acceptance is done only by conduct. In French Law, the concept of a unilateral contract refers to a single-obligation contract that can be accepted in any of the available ways to express acceptance. In Iranian legal system, a unilateral contract is not recognized under such a title. However, there is a similar entity called single-obligation contracts compatible with its French meaning and comparable with a unilateral contract in English law if acceptance is by conduct. In English law, as a general rule, the contract's conclusion time is the same as the receipt time of acceptance. Due to the offeree's reliance on the offer, the offeror loses the opportunity to refer the offer in the unilateral contract. The contract is concluded from the beginning of the offeree's action. There are many ambiguities in Iran's law regarding the issues raised because the legal texts and the jurists' opinions are not explicit in these cases. While their Inclusion in civil law adds to the richness of legal literature but in practice, this division's effects can eliminate courts' ambiguities in this regard. This comparative study's results indicate that Iranian Law can accept the unilateral contract without any obstacles. This subject is discussed in this article through a descriptive, analytical and comparative method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unilateral Contract
  • Single-Obligation Contracts
  • Time of Acceptance
  • Acceptance by Conduct

مراجع

  1. ادامز، جان ، بروان اسورد، راجر، 1376ش، تحلیل حقوق قراردادها، ترجمه مجید پوراستاد، قم، موسسه انتشارات مدین.
  2. امیری قائم­مقامی، عبدالمجید، 1378ش، حقوق تعهدات، تهران، نشر میزان، ج2.
  3. انصاری، مرتضی، 1375ش، المکاسب، چاپ سنگی، مطبعه اطلاعات، ج1.
  4. حمیتی واقف، احمدعلی، 1388ش، کلیات قرارداد و ایقاع، تهران، دانش­نگار.
  5. خوئی، ابوالقاسم، 1382ش، مصباح الفقاهه، بیروت، دارالهادی، ج3.
  6. دادمرزی، سیدمهدی ،حیدری، اعظم، 1397ش، «مطالعه تطبیقی ماهیت جعاله در فقه امامیه، حقوق ایران و غرب»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش2.
  7. دبلیمو امرسون، روبرت ، دبلیمو هاردویک، جان، 1387ش، «قراردادها، ماهیت، طبقه­بندی و تشکیل(بخش سوم)» ، ترجمه محمد حنیفه اقبالی درخشان، مجله کانون، ش 81و82.
  8. زحیلی، وهبه مصطفی، 1418ق، الفقه الاسلامیه و ادلته، دمشق، دارالفکر، ج5.
  9. سنهورى، عبدالرزاق احمد، 1998م، الوسیط، فى شرح القانون المدنى الجدید، بیروت، لبنان، منشورات الحلبى الحقوقیه، چ3، ج1.
  10. شعاریان، ابراهیم و ترابی، ابراهیم، 1393ش، حقوق تعهدات، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهردانش، چ1.
  11. شهیدی، مهدی، 1377ش، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، نشر حقوقدان، ج1.
  12. صفایی، سیدحسین، 1389ش، دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران، نشر میزان، ج2.
  13. طوسى، محمد بن على بن حمزه‌، 1408ق، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، چ1.
  14. طوسی، محمد بن حسن، 1388ش، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، چاپ محمد باقر بهبودی، ج3.
  15. عبدالله، هدی، 2008م، النظریه العامه للموجبات، بیروت، لبنان، منشورات الحلبی الحقوقیه، چ1، ج2.
  16. عوجی،مصطفی، 2007م، القانون المدنی، العقد، بیروت، لبنان، منشورات الحلبی الحقوقیه، چ4، ج1.
  17. کاتوزیان، ناصر، 1383ش، حقوق مدنی- قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار، ج1.
  18. کارخیران، محمدحسین، 1392ش، کاملترین مجموعه محشی قانون مدنی، تهران، شابک.
  19. Benabent, A; (2007), Droit civil, Les obligations: 11e éd, Librairie général de droit et de jurisprudence, Montchrestien.
  20. Burrows, A; (2016), A restatement of the English Law of Contract, Oxford University Press.
  21. Carbillac, R; (2008), Droit des obligations: 8e éd.
  22. Carbonnier, Jean; (1998), Droit civil: Les obligations: 21e éd, presses universitaires de France.
  23. Cavendish (Self author); (2004), Cavendish law cards series: Contract Law: 4thed, Cavendish Publishing Ltd.
  24. Charman, Mary; (2007), Contract Law: Fourth Edition, William Publishing.
  25. Chitty,J,(2012), Chitty on Contract: General Principle, Vol.1, Sweet & Maxwell
  26. Delebecque, Ph & Pansier, F.J; (2016), Droit des obligations, Contrat et quasi-contrat: 7e éd, LexisNexis Paris.
  27. Elliott, C & Quinn, F; (2009), Contract Law: 7thed, Pearson Education.
  28. Fafinski, S., & Finch, E. (2017), Contract law :15thed, Pearson Education.
  29. Flour, J, Aubert, J.L & Savaux, E; (2008), Droit Civil: Les Obligations, T.2. Le fait juridique: 13é éd, sirey.
  30. Helewitz, Jeffrey. A; (2010), Basic Contract Law for Paralegals: 6thed, Aspen Publishers Online.
  31. Malaurie, P, Aynès, L & Stoffel-Munck, P; (2007), Droit Civil: les obligations: 3e éd, Defrénois.
  32. Mazeaud, Henri & Léon, Jean; (1978), Leçons de droit civil, T.2. Volume Primier. Obligations: 6e éd, par françois chabas, Montchrestien Paris.
  33. McFarlane, B; (2006), The Problem of Pre-Contractual Reliance: Three Ways to a Third Way. Available at SSRN 1348134.
  34. Monahan, G; (2001), Essential contract law, Routledge-Cavendish Publishing.
  35. Peel, Edwin; (2020), The Law of Contract: 15thed, Sweet & Maxwell.
  36. McKendrick, E; (2014), Contract Law: Text, Cases, and Materials. Oxford University Press (UK).
  37. Starck, Boris, Roland, Henri & Boyer, Laurent; (1972), Droit civil: Obligations 1e.éd, Librairies Techniques.
  38. Stone, R; (2002), the Modern Law of Contract: 5thed, Cavendish Publishing.
  39. Suff, M; (1997), Essential Contract Law: second edition, Cavendish Publishing.
  40. Taylor, Richard & Taylor, Damian; (2000), Contract Law: 3thed, Oxford university press.
  41. Terré, F, Simler, P & Lequette, Y; (2005), Droit civil: Les obligations: 9e éd, Dalloz.
  42. Treitel, G. H; (2003), The Law of Contract: 11thed, Thomson Sweet & Maxwell, London.
  43. Weill, Alex & Terré, F; (1975), Droit civil: Les obligations: 2e éd, Dalloz.

 

 

ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار