نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• زهرا شاکری ¹
• زهرا بهادری جهرمی ²

¹ استادیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

² دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

چکیده

حمایت از طرح‌های صنعتی در نظام‌هایی که مبتنی بر ثبت هستند با صدور گواهینامه از سوی مرجع ثبتی همراه می‌شود. اما حدود و ثغور بررسی مرجع ثبتی و میزان اعتباری که برای گواهینامه ها می‌توان متصور شد از قاعده یکسانی برخوردار نیست. برخلاف حق اختراعات و علائم تجاری که تحقیقات گسترده ای درباره نظام ثبتی آن صورت گرفته، این حوزه از حقوق مالکیت فکری مغفول مانده و ابعاد مداخله مراجع ثبتی و قلمرو اعتبار گواهینامه ها با چالش روبرو است. در کشورهای مختلف، از بررسی بسیار محدود شکلی تا بررسی تفصیلی  به درخواست متقاضی مشاهده شده  و حق اعتراض نیز در موارد متعددی پیش‌بینی‌نشده است. این مسائل می‌تواند ابهاماتی را در خصوص دایره حقوق اعطایی به ثبت‌کننده ایجاد کرده و محاکم را با چالش روبرو کند. بنابراین مقاله حاضر با روش تحلیلی توصیفی سرانجام نتیجه گیری می‌کند که عدم بررسی ماهوی به معنای عدم اعتبار گواهینامه‌های صادره نیست و به‌طور کلی گواهینامه‌های ثبت طرح‌های صنعتی تا هنگامیکه معارضی ندارد موجد حق انحصاری برای ثبت‌کننده بوده و معتبر است. اگرچه در بعضی نظام‌های ملی، گواهینامه‌های طرح‌های صنعتی مبتنی بر رژیم اعلامی ممکن است موجد حق سلبی برای ثبت‌کننده نباشد.

تازه های تحقیق

به‌منظور ثبت طرح‌های صنعتی، نظام‌های مختلف ثبتی در دنیا وجود دارد که حدود متفاوتی از بررسی را بر روی اظهارنامه ثبت طرح صنعتی انجام می‌دهند. میزان بررسی‌ها از بررسی شرایط شکلی و شروط مطلق تا بررسی کامل شکلی و ماهوی متنوع است. در برخی کشورها امکان درخواست بررسی ماهوی وجود دارد تا از این طریق بتوانند ارزش گواهی خود را بالاتر برند که البته این درخواست دارای ریسک نیز است. نکته دیگر عدم وجود مرحله اعتراض ثالث مانند آنچه در ثبت علامت تجاری وجود دارد، است که به نظر می‌رسد این مسئله باعث تزلزل و قابلیت ابطال هرچه بیشتر گواهی ثبت طرح صنعتی باشد. به‌هرحال در اکثر کشورها گواهی صادره تا زمانی که ابطال نشده است دارای ارزش است و به همین جهت امکان ابطال گواهی برای ذی‌نفعان متصور است و حتی در برخی قوانین به این مسئله اشاره صریح شده است. در ایران به نظر می‌رسد قانون سال 86 به دنبال اعمال نظام اعلامی در خصوص ثبت طرح‌های صنعتی بوده است، اما آئین‌نامه فراتر از قانون بوده و نظام را به بررسی تغییر داده است. مسئله‌ای بسیار مهم و تأثیرگذار که به نظر می‌رسد نمی‌توان برخلاف قانون اقدام نمود. در عمل نیز این اختلاف برداشت‌ها تأثیرگذار بوده است و ثبت‌های انجام‌شده دارای ارزش هم‌سطحی نیستند. بااین‌حال واقعیت آن است که طرح‌های صنعتی عمر کوتاهی دارند و به‌منظور اعمال اصل کارایی بهتر است نظام اعلامی را برای آن پذیرفت اما این امر به معنای ضعف این سند نیست و تا زمانی که گواهینامه ابطال نشده از نظر حقوقی معتبر است و موجد حق انحصاری کاملی برای ثبت‌کننده است (به‌ویژه در خصوص احراز شرایط مطلق). همچنین در مواجهه دادگاه‌ها با موضوع ابطال نیز دادگاه‌های کیفری درباره موضوعات احراز شده توسط مرجع ثبت شامل داخل در مفهوم طرح صنعتی بودن، خلاف نظم عمومی بودن و عملکردی بودن نمی­توانند مداخله کنند و این امر باید به محکمه حقوقی واگذار شود. باوجود این، ازآنجاکه مرجع ثبتی ایران رویه واحدی در قبال بررسی طرح‌های صنعتی ندارد در مرحله دادگاه، احتمال ابطال گواهینامه طرح نسبت به بعضی کشورها مانند کشورهای اروپایی بالاست و این امر تردیدی را درباره اعتبار مطرح می‌کند. اگرچه از نظر اصول و ضوابط حقوقی پذیرفتی نیست.

کلیدواژه‌ها

• اعتبار گواهینامه ثبتی
• جدید بودن طرح صنعتی
• طرح صنعتی
• نظام اعلامی ثبت
• نظام بررسی

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Validity of Industrial Design Registration Certificates

نویسندگان [English]

• Zahra Shakeri ¹
• Zahra bahadori ²

¹ Assistant Professor, Department of Private and Islamic Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran.

² Ph .D. in Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran.

چکیده [English]

In IP systems based on registration, industrial designs are protected by certifications issued by the registration authority. However, the performed examination by the registration authority vary on the scope and therefore the amounts of validity presumable for certificates do not follow the same rules. Unlike patents and trademarks registration systems, which have been extensively studied in many countries, from a very limited formal review to a detailed review at the request of the applicant has been observed, and the right to pre-registration protest has not been provided in many cases. These issues can create ambiguities about the scope of rights granted to the registrant and challenge the courts. Therefore, the present article, through a descriptive analytical method, concludes that the lack of substantive examination does not mean the invalidity of certificates issued, and in general, industrial design registration certificates have an exclusive right for the registrants as long as there is no objection, although in some national systems, industrial design certificates based on the declaration regime may not give the registrant a negative right.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Validity Presumption of Registration Certifications
• The Novelty of the Industrial Design
• Industrial Design
• Registration Declaration System
• Examination System