نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه و دانش‌‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران.

10.22091/csiw.2024.8770.2347

چکیده

مبنا و محور اصلی داوری، موافقت‌نامه داوری است. داوران به موجب قرارداد یا شرط داوری، اختیار حل و فصل اختلاف را تحصیل می‌‌کنند. مواد (490) و (491) ق.آ.د.م در بیان اثر اعتراض به رأی داور در اجرا یا توقف اجرای آن و بیان اثر تعلیقی یا انتقالی رای داور، نارسا است. به موجب ذیل ماده (493)، دادگاهی که اجرای رأی داوری را متوقف می‌سازد، می‌تواند در صورت صلاحدید از معترض به رأی داوری، تأمین مناسب بگیرد. با ابطال رأی داور، شرط رجوع به داوری باطل نمی‌شود، مگر اینکه جهت ابطال، بند (7) ماده (489) ق.آ.د.م باشد. این بدان معناست که اگر موافقتنامه یا شرط داوری ابطال نگردد، اصحاب داوری برای رسیدگی و حل و فصل اختلافات فیمابین، در حدودی که توافقنامه داوری وجود دارد، باید به داور مراجعه کنند. نکته قابل تامل این است که در صورت طرح دعوای ابطال رای داور در خصوص اثر انتقالی یا تعلیقی رای داور بین رویه قضایی و دکترین اختلاف عقیده است. روش مقاله با مطالعه منابع حقوقی توام با تطبیق و تحلیل رویه قضایی به روش کتابخانه‌‌ای به نحوتحلیلی، توصیفی و کاربردی است.

تازه های تحقیق

شاید مهمترین مستند قانونی جهت ابطال آراء داوری از سوی محاکم بند یک ماده (489) قانون آیین دادرسی مدنی باشد. مطابق این مقرره رای داوری در صورتی که «مخالف با قوانین موجد حق باشد.» ابطال می‌‌شود. در یک نظام حامی داوری داوران اصولا درخواست ابطال رای داور، اثر انتقالی ندارد که پرونده را با تمام جوانب به دادگاه منتقل نماید. لیکن در ایران محاکم بررسی همه‌جانبه‌‌ای از رای داوری به عمل می‌‌آورند و این رویه نسبت به ترویج داوری بسیار مضر است. گستردگی این مقرره بنا به رویه محاکم به وسعت تمامی قوانین و مقررات مرتبط با اختلاف اعم از شکلی و ماهوی است. موانع ترویج داوری از چندین مقرره و تفسیر موسع آنها ناشی می‌‌گردد. این مقررات ناظر بر داوری‌‌پذیری موضوعات، صلاحیت داور در فرض بی‌‌اعتباری قرارداد اصلی، ضرورت انطباق رای داور با قوانین موجد حق ومفهوم نظم عمومی می‌‌باشند.

با ابطال رأی داور، شرط رجوع به داوری باطل نمی‌شود، مگر اینکه جهت ابطال، بند (7) ماده (489) ق.آ.د.م باشد. این بدان معناست که اگر موافقتنامه یا شرط داوری ابطال نگردد، اصحاب داوری برای رسیدگی و حل و فصل اختلافات فیمابین، در حدودی که توافقنامه داوری وجود دارد، باید به داور مراجعه کنند. در نظام حقوقی ایران نیز اصل این است که رای داوری نهایی و الزام‌آور است و شخصی که مدعی بی‌‌اعتباری آن است بایستی ابطال آن را، صرفا براساس جهات ابطال احصاء شده در قانون، بخواهد. هرچند با وجود مقرراتی نظیر بند یک ماده (489) قانون آیین دادرسی مدنی نمی‌‌توان ادعا کرد که جهات ابطال محدود و احصاء شده‌‌اند. ذیل ماده (490) و ماده (491) ق.آ.د.م با یکدیگر تعارض دارند. در تعارض میان این دو مقرره غیرمنطقی، ماده (491) منطقی‌تر است! زیرا تا زمان تعیین تکلیف قطعی نسبت به اعتراض به رأی داوری، دادگاه نمی‌تواند به دعوای ارجاع شده به داوری رسیدگی کند: چه بسا رأی بدوی بر ابطال رأی داوری در دادگاه تجدیدنظر شکسته شود که در این صورت رأی داوری به اعتبار خود باقی بوده و رسیدگی بدوی نسبت به دعوایی که راجع به آن رأی داور صادر و در دادگاه تجدیدنظر قطعی شده، محمل قانونی نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Ability to Combine the Suspensive and Transitional Consequences of Protesting the Arbitrator’s Awards with a Comparative Study in Domestic and International Arbitrations

نویسنده [English]

  • majid aziziyani

PhD of Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services.

چکیده [English]

The basis and main focus of arbitration is the arbitration agreement. The arbitrators acquire the authority to settle down the dispute by virtue of the contract or the arbitration clause. Articles (490) and (491) of the Civil Code are insufficient in stating the effect of protesting the arbitrator's decision (award) in the implementation or suspension of it and in stating the suspensive or transitional Consequences of the arbitrator's award. According to Article (493), the court stopping the implementation of the arbitration award can take appropriate security from the appellant of the arbitration award. With the annulment of the arbitrator's decision, the condition of referring to arbitration is not invalidated, unless the purpose of annulment be paragraph (7) of article (489) of the Civil Code. It is meant that if the arbitration agreement or condition is not revoked, the arbitrators must refer to the arbitrator to deal with and resolve the disputes between them, to the extent that there is an arbitration agreement. The point to consider here is that in the case of filing a lawsuit to annul the arbitrator's award, there is a difference of opinion between the judicial procedure and the doctrine regarding the transitional or suspensive Consequences of the arbitrator's decision. The method hired for this the article is to study the legal sources combined with the application and analysis of judicial procedure in an armchair research method in an analytical, descriptive and practical way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitration
  • annulment of the arbitral award
  • absolute arbitration
  • restricted arbitration
  • the lawsuit
  • Procedure COURT
افتخارجهرمی، گودرز، السان، مصطفی، 1399ش، آیین دادرسی مدنی، تهران، انتشارات میزان، چ1، ج3.
افتخار‌‌جهرمی، گودرز، شهبازی‌‌نیا، مرتضی، 1383ش، بررسی قاعده استاپل در حقوق انگلیس و آمریکا، مجله حقوقی، ش30.
ایرانشاهی، علیرضا، 1390ش، «بررسی معیار«نظم عمومی» در نظارت قضایی بر رای داوری تجاری بین‌‌المللی»، مجله حقوقی بین‌‌المللی مرکز امور حقوقی بین‌‌المللی ریاست جمهوری، ش 44.
جنیدی، لعیا، 1376ش، «قانون حاکم بر داوری‌‌های تجاری بین‌المللی»، تهران، نشر دادگستر، چ1.
جهانیان، مجتبی، شهبازی‌‌نیا، مرتضی، 1398ش، اعمال اصل صلاحیت بر صلاحیت در داوری‌‌پذیری دعای، بررسی تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا، پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 23، ش 2.
حبیبی، بهنام، محمودی، امیر، قربانی، مریم، 1397ش، «اعتبار امر مختومه در داوری»، مجله دانش حقوق مالیه، ش6.
خدابخشی، عبداله، 1391ش، «حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی»، تهران، انتشار شرکت سهامی انتشار، چ1.
خدری، صادق، 1393ش، اصول دادرسی در داوری تجاری بین‌‌المللی، مطالعات حقوق خصوصی، سال 44، ش 4.
خسروی، وحید، 1397ش، «بررسی و تحلیل حقوقی داوری در حقوق تجارت بین‌الملل»، فصلنامه علمی- حقوقی قانون یار - دوره دوم- ش7.
خورسندیان، محمد علی، محمدی، فرهاد، 1396ش، «الزام به اجرای عین تعهدات قراردادی در حقوق ایران در مقایسه با اسناد نوین حقوق خصوصی»، فصلنامه دیدگاه‌‌های حقوق قضایی، دوره 22، ش79.
ریحانی، علیرضا، 1394ش، مرجع ذی‌‌صلاح در رسیدگی به درخواست ابطال رای داوری در قانون بازار اوراق بهادار، نشریه بورس، ش 128و129.
شعاریان، ابراهیم، 1388ش، «انتقال قرارداد»، تبریز، فروزش.
شمس، عبداله، 1382ش، «موافقتنامه داوری و صلاحیت دادگاه»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 37.
شهنیایی، احمد، 1394ش، نقد رویه دادگاه‌ها مبنی بر عدم قابلیت اعتراض به آراء هیات داوری بازار اوراق بهادار، نشریه رای، ش 11.
صدرزاده افشار، سید محسن، 1380ش، «آیین دادرسی مدنی و بازرگانی»، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، چ1.
عزیزیانی، مجید، 1400ش، تکمیلی بودن استقلال شرط داوری؛ لزوم احراز اراده طرفین در تعیین ماهیت شرط داوری، مجله تحقیقات حقوقی، دوره 24، ش 93.
فهیمی، عزیزاله، زند وکیلی، محمدرضا، 1390ش، «بررسی مصادیق تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق»، مجله حقوقی دادگستری، سال 75، ش 73.
کریمی، عباس، پرتو، حمید رضا، 1391ش، «حقوق داوری داخلی»، تهران، نشر دادگستر.
مافی، همایون، پارسافر، جواد، 1390ش، «دخالت دادگاه‌‌ها در رسیدگی‌‌های داوری در حقوق ایران»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی دیدگاههای حقوق قضایی، ش 57.
مافی، همایون، روشنایی، ریحانه، 1394ش، آثار رای داوری، فقه و تاریخ تمدن، ش 446.
ماندگار، مصطفی، شعبانی، مصطفی، 1399ش، قاعده موجه و مدلل بودن رای داور:مفهوم، مبنا و ضمانت اجرا، مطالعات حقوق خصوصی، سال پنجاهم، ش 2.
محسنی، حسن، 1394ش، آیین دادرسی مدنی فرانسه، تهران، شرکت سهامی انتشار، چ1، ج2.
مهرآوران، عسگر، فرجی، منصور، نیکنام، حجت، 1394ش، اعتراض به آرای داوری، فصلنامه حقوق ملل، سال پنجم، ش 19.
موسوی، محمد، 1398ش، موارد اعتراض به رای داور در قانون داوری تجاری بین‌‌المللی مصوب 1376، حقوق داوری، ش8.
میرزانژاد جویباری، اکبر، 1394ش، «ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی ودولتی به داوری در آیینه رای شماره
139-138 هیات عمومی دیوان عدالت اداری»، فصلنامه حقوق اداری، ش 8.
هوشمند فیروز آبادی، حسین، 1401ش، مطالعه تطبیقی ماهیت داوری در حقوق غرب، حقوق ایران و فقه امامیه، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال نهم، ش4.
 
Belohlavek, AJ. (2015), Characteristics of Arbitral Awards and Legal Aspects of Falsification Thereof. The Challenges and the Future of Commercial and Investment Arbitration: Liber Amicorum Prof Jerzy Rajski Warsaw, Poland: Lewiatan & Wolters.
David Joseph, (2005), Jurisdiction and Arbitration Agreement and their Enforcement (1st, Sweet & Maxwell.
Elizabeth, Snodgrass, (2007), ‘Fiona Trust v Privalov: the Arbitration Act 1996 Comes of Ages’ Intl ALR, 10 (2).
Franck, SD, (2000), The Liability of International Arbitrators: A Comparative Analysis and Proposal for Qualified Immunity. NYL Sch J Int'l & Comp L.Vol.20.
Hokhoyan, Anush. (2019). What Happens when an Award is Set Aside?.<           
https://law.aua.am/files/2019/08/AH_Research_Setting-Aside.pdf.
Kluwer, Carbonneau TE, (2003), The Exercise of Contract Freedom in the Making of Arbitration Agreement. Vand J Transnat'l L.vol. 36, pp.1189.
Patocchi, PM, (2016), UNCITRAL Model Law on International Commercial Arbitration 1985 with amendments as adopted in 2006. United Nations Publication.
Smit, RH, (2002), Separability and competence-competence in international arbitration: ex nihilo nihil fit? Or can something indeed come from nothing? Am Rev Int’l Arb. Vol.13.
CAPTCHA Image