نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

• زهرا کیمیایی نالکیا شری ¹
• مرضیه زوکی نژاد ²
• سیدمحمد مهدی قبولی درافشان ³

¹ گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

² گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران .

³ دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

قرارداد حفظ و نگهداری یکی از انواع قراردادهای خدماتی است که ازجمله مصادیق آن قراردادهای رایانش ابری، خدمات پارکینگ، رحم اجاره‌ای و غیره هستند. در اتحادیه اروپا این قرارداد در قالب گروهی خاص از قراردادها، شناسایی گردیده و قواعد اختصاصی آن در دو سند اصول حقوق اروپایی قراردادهای خدمات‌محور و سند چهارچوب مشترک مرجع، پیش‌بینی‌ شده است. مطابق این قرارداد، یک‌طرف موظف به حفظ و نگهداری از مال سپرده‌شده در قبال دریافت اجرت می‌گردد. در سند مذکور، تعهداتی برای ارائه‌دهنده خدمت شامل تعهد به تأمین اشیا و اشخاص مورد نیاز (تأمین محل، تجهیزات و نیروی کار مناسب)، تعهد به مراقبت، تعهد به برگرداندن کالا، تعهد به انطباق و تعهد به ارائه گزارش، پیش‌بینی گردیده است. پژوهش حاضر به بررسی این تعهدات در سند اصول حقوق اروپایی و تطبیق آن با حقوق ایران می‌پردازد. به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی با تدوین اسناد فوق در این زمینه موفق عمل کرده‌اند و وجود قوانین ویژه در این زمینه، باعث ایجاد رویه‌‌ی جدید و منسجمی گردیده است؛ بنابراین پیشنهاد می‌گردد با توجه ‌به اینکه مقررات خاصی در حقوق ایران در مورد قرارداد حفظ و نگهداری پیش‌بینی نگردیده، قانون‌گذار برای رفع ابهامات در خصوص قرارداد مذکور و مسائل مرتبط با آن، در بخشی مجزا به قانون‌گذاری پرداخته تا با استفاده از تجربه کشورهای اروپایی در این زمینه به قواعد و مقررات منسجم دست‌یابیم.
 

تازه های تحقیق

قرارداد خدمات قراردادی است که به‌موجب آن یک‌طرف (نگهدارنده یا ارائه‌دهنده خدمت)، ارائه خدمتی خاص را درازای دریافت قیمت، به دیگری (دریافت‌کننده خدمت) تعهد می‌کند. همان‌گونه که از تعریف قرارداد خدمات مشخص است، در این قراردادها مورد تعهد و موضوع معامله، نه کالا (عین)، بلکه خدمات (عمل) است. در این راستا و به دلیل اهمیت اقتصادی این‌گونه قراردادها، به‌خصوص قرارداد حفظ و نگهداری، در اتحادیه اروپا دو سند در این زمینه تدوین گردیده است: «اصول حقوق اروپایی در خصوص قراردادهای خدمات‌محور و سند چهارچوب مشترک مرجع».

طرفین در قرارداد حفظ و نگهداری دارای تعهداتی هستند که البته در این پژوهش، صرفاً برخی از تعهدات نگهدارنده (ارائه‌دهنده خدمت) موردبررسی قرار گرفته است که شامل تعهد نگهدارنده به تأمین اشیا و اشخاص موردنیاز جهت حفظ و نگهداری (تأمین محل، تجهیزات و نیروی کار مناسب)، تعهد به مراقبت، تعهد به استرداد مال سپرده شده، تعهد به مطابقت اجرا با قرارداد و تعهد به ارائه گزارش می‌باشند.

مطابق تعهد نگهدارنده به تأمین محل، تجهیزات و نیروی کار مناسب ارائه‌دهنده خدمت می‌بایست برای رسیدن به نتیجه موردنظر دریافت‌کننده خدمات، عواملی را موردنظر قرار دهد. ازجمله آن عوامل، توانایی برای انتخاب محل مناسب، نیروی کار واجد شرایط و استفاده از ابزار، مواد و تجهیزات مناسب و همچنین امکان واگذاری کار به شخص ثالث مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید برخلاف قانون ایران، در سند اصول حقوق اروپایی قراردادهای خدمات‌محور، انعقاد قراردادهای فرعی (واگذاری کار به شخص ثالث) برای حفظ و نگهداری مطابق ماده (4:104) اصولاً مجاز نیست؛ لذا بررسی این مسئله ازجمله نوآوری‌های سند فوق بوده که موردبررسی قرار گرفته است. مطابق تعهد به مراقبت، ارائه‌دهنده خدمت می‌بایست با حداکثر تلاش و به‌کارگیری صحیح مواد و وسایل انتخاب‌شده در جهت دستیابی دریافت‌کننده خدمات به نتیجه مطلوب تلاش نماید. البته بیان گردید که یکی از نوآوری‌های سند فوق، تعهد ارائه‌کننده خدمت در قالب تعهد به مهارت و مراقبت مطابق نظریه (حداکثر تلاش) بنا نهاده شده است. این در حالی است که در حقوق ایران، تلاش متعارف، معیار تشخیص انجام تعهد ارائه‌کننده خدمت می‌باشد. تعهد به استرداد کالا، یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های قرارداد حفظ و نگهداری است که مطابق آن مال سپرده‌شده می‌بایست توسط نگهدارنده به دریافت‌کننده خدمات بازگردانده شود و دریافت‌کننده خدمات نیز مکلف است آن را تحویل بگیرد. مطابق تعهد به انطباق نیز متعهد بایستی آنچه مطابق قرارداد بر عهده گرفته و همچنین لوازم عرفی و قانونی آن را به‌جای آورد. در این زمینه بیان گردید در حقوق ایران تناسب کالا و خدمات باهدف خاص طرف قرارداد سابقه طرح ندارد؛ اما تجربه حقوق اروپایی در جهت رفع تنازع مفید بوده و ذکر آن در اصلاحات قانونی مفید خواهد بود. تعهد به ارائه گزارش هم یکی از تعهدات مهم نگهدارنده است، بر اساس این تعهد، نگهدارنده می‌بایست دریافت‌کننده خدمات را از دو نوع اطلاعات مطلع کند: اول، هرگونه آسیبی که در حین نگهداری به شیء وارد شده است و دوم، اقدامات احتیاطی لازم که دریافت‌کننده خدمات باید قبل از استفاده یا حمل‌ونقل انجام دهد. با توجه ‌به تعهدات مذکور می‌توان گفت، هرگونه تخطی و تخلف از تعهدات فوق موجب ایجاد مسئولیت برای نگهدارنده خواهد بود و با استناد به تخلف صورت‌گرفته، وی را می‌توان ملزم به جبران خسارت نمود.

همان‌طور که مطرح شد تعهدات مذکور در سند اصول حقوق اروپایی در خصوص قرارداد حفظ و نگهداری، به‌صورت ناقص و جزئی در حقوق ایران نیز وجود دارد ولیکن با توجه ‌به کاربرد روزافزون این‌گونه قراردادها پیشنهاد می‌گردد با بهره‌گیری از تجربیات ذکرشده در سند مذکور، قواعدی برای ایجاد انسجام و یکپارچگی مقررات در خصوص این قراردادها توسط قانون‌گذار تدوین و تقنین گردد. این مسئله علاوه بر پویاتر نمودن نظام حقوقی، سبب می‌گردد ارائه‌کنندگان و دریافت‌کنندگان خدمت حفظ و نگهداری به‌سادگی با حقوق و تکالیف خویش آشنا گردیده و محاکم قضایی نیز بدون سردرگمی به حل‌وفصل اختلافات در این زمینه بپردازند.

کلیدواژه‌ها

• قراردادهای خدمات‌محور
• قرارداد حفظ و نگهداری
• تعهدات ارائه‌دهنده خدمت

موضوعات

• حقوقی (تطبیقی حقوق اسلام و غرب)

عنوان مقاله [English]

Examining the Obligations of Service Providers in the Contracts of Maintenance and Preservation: A Comparison of European Principles of Service Contracts and Iranian Law

نویسندگان [English]

• zahra kimiyaei nalkiyashari ¹
• marzieh zookinejad ²
• Sayyed Mohammad Mahdi Qabuli Dorafshan ³

¹ Department of Law, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.

² Department of Law, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran .

³ Associate Professor, Department of Private Law, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

The contract of maintenance and preservation is one type of service contracts that includes contracts such as cloud computing, parking services, lease of wombs, etc. In the European Union, this contract has been identified as a specific category of contracts, and its specific rules are provided in two documents, namely, the Principles of Euroean Law on Service Contracts (PELSC) and the Draft Common Frame of Reference (DCFR). According to this contract, one party is obligated to preserve and maintain the deposited property in exchange for receiving compensation. The aforementioned document includes obligations for the service provider, such as the obligation to provide necessary objects and personnel (providing premises, equipment, and suitable workforce), the obligation to exercise care, the obligation to return goods, the obligation to comply, and the obligation to provide reports. This research examines these obligations in the document of European Principles of Service Contracts and compares them with Iranian law. It appears that European countries have been successful in this regard by drafting the aforementioned documents, and the existence of specific laws in this area has led to the establishment of new and consistent procedures. Therefore, it is recommended that since Iran's law does not specifically address the contract of maintenance and preservation, the legislator should address ambiguities regarding this type of contract and related issues by enacting separate legislations, in order to achieve coherent rules and regulations based on the experiences of European countries in this realm.

کلیدواژه‌ها [English]

• Service Contracts
• Contract of Maintenance and Preservation
• Obligations of Service Providers